Επτά χρόνια πριν, τον Σεπτέμβριο του 2008, η Lehman Βrothers είχε μόλις χρεοκοπήσει, οι αγορές είχαν καταρρεύσει και η παγκόσμια οικονομία «πάγωσε». Οι τράπεζες σταμάτησαν να δανείζουν, οι καταναλωτές σταμάτησαν να αγοράζουν και οι παραγωγοί σταμάτησαν να παράγουν, ενώ η κρίση ρευστότητας μετεξελίχθηκε σε μια πλήρους έκτασης πιστωτική κρίση που έφερε τη μεγαλύτερη παγκόσμια ύφεση μετά το 1929.
Ωστόσο, αντί το γεγονός να λειτουργήσει σαν μάθημα ώστε να αντιμετωπιστεί η υπερβολή, λίγα πράγματα έχουν αλλάξει στον κόσμο των αγορών. Ενώ θα έπρεπε να υπάρχει ένας λογικός σύνδεσµος ανάµεσα στην πραγµατική οικονοµία και στις χρηµατιστηριακές αξίες, τα πράγµατα µετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers έδειξαν ότι ο χρηµατοπιστωτικός κλάδος απέκτησε µια σηµαντική και αυξανόµενη αυτονοµία.
Με τη δηµιουργία πολυσύνθετων προϊόντων µια εικονική πραγµατικότητα αξιών ξεπερνά σήμερα πάνω από 10 φορές το παγκόσµιο ΑΕΠ καθώς περί τα 800 τρισ. δολάρια «παίζονται» στις αγορές παραγώγων, ενώ µόνο τα 90 τρισ. δολάρια αφορούν συναλλαγές εντός των οργανωµένων αγορών.
Εξαγορά χρόνου
Τα υπόλοιπα αφορούν «σκοτεινές συναλλαγές» σε µη οργανωµένες αγορές µικρότερης διαφάνειας µεταξύ των µεγάλων του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος, επηρεάζοντας όµως παράλληλα την πορεία των οικονοµιών, καθώς οι αγορές έχουν πλέον την ιδιότητα όχι απλώς να αποτιµούν αλλά και να σχεδιάζουν τις µελλοντικές αξίες.
Αντί το γεγονός της κατάρρευσης της Lehman Βrothers να λειτουργήσει σαν μάθημα για να αντιμετωπίσουμε την υπερβολή, τις χαλαρές δομές και την έλλειψη έμφασης στην παραγωγικότητα, έγινε καταλυτικός παράγοντας για το «παρατείνω και προσποιούμαι» από τους πολιτικούς ιθύνοντες, οι οποίοι συστηματικά παρέτειναν εξαγοράζοντας διαρκώς χρόνο, και προσποιούνταν, ισχυριζόμενοι ότι είναι πράγματι αξιόπιστοι, μέσα από τις μη αποτελεσματικές λύσεις που πρότειναν, ανέφερε χαρακτηριστικά η Saxo Bank.
Η έκθεση
Νωρίτερα μέσα στο έτος εξάλλου η εταιρεία συμβούλων McKinsey & Co δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με το χρέος και την απομόχλευση που δείχνει ότι από την κατάρρευση της Lehman Brothers το παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί κατά το εντυπωσιακό ποσό των 57 τρισ. δολαρίων. Στην πραγματικότητα, η παγκόσμια οικονομία, παρατηρεί, δεν ανέκαμψε, απλώς χρησιμοποιήσαμε τη μελλοντική ανάπτυξη ως ενέχυρο και ουσιαστικά δανειστήκαμε από το μέλλον. Το αποτέλεσμα αυτού είναι ο αργός ρυθμός του παγκόσμιου ΑΕΠ που βιώνουμε σήμερα. Το χρέος αντικατέστησε την παραγωγικότητα και πλέον οι τράπεζες λειτουργούν με αυστηρότερους κανονισμούς μαζί με έναν άνευ προηγουμένου όγκο «δωρεάν χρήματος» από τις κεντρικές τράπεζες που έφθασε τα 10 τρισ. δολάρια. Τραπεζικά ιδρύματα, πολιτικοί και κεντρικές τράπεζες έχουν συστήσει μια ανίερη τριάδα, στο πλαίσιο της οποίας καθένα από τα μέλη εξαρτάται από τα υπόλοιπα για να διατηρήσει την εξουσία του.
Οι βασικοί παράγοντες
Η Lehman Brothers θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για μια πραγματική μεταστροφή. Αντ’ αυτού όμως κάναμε το μοναδικό πράγμα που δεν έπρεπε: να εξαγοράσουμε χρόνο, αντί να τον αξιοποιήσουμε σωστά, υποστηρίζει η Saxo Bank. Αν και οι αναλυτές ακόμη ψάχνουν τα αίτια του Κραχ του 1929, οι οικονομολόγοι, εξετάζοντας το «τι πήγε στραβά», εντόπισαν ορισμένους βασικούς παράγοντες για την κρίση που έφερε η κατάρρευση της Lehman Βrothers.
Τη δεκαετία πριν από την κρίση δημιουργήθηκε μια επίπλαστη αίσθηση γρήγορου πλουτισμού. Τρεις κινήσεις του επικεφαλής της Fed επί 18 χρόνια Αλαν Γκρίνσπαν έφεραν πιο κοντά την κρίση: το 1998 έδωσε τη δυνατότητα στις εμπορικές τράπεζες να δρουν και ως χρηματιστές, το 2000 είχαμε την απελευθέρωση των σύνθετων παραγώγων (CDS, CDΟ, CΜΒS κ.ά.), ενώ μετά τις 11.9.2001 τα επιτόκια παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα η υπερβάλλουσα ρευστότητα να ψάχνει να βρει εναλλακτικούς τρόπους υψηλής απόδοσης.
Η αλλαγή δραστηριοτήτων στις τράπεζες επέτρεψε τις τιτλοποιήσεις, την ίδια ώρα που οι οργανισμοί πιστοληπτικής αξιολόγησης παρείχαν υψηλούς βαθμούς φερεγγυότητας προσφέροντας τα απαραίτητα πιστοποιητικά ώστε να μπορούν να πουλήσουν τα τοξικά ομόλογα. Οι Αρχές άφησαν επίσης να οδηγηθεί σε χρεοκοπία η Lehman επιφέροντας συστημικό κίνδυνο που επιτάχυνε την ύφεση. Τέλος, η απληστία όλων: των επενδυτών, των τραπεζών και των στελεχών τους, των hedge funds, των private funds αλλά και όλων όσων δανείστηκαν περισσότερα από όσα μπορούσαν να αποπληρώσουν.
Τα πρόσωπα του δράματος – Τι κάνουν σήμερα οι πρωταγωνιστές
Σύμβουλοι σε εταιρείες του χρηματοοικονομικού κλάδου, επικεφαλής ινστιτούτων, συνεργάτες σε εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων και υποψήφιοι για την προεδρία των ΗΠΑ είναι σήμερα οι πρωταγωνιστές του δράματος, σύμφωνα με τη βρετανική «Telegraph».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Lehman Brothers Dick Fuld, που βρέθηκε στη διοίκηση της τράπεζας για 14 χρόνια, αμέσως μετά την κατάρρευση εξαφανίστηκε, με μοναδικές παρουσίες τις καταθέσεις του στις αρμόδιες επιτροπές έρευνας.
Σήμερα συνεχίζει να εργάζεται στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, στην εταιρεία Matrix Advisors, στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Ο Ben Bernanke, τότε επικεφαλής της Fed, που ήταν το «Πρόσωπο της χρονιάς» από το περιοδικό «Time» το 2009 για τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε στην κρίση, εργάζεται σήμερα ως συνεργάτης στη μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης σταθερού εισοδήματος Pimco, ενώ συνεργάζεται και με τις Citadel και Brookings Institution.
Ο Henry Paulson ήταν τότε ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ. Ηταν υπέρμαχος της πώλησής της στην Barclays, αλλά ο βρετανικός όμιλος δεν είχε τα εχέγγυα για να προχωρήσει στην εξαγορά αυτή. Σήμερα είναι επικεφαλής του Paulson Institute στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και προωθεί τις σινοαμερικανικές σχέσεις.
Ο Tim Geithner ήταν τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης και μεταξύ αυτών που προσπάθησαν να σώσουν τη Lehman Brothers. Αργότερα, υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών και ηγήθηκε των έκτακτων μέτρων στήριξης της οικονομίας. Από το 2013 που έφυγε από την κυβέρνηση είναι πρόεδρος του επενδυτικού ομίλου Warburg Pincus.
Ο Jeb Bush ήταν σύμβουλος στην τράπεζα από το 2007. Λέγεται ότι πολύ συχνά ζητούσε από τον Μπους να τηλεφωνήσει στον αδελφό του George W. Bush προκειμένου να στηρίξει την τράπεζα, αλλά ο τελευταίος είχε διαφορετική άποψη. Διαδραμάτισε ρόλο στην εξαγορά τμημάτων της Lehman από την Barclays και υπολογίζεται ότι κέρδισε από αυτή τη δραστηριότητά του εκατομμύρια δολάρια.
Σήμερα είναι μεταξύ των υποψηφίων που διεκδικούν το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2016.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
