Τι είδα στη μεγαλύτερη γιορτή του θεάτρου

Το Εδιμβούργο είναι μια πανέμορφη, επιβλητική πόλη. Αν αφήσεις την ομορφιά της να σε τυλίξει, απολαμβάνεις το ταξίδι σαν ήρωας του «Harry Potter» ή του «Frankenstein». Μεσαιωνική αρχιτεκτονική αλλά και ύστερη στα καλύτερά της, ανυπέρβλητη φύση σε κοντινή ακτίνα, καθαρά και φιλόξενα πάρκα, λειτουργικές συγκοινωνίες με ανθρώπινο πρόσωπο και ο καιρός «βόρειος», όπως πρέπει για να ολοκληρωθεί το σκηνικό.

Το Εδιμβούργο, στο μέγεθος της Πάτρας, συγκεντρώνει γύρω στους 5.000.000 τουρίστες τον χρόνο. Ενάμισι δισεκατομμύριο στερλίνες εισέρχονται στο ταμείο της πόλης από τους επισκέπτες και μεγάλο μέρος προέρχεται από το Φεστιβάλ, το οποίο ενδεικτικά έκοψε 2.300.000 εισιτήρια την περυσινή χρονιά.

Το 1947 ξεκίνησε το International Festival. Το Εδιμβούργο επελέγη για τους λόγους που προαναφέραμε –πόλη, τοποθεσία κ.τ.λ. –ως ιδανικό «σκηνικό» φιλοξενίας μιας γιορτής, τρόπον τινά, για τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Επίσημη εναλλακτική συνάντηση

Κάποιες θεατρικές ομάδες επιχείρησαν να συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ, παρότι δεν είχαν συμπεριληφθεί στον επίσημο προγραμματισμό του, και έτσι άρχισε ένας… πόλεμος τοπικός. Παρουσίασαν λοιπόν τις δουλειές τους άνευ αδείας χρησιμοποιώντας άλλους χώρους και έτσι δημιουργήθηκε το Edinburgh Festival Fringe, το οποίο λειτούργησε ως εναλλακτικό φεστιβάλ στην αρχή αλλά ήδη από το 1958 θεσμοθετήθηκε επίσημα.

Χωρίς δεύτερη σκέψη, το Φεστιβάλ του Εδιμβούργου θεωρείται το μεγαλύτερο, σπουδαιότερο και «βρετανικότερο» φεστιβάλ θεάτρου τους στον κόσμο. Kαι, ως γνωστόν, ο κόσμος τους είναι γι’ αυτούς ο κόσμος όλος. That’s ok. (Mένει να δούμε αν και πώς θα επηρεαστεί αυτό το status από την ενδεχόμενη ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας.)

3.000 events σε 300 σκηνές

Με βάση τα περυσινά στοιχεία, το 2015 παρουσιάστηκαν 3.000 events ή shows σε περίπου 300 σκηνές, σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων που διαρκεί το φεστιβάλ (28 Ιουλίου – 28 Αυγούστου). Οι μισές από αυτές είναι παραστάσεις μουσικής ή κωμωδίες σε οποιαδήποτε μορφή: stand up, sit down, speak to the trees, speak with the trees κ.τ.λ. Κατά τα άλλα, θα δει κανείς μιούζικαλ, όπερα, εκθέσεις, εκδηλώσεις λόγου και πολύ θέατρο. Οσον αφορά τις σκηνές, οι μισές είναι σε παμπ, ρεστοράν, γωνιακά καταστήματα, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, και οι μισές από τις μισές κανονικά θέατρα. Οι υπόλοιπες είναι υπέροχοι χώροι που κάνουν ευτυχισμένο όποιον έχει την τύχη να παίζει εκεί. Ενδεικτικά αναφέρω: Assembly,The Pleasance,Underbelly,C Venues,Greenside Venues, Sweet Venues, Paradise Green,Momentum Venues κ.ά.

Περίπου χίλιοι δημοσιογράφοι καλύπτουν το όλον. Υπάρχουν βέβαια κριτικοί θεάτρου καταξιωμένοι, ενημερωμένοι και συνήθως αρκετά εξειδικευμένοι σε σχέση με το είδος των παραστάσεων που καλύπτουν, οι οποίοι συνεργάζονται συνήθως με τα μεγάλα μέσα και οι κριτικές των οποίων σημαίνουν πολλά για την εξέλιξη των πραγμάτων στο Φεστιβάλ αλλά και γενικότερα για το βρετανικό θέατρο.

Πέρα από όλα αυτά, πολλή μα πολλή street art, υπαίθριες performances, ακροβατικά, κουκλοθέατρο, κλόουν, live μουσική κ.τ.λ. Και, φυσικά, παραδοσιακή μουσική με κιλτοφόρους παντού! Ποσότητα βέβαια δεν σημαίνει και ποιότητα αλλά, παρ’ όλα αυτά, με λίγη προσοχή μπορεί να βρει κανείς όλα όσα επιθυμεί να δει. Απλώς αν είναι αγοραφοβικός, ας διαλέξει ελικόπτερο για τις μετακινήσεις του ή την μπέρτα του Batman.

Επισκέπτες γεμάτοι ενθουσιασμό

Χιλιάδες, χιλιάδες, χιλιάδες –πολλοί όμως, παντού, πάντα! Για τους περισσότερους το Φεστιβάλ είναι μια μεγάλη γιορτή, πότε στα όρια του κακόγουστου πανηγυριού και πότε η αποθέωση του να είσαι παρών σε ένα πραγματικά μεγάλο γεγονός. Μικρή συμβουλή: μετά τις 6-7 όλοι είναι μεθυσμένοι, άλλοι από χαρά, άλλοι από λύπη, οπότε, αν δεν το αντέχει κανείς αυτό το λίγο βρετανικό «χόμπι», λαμβάνει τα μέτρα του.

Εδώ θα βρει κανείς όλες τις ηλικίες, από όλα τα σημεία του πλανήτη. Επισκέπτες γεμάτοι ενθουσιασμό να δουν, να ανακαλύψουν, να είναι παρόντες στην ιστορία που γράφεται. Και καλλιτέχνες φυσικά που επιθυμούν να δείξουν, να αποκαλύψουν, να γράψουν ιστορία ή απλώς να γίνεται κουβέντα για αυτούς.

Τέλος, πολλοί ιδιώτες «μεταφορείς» θεάτρου. Ολοι όσοι, δηλαδή, έρχονται για να δουν τι (και πώς) θα ανεβάσουν στο θέατρό τους την επόμενη χρονιά, καθώς και παραγωγοί, πολλοί παραγωγοί, αντζέντηδες και καλλιτεχνικοί διευθυντές, ως και σεφ!

Εν κατακλείδι, ο καθένας μπορεί να δει αυτό που «το μάτι του είναι συνηθισμένο να βλέπει». Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποιοι βλέπουν προσεκτικά και είναι πολύ συγκεντρωμένοι στον στόχο τους και κάποιοι απλώς απολαμβάνουν, με όποια ιδιότητα, το Φεστιβάλ. Να κάνω εδώ μια μικρή αλλά σημαντική επισήμανση. Το Edinburgh Festival Fringe έχει τους δικούς του κανόνες και κώδικες που μόνο βιωματικά μπορείς να τους συνειδητοποιήσεις. Ως εκ τούτου η πρώτη φορά είναι πάντα η πρώτη φορά. Θέλει πολλή δουλειά και προετοιμασία για να το αντιμετωπίσεις όπως πρέπει, είτε εμπλέκεσαι με το Φεστιβάλ είτε έρχεσαι ως θεατής.

Το πρόγραμμα της εφετινής διοργάνωσης

Οσον αφορά το International, τα πράγματα είναι απλά, οι παραστάσεις λίγες, ανοίγεις το πρόγραμμα και διαλέγεις. Ενδεικτικά εφέτος συζητήθηκαν η διασκευή της «Δωδέκατης νύχτας» από τον φημισμένο αγγλογάλλο σκηνοθέτη Dan Jemmett, η σκωτσέζικη ομάδα με διεθνή καριέρα ονόματι Vanishing Point και το «Destroyed Room» και ο Σουηδός James Thierrée με την ομάδα του Compagnie du Hanneton που παρουσιάζει παραστάσεις μαγικές, με τσίρκο, ακροβατικά, χορό και άλλα πολλά. Α, είναι και ο Ostermeier εδώ με τον «Ριχάρδο Γ’» του.

Οσον αφορά το Fringe, υπάρχει ένα καταπληκτικό πρόγραμμα, ένα καταπληκτικό site και πολλοί καταπληκτικοί τύποι που μοιράζουν καταπληκτικά flyers καταπλήσσοντας με τον ρυθμό τους τους πάντες. Με λίγα λόγια, πληροφορία υπάρχει πολλή, αλλά αυτό που λειτουργεί για όσους ψάχνονται είναι τα γνωστά: συζητήσεις, κριτικές, η πιθανότητα κάποιος να γνωρίζει και να εκτιμά μια ομάδα ή έναν σκηνοθέτη ή έναν συγγραφέα ή να παίζεται μια παράσταση που έχει ήδη παιχτεί στο Λονδίνο και έρχεται με κάποια «φήμη» κ.ο.κ. Αυτό που είναι ανατριχιαστικό είναι η ταχύτητα με την οποία όλα αυτά μαθαίνονται: μόλις γραφτεί μια καλή κριτική ή η υποψία καλής κριτικής, τυπώνεται και διανέμεται μαζί με τα διαφημιστικά φυλλάδια, γίνεται πόστερ κ.ο.κ. Και μόλις η υποψία γίνει συλλογική βεβαιότητα, που δεν είναι φυσικά εύκολο λόγω του όγκου των παραστάσεων, μια λαοθάλασσα ανθρώπων, διαφόρων ιδιοτήτων, πλησιάζει. Αλλοι για να το δουν, άλλοι για να το αγοράσουν, άλλοι για να το προωθήσουν και άλλοι για να το πουλήσουν. Τα μάτια είναι πολλά και ο «συναγωνισμός» τεράστιος.

Ολοι θέλουν να δουν κάτι ενδιαφέρον και επιπλέον όλοι είναι εδώ! Το Φεστιβάλ είναι και ένα είδος, πώς να το πω, Μέκκας του Βορρά: χαρακτηριστικό είναι πως στο Λονδίνο αυτό το διάστημα κατεβάζουν μολύβια και δεν είναι απλώς λόγω Αυγούστου αλλά επειδή απλούστατα όλοι έρχονται εδώ!

Λίγα λόγια για το Urbn Theatr

Το Urbn Theatr είναι μια θεατρική ομάδα με διεθνή χαρακτήρα που ιδρύθηκε το 2011 από τον γράφοντα. Σκοπός του Urbn Theatr είναι να δημιουργεί νέα πρωτότυπα έργα και παραστάσεις συντονισμένες με τις ανάγκες της σύγχρονης πραγματικότητας. Μέρος της δραστηριότητάς της είναι και η χρήση χώρων του ευρύτερου αστικού ιστού, κοινόχρηστων ή μη, τους οποίους διαμορφώνει δημιουργώντας νέες θεατρικές εμπειρίες ώστε να υπάρχει πάντα η άμεση επαφή και ταύτιση του κοινού με το εκάστοτε περιβάλλον.

Ο Λαμπαδάριος Παππάς, αρχιτέκτονας, η Φωτεινή Λάζου, σχεδιάστρια μόδας, ο William Uden, ηθοποιός, και μια σειρά συντελεστών και εθελοντών υιοθετούν και συμπληρώνουν τις βασικές αρχές του.

Η ομάδα μας παρουσίασε το έργο «The Ones» στο Greenside, Jade Studio για 8 παραστάσεις (5-13 Αυγούστου).

Η προσπάθεια να βρεθούμε εκεί

Στο Εδιμβούργο βρεθήκαμε έπειτα από μακρά και κοπιώδη προσπάθεια και δεν αναφέρομαι συνολικά στη δουλειά που γίνεται από το Urbn Theatr αλλά στο ίδιο το «The Ones». Η παράσταση συγκροτήθηκε στο Λονδίνο, έπειτα από πρόσκληση του Room One Production and Development Studios, και παρουσιάστηκε επίσημα στο Arts Theatre τον Νοέμβριο. Το Room One είναι ένας δραστήριος καλλιτεχνικός οργανισμός, όχι μεγάλης κλίμακας για τα δεδομένα του Λονδίνου, που δραστηριοποιείται στον κινηματογράφο, στο θέατρο και στις νέες τεχνολογίες, ενώ παράλληλα επιλέγει και φιλοξενεί καλλιτέχνες, στο πρόγραμμα Αrtist-in-residence, που αναπτύσσουν το δικό τους project (έτσι κλήθηκα και εγώ).

Η υποδοχή που συνάντησε η δουλειά μας ήταν θετική και έτσι ήρθε η πρόταση από τους εμπλεκομένους στο project να τη στείλουμε στο Εδιμβούργο. Φυσικά αποδέχθηκα την πρόταση. Η παράσταση ήταν έτοιμη, αλλά το όλον –οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής –φάνταζε «πολύ». Διαψεύστηκα. Η οργάνωση όσων εκτελούν ή με κάποιον τρόπο συνδέονται ή εμπλέκονται με το Φεστιβάλ είναι σοκαριστική. Υποστήριξη και ενημέρωση για κάθε στάδιο, πλήρεις και πλήρως προσβάσιμες πληροφορίες, όλα γίνονται «μόνο» διαδικτυακά και τα e-mail όλων σε λειτουργία!

Η μεγαλύτερη ανησυχία και αντικειμενική δυσκολία που είχαμε τελικά ήταν η ταχύτητα και η ακρίβεια με την οποία έπρεπε να δουλέψουμε στο θέατρο προτού ξεκινήσουμε παραστάσεις –προσαρμογή, τεχνικές πρόβες κ.τ.λ. Οι ρυθμοί ήταν αστραπιαίοι και το τέλος του χρόνου σου δεν είναι προς διαπραγμάτευση –απλώς ανάβουν τα φώτα και μπαίνει μέσα ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος με το σπαθί του.

Ποιοι στήριξαν την παράσταση

Το κόστος της διαδικασίας για να φτάσουμε ως εδώ ήταν λογικό, για τα δεδομένα του Εδιμβούργου, καθώς το «The Ones» ήταν μια έτοιμη παράσταση (παρουσιάστηκε την άνοιξη στο Λονδίνο). Η προσπάθεια μπόρεσε να ολοκληρωθεί χάρη στην αμέριστη υποστήριξη από οργανισμούς που συνεργαστήκαμε (Room One αλλά και Ugly Duck Studios για πρόβες και συνολική προετοιμασία), στη δική μας συμβολή αλλά και στη βοήθεια φίλων που στήριξαν το project. Προσθέτοντας, τέλος, και τα έσοδα των παραστάσεων από τα εισιτήρια, ολοκληρώνουμε πλήρως τον σχεδιασμό. Ενδεικτικά το κόστος ενός λειτουργικού χώρου προβών στο Λονδίνο είναι όσο το κόστος μιας ολόκληρης μέσης παραγωγής στην Αθήνα.

Ενα αγόρι και ένα κορίτσι online

Το έργο αναφέρεται στη «φανταστική / διαδικτυακή» σχέση ενός αγοριού που ζει στο Λονδίνο και ενός κοριτσιού που ζει στη Νέα Υόρκη, οι οποίοι στην πορεία συναντιούνται και προσπαθούν να «συνδέσουν» τη φανταστική τους σχέση με την πραγματικότητα. Είναι, θα μπορούσα να πω, απελπισμένοι για ουσιαστική επικοινωνία και συνύπαρξη, όμως το διεκδικούν με έναν ίσως λανθασμένο τρόπο. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, που βασίζεται πολύ στην επανάληψη, ξεδιπλώνεται και η προσωπική σχέση των δύο ηθοποιών. Στο τέλος του έργου ο θεατής διαπιστώνει τον λόγο που οι ηθοποιοί αποφάσισαν να επαναλαμβάνουν την παράσταση, ο οποίος καλό θα ήταν να μην αναφερθεί επί του παρόντος.

Το «The Ones» είναι ένα έργο που δημιούργησα έχοντας στο μυαλό μου από τη μια τη δυσκολία που έχουμε να επικοινωνήσουμε και από την άλλη την ανάγκη μας να συνυπάρξουμε. Είναι μια παράσταση που παίζει με τον χρόνο, τους τρόπους αφήγησης, τους θεατές και τους ηθοποιούς ξεχωριστά αλλά και με όλα μαζί. Μια απλή ιστορία με έναν περίεργο ίσως τρόπο αφήγησης. Που ξεκινάει από το τέλος και τελειώνει στο τέλος ή το ανάποδο.

Η ανταπόκριση για το «The Ones» κρίνεται συνολικά θετική. Υπήρξε ενδιαφέρον από θεατές, ανθρώπους του θεάτρου αλλά και από τα μέσα που καλύπτουν το Φεστιβάλ. Το broadwaybaby, επίσημο θεατρικό site, έκλεισε την κριτική του λέγοντας «You really won’t have seen anything like it». Τώρα, αν θα γίνουμε χιτ στους εξωγήινους δεν ξέρω, αλλά σίγουρα δεν μας βλέπουν ως εξωγήινους εδώ, πράγμα που δεν είχαμε και σίγουρο.

πότε & πού:

Urbn Theatr / «The Ones».
Κείμενο / σκηνοθεσία:Ηλίας Παναγιωτακόπουλος.
Εικαστική επιμέλεια:Λαμπαδάριος Παππάς.
Ενδυματολόγος:Φωτεινή Λάζου.
Με τους: William Uden και Liis Mikk.
Graphic design: +wolframgrafik