Κήπος του ανέφικτου στην Υδρα

Ηταν ένα αγόρι ευαίσθητο σε μια εποχή σκοτεινή που δεν ευνοούσε τα μεγάλα όνειρα και τις ευγενικές προθέσεις. Ο Χάινριχ ήταν ένας τροβαδούρος του Μεσαίωνα και, ίσως ακριβώς επειδή δεν μπορούσε να εναποθέσει τις ελπίδες του για ένα καλύτερο μέλλον στις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες, άφησε τα πάντα πίσω του για να αναζητήσει το απρόσμενο, να κυνηγήσει το ανέφικτο. Δεν ήταν τίποτε περισσότερο αλλά και τίποτε λιγότερο από ένα μικρό μπλε λουλούδι που είχε στοιχειώσει τα όνειρά του. Ο φιλόσοφος και συγγραφέας Νοβάλις (1772-1801) μάς άφησε ημιτελές το βιβλίο του «Χάινριχ φον Οφτερντίγκεν» (1802) στο οποίο το εν λόγω λουλούδι συμβόλιζε τις αξίες του έρωτα, της ποίησης και της ιδανικής ζωής. Πρόλαβε ωστόσο να αλλάξει μέσα από την ιστορία του τον συμβολισμό του μπλε χρώματος. Πλέον χάρη σε αυτό το μυθιστόρημα μετατράπηκε στο απόλυτο σύμβολο του ρομαντισμού, του ονείρου, της ελπίδας και της πίστης στην αλλαγή, τουλάχιστον μέχρι να το εκμεταλλευτεί δεόντως η πολιτική σκηνή.

«Μνημείο» του ρομαντικού ήρωα

Σχεδόν δύο αιώνες μετά και με ημερομηνία αφετηρίας τις 2 Ιουνίου ο ρομαντικός ήρωας αποκτά το «μνημείο» που δεν του είχε αφιερωθεί ποτέ ως σήμερα επί ελληνικού εδάφους στην Υδρα. Στον παραθαλάσσιο δρόμο προς το Μανδράκι η Μαρία Τσάγκαρη, έπειτα από ανάθεση του οργανισμού HYam (Hydra for Artists of the Mediterranean), ως κάτοχος του Βραβείου της Νεανικής Καλλιτεχνικής Σκηνής της Μεσογείου, θα στήσει μια εικαστική εγκατάσταση «φυτεύοντας» στα βράχια έναν μικρό, μπλε κήπο. Οχι με λουλούδια σαν εκείνο που αναζητούσε ο Χάινριχ αλλά με 320 φυτά από 13 διαφορετικά είδη που μεγαλώνουν μόνα τους στο τοπίο της Υδρας. Εναν μπλε κήπο «που στέκει στο βραχώδες τοπίο σαν μια παγωμένη υπόσχεση στον χρόνο, σαν μια δυνατότητα απραγματοποίητη, σαν συνέχεια και σαν μια ελπίδα που κανείς δεν μπορεί να διαψεύσει», όπως εξηγεί η εικαστικός. Τίτλος του: «Part 2/The expectation» (Μέρος δεύτερο/Η προσδοκία). Εξάλλου, όπως εξηγεί η Τσάγκαρη: «Βάσει σημειώσεων που έχουν βρεθεί, το μυθιστόρημα είχε κι ένα δεύτερο μέρος στο οποίο ο Χάινριχ θα επισκεπτόταν την Ελλάδα».

Το μπλε είναι το νέο πράσινο

Η υλοποίηση του πρότζεκτ περιλαμβάνει μια περίπλοκη και επίπονη διαδικασία μετατροπής του πράσινου σε μπλε. «Κάποια είναι πραγματικά φυτά και έχουν υποστεί ηλεκτρόλυση και εν συνεχεία επιχάλκωση» εξηγεί η Τσάγκαρη. Δεν θέλει ωστόσο να αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες της «φαντασμαγορικής» διαδικασίας, δεδομένου ότι το κόνσεπτ του έργου εντάσσεται στο πρότζεκτ υπό εξέλιξη «The New Green». Την (εικονική) ίδρυση, δηλαδή, μιας εταιρείας που μέσα από μια φρενήρη διαφημιστική καμπάνια (φυλλάδια, πανό, περφόρμανς) μεταμορφώνει τη φύση βάσει μιας πρωτότυπης φόρμουλας μετατροπής του πράσινου χρώματος στη φύση σε μπλε. Οι ουτοπικοί κήποι της «The New Green» αποτελούν την έκφραση μιας παγκόσμιας τάσης αλλαγής, αρχής γενομένης από το φυσικό τοπίο, που υπόσχεται να πραγματοποιήσει τις πιο απόκρυφες προσδοκίες μας, ανάλογης έντασης με εκείνες του Χάινριχ. «Αν οικειοποιηθείς αυτή την παράλογη αλλαγή, μπορεί και να αλλάξουν τα πάντα στη ζωή σου» μοιάζει να υπόσχεται η θαυματουργός εταιρεία. «Το πρότζεκτ θέτει το ερώτημα κατά πόσον είμαστε έτοιμοι να ακυρώσουμε τις βεβαιότητες στη ζωή μας και να προβούμε σε αλλαγές» εξηγεί η Τσάγκαρη.

Το HYam, η Υδρα και τα τρία ΚΑΣ

Η εγκατάσταση στο νησί αποτελεί την κατάληξη μιας σειράς διακρίσεων που επιφυλάσσει το Βραβείο Νεανικής Καλλιτεχνικής Σκηνής της Μεσογείου του οργανισμού HYam (Hydra for Artists of the Mediterranean) στον εκάστοτε νικητή του. Πρόκεται για ένα βραβείο που θεσπίστηκε το 2014 από τη δημοσιογράφο Πολίν Σιμόν και θα απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε καλλιτέχνες ως 36 ετών από χώρες της Μεσογείου. Στην πρώτη του διοργάνωση η τιμώμενη χώρα ήταν η Ελλάδα και η Μαρία Τσάγκαρη, η δουλειά της οποίας είχε ξεχωρίσει στην έκθεση «A fresh, a new generation of Greek artists» στο ΕΜΣΤ το 2013. Η εικαστικός που αγαπά τις παραδοξότητες και τα εφήμερα υλικά ήταν τελικά η επικρατέστερη ανάμεσα σε 20 συναδέλφους της από όλη τη χώρα καθώς επιλέχθηκε από διεθνή κριτική επιτροπή σε συνεργασία με το Ιδρυμα Jean-Luc Lagardere. Μετά την ψηφιακή παρουσίαση του έργου των εικαστικών στο Παρίσι έγινε η βράβευση με το χρηματικό έπαθλο των 10.000 ευρώ και μια έκθεση των τεσσάρων φιναλίστ (οι υπόλοιποι τρεις ήταν οι Μαριάννα Χριστοφίδη, Αθανάσιος Ζαγορίσιος και Ράνια Μπέλλου) και πάλι στο Παρίσι και συγκεκριμένα στον εκθεσιακό χώρο της Artcurial τον Ιανουάριο που μας πέρασε. Ακολούθησε η ανάθεση του έργου στην Υδρα. Αυτή είναι η γραμμή λειτουργίας του HYam, αν και η εγκατάσταση στον δημόσιο χώρο δεν υπήρξε καθόλου ανέφελη και η υλοποίηση του πρότζεκτ της Τσάγκαρη καθυστέρησε έναν χρόνο. Προϋπέθετε βεβαίως την έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, όμως μια σειρά γεγονότα, αρχής γενομένης από την προκήρυξη των εκλογών η οποία επέφερε και αλλαγή στον πρόεδρο του ΚΑΣ, έφεραν το θέμα σε διαβούλευση μόλις τον Νοέμβριο του 2015. Στη θετική απόφαση έγινε ένσταση, της αρνητικής δεύτερης γνωμοδότησης ακολούθησε τρίτο ΚΑΣ, το οποίο τελικά ενέκρινε την πρόταση από τη στιγμή που είχε μετατοπιστεί ο χώρος εγκατάστασης (αρχικά είχαν επιλεχθεί τα βράχια απέναντι από τον όμιλο). Επιπλέον άρθηκε η μονιμότητα του έργου, όπως αρχικά προβλεπόταν στον προγραμματισμό του HYam, και το έργο θα παραμείνει στον δημόσιο χώρο για δύο μήνες προτού απεγκατασταθεί. Κάπως έτσι δόθηκε τελικά το πράσινο φως μόλις 40 ημέρες πριν από τα εγκαίνια. Με την έγκριση του ΚΑΣ και του υπουργείου Πολιτισμού, υπό την αιγίδα του Δήμου Υδρας και με τη βοήθεια των κατοίκων της, η μπλε «παγωμένη υπόσχεση στον χρόνο» θα παρουσιαστεί στο κοινό για να πάρει μια γεύση του πώς το ανέφικτο μπορεί ορισμένες φορές να είναι στα όρια των δυνατοτήτων μας.

πότε & πού:

«Part 2/The expectation». η εγκατάσταση θα διαρκέσει ως τις 30/9.