Μυστικός πράκτορας εναντίον τζιχαντιστή

Terry Hayes
O Προσκυνητής
Μετάφραση Βαγγέλης Γιαννίσης.
Εκδόσεις Διόπτρα, 2015,
σελ. 828, τιμή 19,90 ευρώ

Οι Βρετανοί έχουν παράδοση στην κατασκοπική λογοτεχνία· το κατασκοπικό μυθιστόρημα είναι κατ’ εξοχήν βρετανικό προϊόν. Ο κατάλογος με τους σημαντικούς συγγραφείς του είδους, από τον Ερικ Αμπλερ, ο οποίος εξέδωσε το Η μάσκα του Δημητρίου το 1939, ως τον Γκράχαμ Γκριν του Τρίτου ανθρώπου (1949) και τον Τζον Λε Καρέ που δημοσίευσε το Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο το 1963, είναι μεγάλος. Η παράδοση συνεχίζεται και σήμερα. Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις είναι η έκδοση του ογκώδους μυθιστορήματος Ο Προσκυνητής του Βρετανού Τέρι Χέις, που γεννήθηκε το 1951 και υπήρξε ανταποκριτής εφημερίδων στη Νέα Υόρκη. Με μότο δύο φράσεις του Τζον Λε Καρέ και του Ρέιμοντ Τσάντλερ, συγγραφέων που θαυμάζει και ασφαλώς τον έχουν επηρεάσει, ο Χέις έχει γράψει μια σύγχρονη κατασκοπική ιστορία που διαδραματίζεται στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Ασία.

Κεντρικός ήρωας και αφηγητής είναι ένας Αμερικανός, πρώην πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών, ονόματι Ραμόν ή Σκοτ ή Τζουντ ή Προσκυνητής (Pilgrim), συγγραφέας ενός βιβλίου σχετικά με τις μοντέρνες τεχνικές έρευνας. Ο ήρωας ξεκινάει την αφήγηση με την άγρια δολοφονία μιας γυναίκας σε κακόφημο ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης λίγο μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Η αίσθησή του λέει πως δεν πρόκειται για μια κλασική περίπτωση δολοφονίας για λεφτά, ναρκωτικά ή σεξουαλική ικανοποίηση. Κάτι άλλο κρύβεται πίσω της. Επειτα μιλάει για τη δράση του ως μέλους μυστικής υπηρεσίας στην Ευρώπη: Τουρκία, Γερμανία, Ρωσία, Γαλλία, Ελβετία, Ελλάδα. Αναφορικά με τη χώρα μας έχει αναλάβει να εξοντώσει έναν έλληνα έμπορο ναρκωτικών, κάποιον Νικολαΐδη, στη Σαντορίνη. Μετά την παραίτησή του από την υπηρεσία, του αναθέτουν να βρει ένα πρόσωπο που αποτελεί κίνδυνο για τα συμφέροντα της Δύσης, έναν άνθρωπο χωρίς όνομα και προσωπικά στοιχεία, ένα φάντασμα, τον Σαρακηνό.

Πρόκειται για έναν νεαρό Σαουδάραβα (o ηγέτης της Αλ Κάιντα, ο Μπιν Λάντεν, ήταν επίσης Σαουδάραβας), που ο πατέρας του αποκεφαλίστηκε από την κυβέρνηση του βασιλιά Φαχντ. Αυτός ο άδικος θάνατος τον έκανε σκληρό ισλαμιστή και αποφασισμένο εχθρό του βασιλιά, αλλά και των ΗΠΑ, χώρας που μισείται από εκατομμύρια Αραβες σε όλη την υφήλιο. Η μύηση του νεαρού στον ιερό πόλεμο έγινε στα πεδία μάχης του Αφγανιστάν, όπου αγωνίστηκε κατά των Σοβιετικών. Ολη η πλοκή κινείται γύρω από τον Σαρακηνό και την απόφασή του να εξολοθρεύσει τον δυτικό κόσμο μολύνοντας τους ανθρώπους με κάποιο μικρόβιο, έναν ιό. Ο ήρωας, ρισκάροντας τη ζωή του, επιχειρεί να εξουδετερώσει τον φανατικό Αραβα-τζιχαντιστή και εκείνους που τον υποστηρίζουν, ενώ στο τέλος δηλώνει «ήμουν γεννημένος πράκτορας».

Ο Προσκυνητής είναι ένα χορταστικό κατασκοπικό θρίλερ με δράση, περιπέτειες, κυνηγητά, δολοφονίες, ιδανικό για να μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Αλλωστε, ο Χέις είναι βραβευμένος σεναριογράφος με πολλές ταινίες στο ενεργητικό του, ανάμεσα τους και το Mad Max 2. Πάντως, ο Προσκυνητής, ο οποίος γενικά συμπεριφέρεται ανθρώπινα, όπως οι ήρωες του Τζον Λε Καρέ, λ.χ. ο Τζορτζ Σμάιλι, ενίοτε θυμίζει τον Τζέιμς Μποντ του Ιαν Φλέμινγκ. Για παράδειγμα, τον βλέπουμε να ρίχνεται από τη στέγη ενός κτιρίου στη σκεπή μιας αποθήκης κάνοντας άλμα πέντε μέτρων στο κενό χωρίς να πάθει τίποτα. Ενίοτε ο ήρωας ως αφηγητής και συνομιλητής του προέδρου των ΗΠΑ παραθέτει πληροφορίες για το Ισλάμ και τα περιεχόμενα του Κορανίου. Στη σελίδα 487 διαβάζουμε: «Τρία εκατομμύρια τούρκοι μουσουλμάνοι ζουν στη Γερμανία. Περίπου δέκα τοις εκατό του πληθυσμού της Γαλλίας είναι πιστοί του Ισλάμ».

Νομίζουμε πως ο συγγραφέας ήθελε να γράψει ένα πολιτικό βιβλίο για να επισημάνει την απειλή που αποτελούν οι ισλαμιστές για τον κόσμο. Μολονότι δεν κινδυνολογεί, τα σχόλιά του είναι δηκτικά και δεν φανερώνουν συμπάθεια για τους φανατικούς μουσουλμάνους.