Πριν από λίγες ημέρες, περισσότερο από τέσσερις μήνες μετά τις γενικές εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου, ο Φίλιππος Στ’, βασιλιάς της Ισπανίας, ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τις προσπάθειες για τον σχηματισμό κυβέρνησης ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη διεξαγωγή νέων εκλογών στις 26 Ιουνίου. Το γεγονός δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας απέτυχαν παρά τους αλλεπάλληλους κύκλους διαπραγματεύσεων να γεφυρώσουν τις διαφορές τους.
Το ερώτημα που απασχολεί πλέον τους περισσότερους Ισπανούς είναι το κατά πόσον η νέα εκλογική αναμέτρηση θα αλλάξει τους συσχετισμούς δυνάμεων με στόχο τον σχηματισμό μιας βιώσιμης και λειτουργικής κυβέρνησης. Και εδώ, το κλειδί είναι η στάση της Αριστεράς. Πολλοί αναλυτές διερωτώνται αν θα μπορέσει να ενωθεί πολιτικά η Αριστερά ώστε να διεκδικήσει υψηλότερο συνολικό ποσοστό αλλά και την εξουσία, συμμετέχοντας και επιβάλλοντας όρους σε μια κυβέρνηση συνεργασίας.
Με αυτή την έννοια οι επικείμενες εκλογές ίσως να αποτελούν το πιο μεγάλο στοίχημα της ισπανικής Αριστεράς από τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο.
Ενα βασικό ερώτημα είναι αν θα μπορέσει το Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας, το οποίο τον περασμένο Δεκέμβριο βρέθηκε στην τρίτη θέση με το 20,66% των ψήφων και 69 έδρες, να συνεργαστεί με την Izquierda Unida (Ενωμένη Αριστερά), η οποία ωστόσο περιορίστηκε στο 4% κερδίζοντας μόλις δύο έδρες στο ισπανικό Κοινοβούλιο.
Αμφότεροι οι πολιτικοί σχηματισμοί ιδεολογικά βρίσκονται στα αριστερά του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE). Την ίδια ώρα ωστόσο σημαντικές διαφορές εξακολουθούν να τους κρατάνε σε απόσταση. Το Podemos αρνείται εδώ και καιρό ότι είναι «ένα ακόμη» κόμμα της Αριστεράς, με τα στελέχη του να υποστηρίζουν πως εκπροσωπούν πρωτίστως τον μέσο Ισπανό ενάντια σε μια διεφθαρμένη πολιτική ελίτ, δίνοντας το μήνυμα ότι η εκλογική επιτυχία και η συμμετοχή στην εξουσία μετρούν περισσότερο από την πολιτική και ιδεολογική καθαρότητα.
Την ίδια ώρα η Ενωμένη Αριστερά χρειάζεται την υποστήριξη ενός μεγαλύτερου κόμματος αν όντως επιθυμεί να συμμετάσχει ενεργά στη διακυβέρνηση της χώρας.
Μια κοινή λίστα του Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά τους, αν μη τι άλλο γιατί το ισπανικό εκλογικό σύστημα δεν ευνοεί καθόλου τα μικρά κόμματα. Αρκετοί θεωρούν πως μέσω μιας κοινής λίστας θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τους Σοσιαλιστές του Πέδρο Σάντσεθ (οι οποίοι έλαβαν το 22,01% των ψήφων και 90 έδρες), θέτοντας έτσι τις βάσεις για τον σχηματισμό μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης στην οποία θα συμμετέχουν και άλλα, μικρότερα κόμματα, όπως η Δημοκρατική Αριστερά της Καταλωνίας (ERC).
Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει προκύψει προγραμματική συμφωνία μεταξύ αριστερών ισπανικών κομμάτων.
Οσον αφορά το γενικότερο κλίμα που επικρατεί στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας θα μπορούσε να γίνει λόγος για ένα πολιτικό αδιέξοδο, καθώς αρκετοί υποστηρίζουν ότι η προσφυγή στις κάλπες δεν θα αλλάξει σημαντικά το τοπίο.

Πολιτικό σενάριο
Ο Γκράμσι, το παλιό και η δύσκολη γέννα του καινούργιου
Μιλώντας στο «Βήμα» ο Ζοάν Σουμπιράτς από το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης επικαλείται τον Αντόνιο Γκράμσι και δηλώνει πως η πολιτική κρίση στην οποία βρίσκεται εδώ και μήνες η Ισπανία «συνίσταται ακριβώς στο γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν μπορεί να γεννηθεί και σε αυτό το μεσοδιάστημα μπορούν να εκδηλωθούν τα πιο διαφορετικά νοσηρά φαινόμενα».
Σύμφωνα με τον ισπανό ακαδημαϊκό, το παλαιοκομματικό πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση αλλά εξακολουθεί να έχει στενές σχέσεις με την οικονομική εξουσία και τη γεμάτη φόβο για το μέλλον ισπανική μεσαία τάξη. Την ίδια ώρα τα νέα πολιτικά κόμματα που αναδύθηκαν στην Ισπανία, με πρώτους τους Podemos, πλέον γεννούν πολλές αμφιβολίες σχετικά με τις πραγματικές ικανότητές τους όσον αφορά τη διαχείριση της οικονομίας και της κοινωνίας στο σύνολό της σε μια Ευρώπη όπου κυριαρχούν οι πολιτικές λιτότητας. Υπό αυτή την έννοια, προσδιόρισε ο κ. Σουμπιράτς, οι εκλογές του Ιουνίου δεν αποτελούν «την τελευταία ευκαιρία» της Αριστεράς αλλά ευκαιρία για τη σύνθεση ενός νέου πολιτικού σεναρίου, ικανού να αλλάξει το πολιτικό σύστημα της Ισπανίας.

Κριστίνα Φλέσερ Φομινάγια
«Το πρόβλημα είναι οι ιδεολογικές διαφορές»
«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια ενωτική πρωτοβουλία Podemos – Ενωμένης Αριστεράς θα ενίσχυε σημαντικά τα ποσοστά τους αλλά όχι και τον αριθμό των εδρών τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι η Ενωμένη Αριστερά (Izquierda Unida) για πολλούς Ισπανούς είναι ένα κόμμα που πνέει τα λοίσθια, ένα κόμμα της παλιάς Αριστεράς, την ώρα που το Podemos συνέθεσε την πολιτική φυσιογνωμία του στη βάση της υπέρβασης του διαχωρισμού μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς μέσω μιας πραγματικά νέας πρότασης». Αυτά δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα» η Κριστίνα Φλέσερ Φομινάγια, λέκτορας στο Τμήμα Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν στη Βρετανία με ειδίκευση στα κοινωνικά κινήματα της Ευρώπης και ειδικότερα της Ισπανίας.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα σύμφωνα με την κυρία Φομινάγια αφορά τις ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων της Αριστεράς. «Tο Podemos επιδιώκει να σκιαγραφήσει μια πιθανή συμμαχία ως μια «εγκάρσια» κίνηση, αναδεικνύοντας την ενότητα των δυνάμεων «για την αλλαγή». Η Ενωμένη Αριστερά από την πλευρά της εξακολουθεί να τάσσεται υπέρ μιας ισχυρής «αριστερής» ταυτότητας, επιθυμώντας να μη χάσει τον προσανατολισμό της ως κόμμα. Αμφότερα τα κόμματα αντιμετωπίζουν αντιστάσεις στο εσωτερικό τους όσον αφορά το ενδεχόμενο μιας τέτοιας συμμαχίας, αν και οι ψηφοφόροι της Ενωμένης Αριστεράς εμφανίζονται περισσότεροι επιφυλακτικοί από εκείνους του Podemos, τουλάχιστον σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Δεν είναι ξεκάθαρο αν κάποιοι από τους ψηφοφόρους του Podemos δεν θα το ψηφίσουν σε περίπτωση που ενώσει τις δυνάμεις του με την Ενωμένη Αριστερά, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως υποστηρίζουν μια ενδεχόμενη συμμαχία. Με άλλα λόγια δεν μπορεί κανείς να αθροίσει τις ψήφους των δύο κομμάτων ώστε να εκτιμήσει τις ψήφους που θα λάβουν σε περίπτωση εκλογικής συνεργασίας» εξήγησε.
Και κατέληξε: «Αρκετές προσωπικότητες της ισπανικής πολιτικής με σημαντική επιρροή, όπως η δήμαρχος της Βαρκελώνης Αντα Κολάου και de facto ηγέτις της πολιτικής συμμαχίας En Comun Podem (Μαζί Μπορούμε), αισθάνονται πως ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν τα κόμματα της Αριστεράς να ξεπεράσουν το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι να ενώσουν προεκλογικά και μετεκλογικά τις δυνάμεις τους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ