Ο λύκος, το δάσος και τα πρόβατα

Στην Eλλαδα εχουμε συνηθισει να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Με το δασικό νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος χιλιάδες στρέμματα γεωργικής γης και δασικών εκτάσεων που έχουν τεθεί σε καθεστώς απόλυτης προστασίας θα αποχαρακτηριστούν και εν συνεχεία θα οικοδομηθούν. Είναι όμως αυτό κακό; Δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό του νομοσχεδίου ως «έκτρωμα»; Η στήλη θα διαφωνήσει με τους επικριτές του σχεδίου νόμου. Απλώς διότι αυτό βλέπει μπροστά. Ακόμη και 100 χρόνια μπροστά…

Η Αττική σε 10 χρόνια από σήμερα δεν θα είναι η ίδια. Πολύ περισσότερο σε 50 χρόνια από σήμερα. Οι πληθυσμιακές αλλαγές θα τροφοδοτήσουν την ανάγκη για επέκταση της πόλης και των υποδομών της και ως εκ τούτου θα «σπρώξουν» βιομηχανικές και οικονομικές χρήσεις πέρα από τα σημερινά όρια. Το 2064 η Αθήνα θα είναι μια διαφορετική πόλη από αυτή που είναι σήμερα, όπως άλλωστε ήταν διαφορετική και το 1964. Η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος η οποία επιτρέπει ουσιαστικά τις επενδύσεις σε δασικές περιοχές είναι προάγγελος αυτών των αλλαγών. Κατά την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος ο Υμηττός, η Πάρνηθα, η Πεντέλη και το Ποικίλο Ορος δεν θα είναι για πάντα δάση. Και προετοιμάζει το έδαφος για την εξέλιξη αυτή. Πάνω από όλα σταδιακά και με ήπιο τρόπο…

Το νομοσχέδιο για τις επενδύσεις σε δάση επιτρέπει να αναπτύσσονται μέσα σε αυτά σύνθετες τουριστικές εγκαταστάσεις, μεγάλα έργα υποδομής και πλήθος επενδυτικών δραστηριοτήτων και εκμεταλλεύσεων. Με βάση το σχέδιο νόμου στις επιτρεπόμενες εντός των δασών χρήσεις περιλαμβάνονται μεγάλα δημόσια έργα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη το ξύλο, βιομηχανίες εμφιάλωσης νερού, μόνιμες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις, ΧΥΤΑ, κεραίες ραδιοτηλεοπτικών μέσων, κέντρα υποδοχής μεταναστών κ.ά. Η ανάπτυξη δε Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων εντός δασών στηριζόταν μέχρι σήμερα στο «εθιμικό δίκαιο» και είχε ωριμάσει ο καιρός να θεσμοθετηθεί και επίσημα.

Για να διευκολυνθούν οι παραπάνω χρήσεις το νομοσχέδιο προβλέπει πως με fast-track διαδικασίες θα ανακαλείται ή θα αίρεται η απόφαση αναδάσωσης περιοχών από τον γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ενώ με τον ίδιο τρόπο θα ανακαλείται ο αποχαρακτηρισμός στρεμμάτων γεωργικής γης. Η θεσμική αυτή τομή ήταν απαραίτητη. Η ίδια η ζωή, άλλωστε, έχει καταδείξει την αναγκαιότητα της αλλαγής του πλαισίου προς την κατεύθυνση αυτή, προκειμένου να ξεπεραστούν «γραφειοκρατικά προσκόμματα» όπως το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο εμπόδιζε (και εμποδίζει) και καθυστερούσε σημαντικές κυβερνητικές επιλογές σχετιζόμενες με τα δάση.

Ισως η μόνη αντιαναπτυξιακή πρωτοβουλία του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος είναι ότι τα πρόστιμα για όσους καταστρέφουν το δασικό περιβάλλον διπλασιάζονται. Ορίζεται πρόστιμο 3.000 ευρώ για κάθε 100 τ.μ. αναδασωτέας έκτασης που εκχερσώνεται, υλοτομείται παράνομα ή φυτεύεται με μη δασικά φυτά. Αν μάλιστα η έκταση που έχει καταστραφεί είναι μεγαλύτερη του στρέμματος, το πρόστιμο διπλασιάζεται και θα μπορεί να φτάνει τα 6.000 ευρώ ανά 100 τ.μ. Σε κάθε περίπτωση, παράλογες είναι οι ποινές για την παράνομη βόσκηση. Η βόσκηση σε αναδασωτέα έκταση θα τιμωρείται με 500 ευρώ, ενώ στον «υπότροπο» θα επιβάλλεται πρόστιμο 5.000 ευρώ.

Η αντίφαση είναι εμφανής. Ο γενικός γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης με μια υπογραφή θα αποχαρακτηρίζει χιλιάδες στρέμματα μη αναδασωτέα και δεν θα έχει τον φόβο ότι θα υποστεί κυρώσεις, ενώ πέντε πρόβατα που θα περάσουν από τις παρυφές του δάσους μέσα στο δάσος για να βοσκήσουν θα βάλουν σε «μπελάδες» τον ιδιοκτήτη τους. Αν βέβαια το πνεύμα του νομοθέτη είναι ότι η αποψίλωση των δασών μέσω βόσκησης είναι χρονοβόρα, τότε ίσως και να δικαιολογείται το αυξημένο πρόστιμο. Αρκεί να τεκμηριωθεί στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου.

Η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος γνωρίζει ότι η επένδυση στο δάσος είναι επένδυση στο μέλλον. Γι’ αυτό θέτει και τις προτεραιότητές της. Και σε αυτές τις προτεραιότητες δεν χωρούν οι ιδεοληψίες όλων εκείνων που υποστηρίζουν ότι αν θα μπορούσαν να ξεπεραστούν τα εμπόδια για τις ιδιωτικές επενδύσεις στις αστικές υποδομές, οι πολίτες θα επωφελούνταν από τις χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και την ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη. Το μήνυμα της κυβέρνησης Σαμαρά είναι ξεκάθαρο: «Το δάσος τού σήμερα είναι το άστυ του μέλλοντος».

Μπορεί τα ελληνικά αστικά κέντρα να έχουν έντονο αποτύπωμα άνθρακα, οι επενδύσεις στις υποδομές στη χώρα μας να κρίνονται ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της αστικοποίησης μέχρι το 2050 και η υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος να αποτελεί απειλή για την οικονομία συνολικά, αλλά λύση υπάρχει: «Η επένδυση στο δάσος».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 20 Ιουλίου 2014