Καθώς οι διαδηλώσεις κατά του αυταρχικού θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης εξαπλώνονταν στο σιιτικό Ιράν από τα μέσα του περασμένου Σεπτεμβρίου, στο γειτονικό Αφγανιστάν είχαν αρχίσει δειλά-δειλά μεμονωμένες διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος των σουνιτών εξτρεμιστών Ταλιμπάν, που είχαν ήδη συμπληρώσει ένα χρόνο στην εξουσία.

Αν και οι διαμαρτυρίες στο αυτοανακηρυγμένο ως «ισλαμικό εμιράτο» του Αφγανιστάν ήταν σαφώς μικρότερες σε παλμό και μέγεθος συγκριτικά με το Ιράν, οργανωμένες επί το πλείστον από γυναίκες της σιιτικής μειονότητας των Χαζάρων, συνεχίστηκαν για αρκετές εβδομάδες και ενισχύθηκαν με τη συμμετοχή και φοιτητών, παρά την άγρια καταστολή και τις απαγορεύσεις.

Αφγανιστάν: Γυναίκες διαδηλώνουν ενάντια στην απαγόρευση φοίτησης στα Πανεπιστήμια – Άνδρες φοιτητές αρνούνται να εξεταστούν

Μπροστά σε αυτή τη δυνητική διάχυση της αναταραχής και την ευθεία αμφισβήτηση του απομονωμένου από τη Δύση καθεστώτος τους, οι Ταλιμπάν απαντούν με ένα νέο κρεσέντο αυταρχισμού.

Αφγανιστάν: Οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στις γυναίκες να πηγαίνουν σε πάρκα και λούνα παρκ

Έτσι, σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την χαοτική στρατιωτική αποχώρηση των ΗΠΑ και της Δύσης από την πολύπαθη χώρα της Κεντρικής Ασίας, με την οικονομία του Αφγανιστάν στα τάρταρα και το καθεστώς τους σε κλοιό κυρώσεων, οι σκοταδιστές διάδοχοι του μονόφθαλμου μουλά Ομάρ κηρύσσουν αυτή τη φορά… πόλεμο κατά του ίδιου του λαού τους.

Έχοντας ούτως ή άλλως μόνιμα τις γυναίκες στο «στόχαστρό» τους, προχωρούν σε νέες κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, παρά τις περί του αντιθέτου αρχικές διαβεβαιώσεις για πολιτική επάνοδο στην Καμπούλ υπό διαφορετικούς όρους.

Καταδεικνύοντας ότι κατά τα 20 χρόνια του ανταρτοπολέμου που μεσολάβησαν από την πρώτη φορά που κατείχαν την εξουσία (1996-2001) ριζοσπαστικοποιήθηκαν έτι περαιτέρω, εμφανίζονται πλέον διατεθειμένοι να «επενδύσουν» στην ένταση ακόμη και στις σχέσεις τους με το γειτονικό Πακιστάν, όπου τα διασυνοριακά επεισόδια πληθαίνουν.

Επιδεικτικά «κωφεύουν», δε, απέναντι στη νέα διεθνή κατακραυγή και στις εκκλήσεις του ΟΗΕ, την ώρα που στο εσωτερικό του Αφγανιστάν είναι εν εξελίξει μια ανθρωπιστική κρίση, που προσλαμβάνει όλο και πιο εφιαλτικές διαστάσεις.

Κράτος-φυλακή

Στο φόντο του αποκλεισμού των κοριτσιών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήδη από την περασμένη άνοιξη, καθώς και της πιο πρόσφατης απαγόρευσης εμφάνισης των γυναικών σε δημόσια πάρκα, γυμναστήρια και λουτρά αρχής γενομένης από τον Νοέμβριο, οι τελευταίες ημέρες του 2022 έφεραν μια «βροχή» νέων απαγορεύσεων από τους Ταλιμπάν.

Στα μέσα των σπουδών τους, οι Αφγανές φοιτήτριες αποκλείστηκαν συλλήβδην λίγο πριν από τα Χριστούγεννα από όλα τα πανεπιστήμια.

Παράλληλα απαγορεύτηκε η απασχόληση γυναικών ακόμη και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις -διεθνείς και μη- ανά τη δεινοπαθούσα χώρα, ενώ αποτελούν κατά μέσο όρο το ένα τρίτο του προσωπικού τους.

Η επίσημη αιτιολογία του καθεστώτος της Καμπούλ ήταν η μη συμμόρφωση με τον ισλαμικό ενδυματολογικό κώδικα, που στην περίπτωση του Αφγανιστάν περιλαμβάνει την μπούργκα.

Σε αντίθεση πάντως με το μακρινό παρελθόν, οι ανακοινώσεις δεν έγιναν αποδεκτές αδιαμαρτύρητα.

Υπήρξαν διαδηλώσεις φοιτητριών έξω από πανεπιστήμια -που κατεστάλησαν με τη βία- και αποχωρήσεις αρρένων φοιτητών από εξετάσεις, σε ένδειξη συμπαράστασης στις αποκλεισμένες συμφοιτήτριές τους και δυσαρέσκειας έναντι του σκοταδιστικού αφγανικού καθεστώτος.

Μουσουλμανικά κράτη επέκριναν τη στάση της Καμπούλ -αν και ορισμένα υποκριτικά, όπως π.χ. η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, όπου εν έτει 2022 οι γυναίκες παραμένουν δέσμιες της «ανδρικής κηδεμονίας».

Το μήνυμα που κόμισε στις αρχές της εβδομάδας ο εκτελών χρέη επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στο καθεστώς της Καμπούλ ως προς την ανάγκη αναίρεσης των τελευταίων αποφάσεων έπεσε στο κενό.

Οι Ταλιμπάν δήλωσαν «έτοιμοι» για πρόσθετες «κυρώσεις από τη διεθνή κοινότητα», διαμηνύοντας ότι δεν θα αλλάξουν θέση «ακόμη και αν μας ρίξουν ατομική βόμβα».

Στο εσωτερικό της χώρας εν τω μεταξύ ο κίνδυνος μιας ανθρωπιστικής καταστροφής γίνεται όλο και πιο ορατός…

Συλλογική τιμωρία

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη και τις υπηρεσίες αρωγής, πάνω από το ήμισυ των περίπου 39 εκατομμυρίων Αφγανών έχουν ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια του σκληρού χειμώνα.

Ελλείψει ωστόσο προσωπικού μετά την τελευταία απαγόρευση των Ταλιμπάν, τουλάχιστον έξι ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν ήδη ανακοινώσει την αναστολή των δραστηριοτήτων τους στη χώρα.

Το πλήγμα είναι διπλό για τις Αφγανές: όσες απασχολούνταν έως τώρα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις είχαν κομβικό ρόλο στη χώρα, ως οι μοναδικές στις οποίες επιτρεπόταν να αλληλεπιδρούν με άλλες γυναίκες και νοικοκυριά που βρίσκονται σε ανάγκη.

Τώρα «η απαγόρευση της συμμετοχής τους θα περιορίσει την δυνατότητα στήριξης του αυξανόμενου αριθμού εκείνων που χρειάζονται βοήθεια και, κατά συνέπεια, κινδυνεύει να επιδεινώσει την ήδη σοβαρή ανθρωπιστική κρίση», τόνισε η Christian Aid στην τελευταία ανακοίνωσή της.

«Επιπλέον, στο πλαίσιο της σοβαρής οικονομικής κρίσης που διέρχεται το Αφγανιστάν», προσέθεσε, «αυτή η απόφαση θα αναστατώσει βαθιά τις οικογένειες που εξαρτώνται από το εισόδημα των εργαζόμενων γυναικών σε υπηρεσίες αρωγής».

Μαζί με την Cristian Aid, την προσωρινή αναστολή του έργου τους στα αφγανικά εδάφη ανακοίνωσαν η ActionAid, η Save the Children, το Νορβηγικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, η CARE International και η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC).

Δυτικές χώρες, όπως η Γερμανία, εξετάζουν ακόμη και το ενδεχόμενο διακοπής της ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αφγανιστάν, στο πλαίσιο κλιμάκωσης των πιέσεων στο καθεστώς της Καμπούλ.

Μπρα ντε φερ στον… κυνισμό

Υπολογίζοντας αντίθετα στη στήριξη χωρών -όπως π.χ. η Ρωσία ή η Κίνα, στο φόντο ενός αδυσώπητου γεωπολιτικού ανταγωνισμού- οι Ταλιμπάν δείχνουν να επιχειρούν μια εκβιαστική εργαλειοποίηση του άμαχου αφγανικού πληθυσμού.

Είναι στις «πλάτες» τους, εκτιμάται, που θα επιδιώξουν να επιβάλλουν εφεξής τους δικούς τους όρους ως προς την παροχή της ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αφγανιστάν.

Στο επίκεντρο θεωρείται ότι βρίσκεται το νέο ταμείο που  δημιουργήθηκε στην Ελβετία, με τη μεταφορά από τις ΗΠΑ των 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων: του ήμισυ δηλαδή των «παγωμένων» από τον Αύγουστο του 2021 αποθεματικών της αφγανικής Κεντρικής Τράπεζας.

Κατά την Ουάσιγκτον, τα κεφάλαια -στα οποία δεν έχουν πρόσβαση οι Ταλιμπάν- θα διατεθούν προς στήριξη των Αφγανών και το ταμείο θα αναλάβει μέρος των υποχρεώσεων της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, όπως αποπληρωμή του αφγανικού χρέους και του κόστους εισαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα.

Το καθεστώς της Καμπούλ κατηγορεί αντίθετα τις ΗΠΑ για «κλοπή περιουσιακών στοιχείων».