Γιατί αυτές οι εκλογές στην Τουρκία είναι διαφορετικές

Σε πολύ λίγες δημοκρατίες θα μπορούσε μία τόσο μικρή αλλαγή στις ψήφους να οδηγήσει σε τόσο διαφορετικά αποτελέσματα όσο αυτά που θα προκύψουν από τις γενικές εκλογές στη Τουρκία την προσεχή Κυριακή. Μία ταλάντευση λιγότερου από το 1% των ψήφων θα μπορούσε να αποφασίσει το εάν το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) θα υποχρεωθεί να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού – την πρώτη της Τουρκίας έπειτα από 13 χρόνια μονοκομματικής εξουσίας – αποστερώντας από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ευκαιρία να ενισχύσει τις εξουσίες της προεδρίας.

Οι τουρκικές εκλογές ήταν βαρετή υπόθεση από όταν το AKP κατέλαβε την εξουσία το 2002. Τα αποτελέσματα του κόμματος ήταν σαρωτικές νίκες και πλειοψηφικές κυβερνήσεις. Αυτό τον χρόνο, ωστόσο, η προοπτική είναι διαφορετική: τα αποτελέσματα μόνο σίγουρα δεν είναι, και οι κίνδυνοι μεγάλοι. Από αυτές δεν εξαρτάται μόνο το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν και η προοπτική για μία μακροπρόθεσμη συμφωνία με τους Κούρδους αλλά και η δύναμη της ίδιας της τουρκικής δημοκρατίας. Η αβεβαιότητα αυτή τη φορά αποδίδεται στο Κουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP). Τα κουρδικά κόμματα απέφευγαν τις εκλογικές αναμετρήσεις στο παρελθόν, εξαιτίας του φόβου μήπως δεν φθάσουν το όριο του 10% για να μπουν στο κοινοβούλιο.

Αντίθετα οι κούρδοι πολιτικοί έθεταν υποψηφιότητα ως ανεξάρτητοι υποψήφιοι, για τους οποίους δεν ίσχυε το όριο. Όταν εξασφάλιζαν έδρα, συνενώνονταν μετά κάτω από ένα κόμμα. Αυτό τον χρόνο, ωστόσο, το κουρδικό πολιτικό κίνημα αποφάσισε να συγκεντρώσει όλους τους υποψηφίους του ως μέλη ενός κόμματος. Αυτή η εκλογική στρατηγική, αν και ενέχει κίνδυνους, μπορεί να αποφέρει μεγάλα κέρδη. Η αποτυχία του HDP να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ψήφους για να μπει στο κοινοβούλιο θα ανοίξει τον δρόμο για μία αναθεώρηση του πολιτικού συστήματος της χώρας. Με τους Κούρδους και τους υποψηφίους τους να είναι αποκλεισμένοι από το κοινοβούλιο, το AKP θα πρέπει να τα πάει λίγο καλύτερα από αυτό που προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις για να διατηρήσει την πολιτική του κυριαρχία.

Αν το κόμμα μπορέσει να διασφαλίσει πάνω από το 45% των ψήφων, οι ιδιομορφίες του εκλογικού νόμου θα του δώσουν περισσότερους από 330 βουλευτές σε σύνολο 550. Αυτό το αποτέλεσμα θα δώσει τη δυνατότητα στον Ερντογάν να προωθήσει το ενισχυμένο προεδρικό σύστημα που επιθυμεί καιρό. Η πλειοψηφία του AKP στο κοινοβούλιο θα του επιτρέψει να συντάξει νέο σύνταγμα μονομερώς και το θέσει σε δημοψήφισμα μέσα σε έναν χρόνο.

Την ίδια στιγμή οι νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας θα είναι ευάλωτες σε αναταραχές καθώς το κουρδικό κίνημα θα πιέζει για μεγαλύτερη αυτονομία. Αν από την άλλη το HDP φθάσει το όριο του 10%, η τύχη του – και του Ερντογάν – θα κινηθεί σε αντίθετη κατεύθυνση. Μη μπορώντας να σχηματίσει κυβέρνηση ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου θα αναγκαστεί είτε να συστρατευτεί με το HDP είτε να συμμαχήσει με το Κόμμα Εθνικής Δράσης (MHP).

Μία μεγάλη συμμαχία με το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) θεωρητικά θα μπορούσε να προκύψει, αλλά αυτό δεν συνηθίζεται στην πολιτική κουλτούρα της Τουρκίας. Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι εθνικές εκλογές δίνουν στο κόμμα που νικάει τη λαϊκή εντολή να κυβερνήσει και να θέσει πολιτικές προτεραιότητες μέχρι τις επόμενες εκλογές. Σπάνια προκύπτουν προβλήματα που εκτείνονται πέρα από έναν εκλογικό κύκλο. Αλλά αυτό συμβαίνει σήμερα στη Τουρκία, όπου το αποτέλεσμα της επικείμενης λαϊκής ψήφου θα καθορίσει τους κανόνες της πολιτικής ζωής για πολλά χρόνια. Το HDP σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις κυμαίνεται στο 10%. Μία μικρή αλλαγή προς οποιαδήποτε κατεύθυνση μπορεί να τα αλλάξει όλα.