Hταν το Βατερλό μια νίκη των Γερμανών;

«Ηταν ένα αναθεματισμένα καλό πράγμα. (…) Αλλά, μα τον Θεό, δεν νομίζω ότι θα γινόταν αν δεν ήμουν εγώ εδώ» φέρεται να δήλωσε μετά τη μάχη του Βατερλό ο Δούκας του Γουέλινγκτον. Σε απόσταση αναπνοής ωστόσο από τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη σύγκρουση που έκρινε την πορεία της Ευρώπης στις 18 Ιουνίου 1815 στη Φλάνδρα η βρετανική εφημερίδα «The Guardian» υπενθυμίζει στους αναγνώστες της ότι η μάχη ενδεχομένως να είχε διαφορετική έκβαση αν δεν υπήρχαν οι Γερμανοί.

«Περίπου το 45% των ανδρών με τους οποίους ο Γουέλινγκτον ξεκίνησε τη μάχη μιλούσαν κάποια γερμανική διάλεκτο και η αναλογία αυτή αυξανόταν με κάθε πρωσικό σχηματισμό που έφθανε στην περιοχή» σημειώνει ο βρετανός ιστορικός Μπρένταν Σιμς στο βιβλίο του «Το πιο μακρύ απόγευμα –Οι 400 άνδρες που καθόρισαν τη μάχη του Βατερλό», προσθέτοντας ότι «στο τέλος η πλειονότητα των μαχητών των συμμαχικών δυνάμεων ήταν «Γερμανοί», σε τέτοιον βαθμό που το Βατερλό στην πραγματικότητα ήταν μια «γερμανική» νίκη».

Ενας ευρωπαϊκός στρατός απέναντι στους Γάλλους

Αλλά σύμφωνα με τον καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ θα ήταν πιο ακριβές και εποικοδομητικό ο στρατός του Γουέλινγκτον να περιγράφεται ως ένας «ευρωπαϊκός» στρατός, καθώς το 36% των μαχητών ήταν Βρετανοί (Αγγλοι, Ιρλανδοί, Ουαλοί και Σκωτσέζοι), ενώ το υπόλοιπο αποτελούνταν από Γερμανούς, Ολλανδούς, Βαλόνους και Φλαμανδούς.

Αποτελεί γεγονός ότι η μάχη του Βατερλό περιβαλλόταν επί σειρά ετών από ένα πέπλο μυστηρίου, αν όχι αμφισημίας, με αρκετούς να κάνουν λόγο ακόμη και για διαστρέβλωση των γεγονότων. Ενδεικτικό είναι το ότι στο πεδίο της ιστορικής αυτής μάχης κυριαρχεί ένας απότομος λόφος, στην κορυφή του οποίου στέκεται ένα λιοντάρι προς τιμήν όχι του Δούκα του Γουέλινγκτον, ούτε του στρατάρχη Γκέμπχαρντ φον Μπλίχερ, αλλά του Πρίγκιπα της Οράγγης.

Πρόσφατα ο Τζορτζ Οσμπορν, ο υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, παρείχε περισσότερα από 1 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση της αγροικίας Hougoumont, θεωρώντας ότι εκεί σημειώθηκε η πιο κρίσιμη από τις συγκρούσεις της μάχης. Ισως γιατί οι άνδρες που είχαν αναλάβει την άμυνα της περιοχής ήταν Βρετανοί. Ο Μπρένταν Σιμς ωστόσο υποστηρίζει ότι η έκβαση της μάχης άλλαξε κοντά σε μιαν άλλη αγροικία, εκείνη της La Haye Sainte, την οποία υπερασπίζονταν στρατιώτες της Γερμανικής Λεγεώνας του Βασιλιά (της Αγγλίας).

Ο Δούκας του Γουέλινγκτον και οι σύμμαχοί του, παρότι κέρδισαν στο πεδίο της μάχης, έχασαν στο πεδίο της προπαγάνδας, καθώς στο Βατερλό κυριαρχούν καφέ, καταστήματα πώλησης αναμνηστικών ειδών και κιόσκια με το όνομα του Ναπολέοντα. Την ίδια ώρα τα αγαλματίδια του Αυτοκράτορα είναι πολύ πιο δημοφιλή από τα αναμνηστικά του Δούκα.

Η γαλλική κυβέρνηση ωστόσο δεν δείχνει να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το Βατερλό και οι λόγοι είναι προφανείς. Εφθασε στο σημείο μάλιστα να προβεί σε διάβημα διαμαρτυρίας προς το Βέλγιο αναφορικά με την πρόθεση της βελγικής κυβέρνησης να κόψει νομίσματα ονομαστικής αξίας 2,5 ευρώ σε ανάμνηση της μάχης του Βατερλό, δηλώνοντας ότι πρόκειται για «ένα αρνητικό σύμβολο» το οποίο ενδέχεται να υπονομεύσει την ενότητα της ευρωζώνης.

Την ίδια ώρα παραμένει ακόμη άγνωστο ποιος θα εκπροσωπήσει τη γαλλική κυβέρνηση στην τεράστια αναπαράσταση της μάχης που θα πραγματοποιηθεί στο Βατερλό, μερικά χιλιόμετρα νότια των Βρυξελλών, παρότι είναι ήδη γνωστό πως πρόκειται να παραστεί κάποιο μέλος της βασιλικής οικογένειας της Βρετανίας.

Πριν από 40 χρόνια ο γερμανοβρετανός καθηγητής Ραλφ Ντάρεντορφ, ευρωπαίος επίτροπος για την εκπαίδευση εκείνη την περίοδο, πρότεινε την υιοθέτηση μιας κοινής πολιτικής αναφορικά με τα προσόντα των ευρωπαίων δασκάλων. Αλλά γνώριζε καλά πόσο δύσκολη θα ήταν η συγγραφή ενός τελικού απολογισμού της μάχης του Βατερλό ο οποίος θα μπορούσε να εισαχθεί σε ένα «ευρωπαϊκό βιβλίο Ιστορίας» και να είναι αποδεκτός από όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, οι περισσότεροι από τους οποίους θεωρούν πως οι νικητές της μάχης του Βατερλό έκαναν μια μεγάλη χάρη στην Ευρώπη.

Πρόσφατα πάντως ο διακεκριμένος (ευρωσκεπτικιστής) βρετανός ιστορικός Αντριου Ρόμπερτς έγραψε μια βιογραφία του Ναπολέοντα την οποία ο ίδιος περιγράφει, στην προσωπική του ιστοσελίδα, ως «το αληθινό πορτρέτο του μυαλού, της ζωής και της στρατιωτικής και πολιτικής, κυρίως, ιδιοφυΐας ενός δημιουργικού, κατά βάση, ηγέτη».