Ανθρωπιστική καταστροφή στη Φαλούτζα

Βόμβες σκοτώνουν παιδιά. Ανθρωποι τρώνε σκουπίδια για να παραμείνουν ζωντανοί. Αλλοι δεν αντέχουν και αυτοκτονούν. Αυτά διηγούνται όσοι καταφέρνουν να δραπετεύσουν από την πολιορκημένη Φαλούτζα.

Η πόλη αυτή έχει υποφέρει περισσότερο από τις υπόλοιπες πόλεις στο Ιράκ. Και υποφέρει πάλι. Ο ιρακινός στρατός, με τη βοήθεια σιιτικών πολιτοφυλακών και αμερικανικών αεροπλάνων, άρχισε στις 23 Μαΐου την προέλαση προς τη Φαλούτζα, την πρώτη ιρακινή πόλη που έπεσε στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους το 2014 και παραμένει ένα από τα δύο προπύργιά του στη χώρα (το άλλο είναι η Μοσούλη).

Αυτή είναι η τρίτη μεγάλη μάχη για τη Φαλούτζα μετά την αμερικανική εισβολή του 2003. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις μιλούν για εξελισσόμενη «ανθρωπιστική καταστροφή» καθώς 50.000 άμαχοι είναι παγιδευμένοι στην πόλη, οι 20.000 παιδιά. Υπάρχουν αναφορές για εκτελέσεις αντρών και αγοριών που αρνούνται να πολεμήσουν στις τάξεις των τζιχαντιστών. Τρόφιμα και φάρμακα είναι σε έλλειψη.

Η ιστορία της Φαλούτζα βοηθάει στο να κατανοήσουμε τη σημερινή αιματοχυσία. Πολύ προτού καταφθάσουν οι Αμερικανοί, οι κάτοικοι της Φαλούτζα αντιστάθηκαν στους Βρετανούς που εισέβαλαν και κατέκτησαν το Ιράκ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Την εποχή του σουνίτη δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν η Φαλούτζα ενισχύθηκε λόγω της στρατηγικής της θέσης, μόλις 55 χλμ. δυτικά της Βαγδάτης, στον δρόμο προς Ιορδανία και Συρία. Την τέταρτη εβδομάδα του Πολέμου του Κόλπου το 1991 βρετανικό πολεμικό αεροπλάνο βομβάρδισε κατά λάθος αγορά της Φαλούτζα σκοτώνοντας 130 αμάχους και προκαλώντας οργή στους κατοίκους της πόλης.

Η Φαλούτζα ήταν τόσο πιστή στον Σαντάμ, όσο και η γενέτειρά του, η πόλη Τικρίτ. Πολλοί κάτοικοι της Φαλούτζα μπήκαν στο κοινωνικό και οικονομικό περιθώριο μετά την αμερικανική εισβολή του 2003. Η δυσαρέσκεια των ντόπιων προς τους ξένους εισβολείς έγινε εμφανής από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην πόλη αμερικανοί στρατιώτες, τον Απρίλιο του 2003, και εξελίχθηκε σε οργή όταν Αμερικανοί άνοιξαν πυρ εναντίον αντιαμερικανικής διαδήλωσης σκοτώνοντας 17 άτομα.

Από την αρχή του πολέμου στο Ιράκ η Φαλούτζα έγινε προπύργιο της σουνιτικής αντίστασης που γέννησε την Αλ Κάιντα στο Ιράκ και στη συνέχεια το Ισλαμικό Κράτος. Το 2004 οργισμένος όχλος σκότωσε τέσσερις αμερικανούς εργαζομένους στην ιδιωτική εταιρεία ασφάλειας Blackwater, τους ακρωτηρίασε, τους έκαψε και κρέμασε τους δύο από γέφυρα του Ευφράτη με την επιγραφή: «Η Φαλούτζα είναι το νεκροταφείο των Αμερικανών».

Ο αμερικανικός στρατός εξαπέλυσε δύο επιθέσεις στην πόλη το 2004. Η δεύτερη αποτέλεσε την πιο αιματηρή μάχη του πολέμου του Ιράκ. Η Φαλούτζα ισοπεδώθηκε με περισσότερες από 300 βόμβες και σφυροκοπήθηκε ανελέητα από το πεζικό στη διάρκεια των έξι εβδομάδων της μάχης. Απολογισμός: 80 Αμερικανοί και χιλιάδες Ιρακινοί νεκροί, περισσότερα από τα μισά από τα 39.000 σπίτια της πόλης κατεστραμμένα, όπως και τα δίκτυα ηλεκτρισμού, αποχέτευσης και νερού.

Το Πεντάγωνο ανακήρυξε τη μάχη της Φαλούτζα «μεγάλη νίκη κατά της τρομοκρατίας». Αλλά δεν ήταν. Μερικοί από τους πεζοναύτες που πολέμησαν θεωρούν ότι μάταια έχυσαν το αίμα τους, άλλοι δηλώνουν απογοητευμένοι που τη βλέπουν πάλι στα χέρια τζιχαντιστών.

Η σιιτική κυβέρνηση της Βαγδάτης περιθωριοποίησε τους σουνίτες που αισθάνονταν μεγάλη απογοήτευση στη Φαλούτζα, στο Ραμάντι και στην υπόλοιπη επαρχία Ανμπάρ. Πρώτα ήταν η ξένη κατοχή, μετά ο πόλεμος σουνιτών – σιιτών και η σιιτική κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Οι κάτοικοι της Φαλούτζα αισθάνονταν εγκαταλειμμένοι. Δεν είναι ότι αποδέχονταν την Αλ Κάιντα ή, σήμερα, το Ισλαμικό Κράτος, αλλά οι εξτρεμιστές εκμεταλλεύθηκαν την απογοήτευσή τους. Ξένοι εισήγαγαν τον τζιχάντ στο Ιράκ αλλά ρίζωσε την επαρχία Ανμπάρ επειδή τόσο πολλοί άντρες κάθονταν σπίτι τους, άνεργοι και οργισμένοι.

Οταν ο αμερικανικός στρατός αποχώρησε από το Ιράκ τον Δεκέμβριο του 2011, οι κάτοικοι της Φαλούτζα το γιόρτασαν καίγοντας αμερικανικές σημαίες.

Δύο χρόνια αργότερα διαδηλώσεις ξέσπασαν πάλι στη Φαλούτζα, αυτή τη φορά κατά της κυβέρνησης στη Βαγδάτη. Το Ισλαμικό Κράτος έσπευσε να εκμεταλλευθεί τη θρησκευτική ένταση και κάλεσε τους σουνίτες να πάρουν τα όπλα κατά της σιιτικής ηγεσίας του Ιράκ. Λίγους μήνες αργότερα η Φαλούτζα έπεσε στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους.

Ο Ρος Καπούτι, πρώην πεζοναύτης που πολέμησε στη Φαλούτζα και στη συνέχεια έγινε από τους επικριτές της αμερικανικής παρουσίας στο Ιράκ, θεωρεί ότι η κατάσταση στη Φαλούτζα, τότε και τώρα, απλουστεύεται σε ένα αφήγημα «κακοί εναντίον καλών».

«Η μάχη βασίζεται στην πεποίθηση πως αν εξολοθρευθεί και ο τελευταίος μαχητής του Ισλαμικού Κράτους τα πάντα θα επιστρέψουν σε μια χαρούμενη ισορροπία στο Ιράκ» λέει. «Η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Πολλά απ’ όσα συνέβησαν το 2004 συμβαίνουν και τώρα. Οι άμαχοι πληρώνουν πάντα το τίμημα» λέει στο CNN.