Χορεύοντας στη Ραμάλα

Η 15η Μαΐου είναι ημέρα θρήνου και γιορτής στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη. Στη μία πλευρά είναι η ημέρα του Γιομ Νάκμπα, του εορτασμού της ανεξαρτησίας των Ισραηλινών. Είναι όμως και η ημέρα που οι Παλαιστίνιοι θρηνούν την κατοχή τους από τους Ισραηλινούς. Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο εορτασμός και ο θρήνος των δύο λαών είναι καθημερινή υπόθεση. Γιατί οι ισραηλινές σημαίες που έςβλεπες την περασμένη Κυριακή να κυματίζουν έξω από τα παράθυρα των ισραηλινών αυτοκινήτων στη διαδρομή από το Τελ Αβίβ προς τη Ναμάρα είναι φαινόμενο καθημερινό. Οπως καθημερινό φαινόμενο είναι το ότι οι Παλαιστίνιοι αδυνατούν να μεταβούν από μια πόλη της χώρας τους σε μια άλλη χωρίς τους διαρκείς ελέγχους από τους Ισραηλινούς. Σημεία ελέγχου των Ισραηλινών (τα περίφημα check points) βρίσκονται σε όλη την περιφέρεια της Παλαιστίνης και σε πολλά από αυτά βλέπεις αιθίοπες εβραίους στρατιώτες που ζουν και εργάζονται στο Ισραήλ. Δεν είναι φυσικά μόνον ο διαρκής έλεγχος το πρόβλημα.

Οι μαύροι κάδοι που παρατηρεί κανείς σε όλες σχεδόν τις ταράτσες των σπιτιών της Ραμάλα αλλά και άλλων πόλεων της Παλαιστίνης περιέχουν νερό από τις πηγές της Παλαιστίνης, το οποίο όμως οι Παλαιστίνιοι είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν σε τριπλάσια τιμή από το Ισραήλ που τους το παίρνει με το έτσι θέλω. Για παράδειγμα, η πόλη Αριέλ έχει τη μεγαλύτερη συσσώρευση νερού της Δυτικής Οχθης, αλλά η Παλαιστίνη δεν έχει τη δυνατότητα να το αξιοποιήσει.

Επίσης τα τείχη από μπετόν που έχουν χτιστεί (και εξακολουθούν να χτίζονται) σε διάφορα σημεία της Παλαιστίνης (όπου δεν υπάρχει τείχος υπάρχουν συρματοπλέγματα) έχουν προκαλέσει οικονομική καταστροφή στις γύρω επιχειρήσεις της Ραμάλα. Τα σκουπίδια που συγκεντρώνονται στην πόλη μολύνουν την ατμόσφαιρα αλλά η μόλυνση είναι και πολιτιστική, γιατί εξαιτίας της κατασκευής του τείχους έχουν καταστραφεί πολλά μνημεία της Παλαιστίνης. Ολο αυτό το σκηνικό του παραλόγου είναι αρκετά ειρωνικό γιατί η πίσω πλευρά του τείχους αντικρίζει φυσικά το… Ισραήλ.

Το παράδοξο σε όλα αυτά όμως είναι ότι, παρά την πίεση που ασκείται από τους Ισραηλινούς στους Παλαιστινίους, στα πρόσωπα των τελευταίων δεν βλέπεις θλίψη. «Σε αυτή τη γη υπάρχει ό,τι αξίζει να ζούμε στη ζωή» λέει ένας στίχος του εθνικού ποιητή της Παλαιστίνης, του Μαχμούντ Νταρουίς, ο τάφος του οποίου έχει γίνει μουσείο σε μία από τις κορυφές της Ραμάλα. Σχετικά κοντά του είναι και ο τάφος του φίλου του ποιητή, του λαοφιλούς ηγέτη της Παλαιστίνης Γιάσερ Αραφάτ, φωτογραφίες και γκραφίτι του οποίου εξακολουθούν να στολίζουν κάθε γωνιά της πόλης. Θαρρείς ότι ο στίχος του Νταρουίς αποτελεί την κρυφή δύναμη που ενώνει έναν ταλαιπωρημένο λαό που εξακολουθεί να ελπίζει σε καλύτερες ημέρες.

Κάποιοι δείχνουν εμπράκτως την ελπίδα τους. Η Sareyyet Ramallah Dance Company είναι μια χορευτική ομάδα με έντονες δραστηριότητες, μία από τις οποίες το φεστιβάλ χορού που διοργανώνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αυτές τις ημέρες πραγματοποιείται το εφετινό.

Η ομάδα ξεκίνησε το 1960 ως Folclor Dance Company αλλά χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια ως το 2005 ώστε να ακουστεί διεθνώς. Ο λόγος ήταν ένα θεατρικό νούμερο ονόματι «At the Checkpoint» («Στο σημείο ελέγχου») που κατέγραφε την άνευ λόγου ταλαιπωρία των Παλαιστινίων που είναι αναγκασμένοι να περιμένουν ως και έξι ώρες καθημερινά στα σημεία ελέγχου των Ισραηλινών για να περάσουν.

Την ώρα λοιπόν που οι διαπραγματεύσεις διεθνών οργανισμών για την ελάφρυνση του βάρους που κουβαλά η Παλαιστίνη έχουν αποβεί άκαρπες, η Τέχνη για μία ακόμη φορά δηλώνει το παρών και με τον δικό της τρόπο καταδικάζει την καταπίεση. «Στην Παλαιστίνη δεν πρόκειται ποτέ να πεθάνει κανείς από την πείνα» μας είπε ο κ. Χαλίντ Εελιάν, καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ. «Υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον».

Τα τελευταία χρόνια το φεστιβάλ έχει προσκαλέσει παραπάνω από 100 καλλιτέχνες και θιάσους από όλον τον κόσμο για να συμμετάσχουν στις διοργανώσεις του, ενώ «ανοίγεται» και πέρα από τον χορό. Για παράδειγμα, το προαύλιο του υπαίθριου χώρου της έδρας του θιάσου, του Ελ Τίρι, όπου την περασμένη Κυριακή παρακολουθήσαμε τον φολκλόρ θίασο να χορεύει, ήταν διανθισμένο με φωτογραφίες μιας νορβηγικής ομάδας φωτογράφων. Μετά τις εκδηλώσεις οι πιατέλες με παραδοσιακό φαγητό της Παλαιστίνης είχαν τον πρώτο λόγο με hummos, baba ganoj, fatoush και ταχίνι.

Αντιξοότητες φυσικά υπάρχουν στην Παλαιστίνη, όπως παντού άλλωστε. Ο πολυτελής γάμος στον οποίο έτυχε να παρευρεθούμε στη Βηθλεέμ την περασμένη Κυριακή ερχόταν σε κραυγαλέα αντίθεση με τη φτώχεια που διακρίνει κανείς στα περισσότερα σημεία της Παλαιστίνης, μιας χώρας που σε ορισμένα σημεία διασκέδαση σημαίνει απλώς μια βόλτα στο βουνό.

Η Βηθλεέμ και ακόμη περισσότερο η Ιερουσαλήμ είναι πόλεις τεράστιων μπίζνες όπου τα παζάρια των ταξιτζήδων-ξεναγών έχουν τον πρώτο λόγο. Η επίσκεψη στο εσωτερικό της Βασιλικής της Γεννήσεως έγινε από την «πίσω πόρτα» έτσι ώστε να αποφευχθεί η τεράστια ουρά που περίμενε για να μπει στο εσωτερικό από την κύρια πύλη. «Το Βήμα» κατάφερε να μπει και στο εξωραϊσμένο επί πατριάρχη Θεοφίλου Γ’ σπήλαιο φύλαξης των οστών των παιδιών που θανάτωσε ο Ηρώδης.