Αγγίζοντας τη Δημοκρατία

Με ένα θερμό καλωσόρισμα η φωνή στην ψηφιακή αφήγηση μέσω συσκευής mp3 εισάγει τους επισκέπτες σε μια ξεχωριστή έκθεση, στον χώρο ενός αρχαίου καταστήματος διαστάσεων 5 επί 5 μέτρων στη Στοά του Αττάλου. Δεν πρόκειται όμως για τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου της Αρχαίας Αγοράς, αλλά για την έκθεση αντιγράφων που φιλοξενείται στον χώρο, με τίτλο «Αγγίζοντας τη Δημοκρατία». Εκεί για πρώτη φορά συνάνθρωποί μας με προβλήματα όρασης έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν την Αθηναϊκή Δημοκρατία αγγίζοντας εκμαγεία αρχαίων έργων και μακέτες. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι υπεύθυνες αρχαιολόγοι και το προσωπικό που ασχολήθηκε με την έκθεση παρακολούθησαν σύντομη εκπαίδευση για να καταφέρουν να κάνουν τον χώρο προσιτό στα άτομα με μειωμένη όραση, δημιουργώντας τις δικές τους νοητικές εικόνες.

Πολύτιμη και ενθουσιώδης βοηθός σε αυτή την προσπάθεια είναι η Σταυρούλα Κουστένη, μέλος της Εθνικής Ομοσπονδίας Τυφλών και δικηγόρος, η οποία δεν οραματίστηκε μόνο μια έκθεση προσβάσιμη στους τυφλούς. Με στόχο την καλύτερη κατανόηση ολόκληρου του αρχαιολογικού χώρου, πρότεινε την κατασκευή μιας ανάγλυφης μακέτας χάρη στην οποία ο τυφλός επισκέπτης θα μπορεί να προσανατολιστεί, να αντιληφθεί την έκταση του χώρου, τα κτίρια, τις στοές, τις κρήνες, τις οδούς. «Ακόμη καλύτερη επιλογή θα ήταν η τρισδιάστατη αναπαράσταση, όμως το κόστος είναι απαγορευτικό, καθώς αγγίζει και τα 1.500 ευρώ» λέει στο «Βήμα».

Πραγματικά, χάρη στην προσωπική εργασία της εκπαιδεύτριας κινητικότητας κυρίας Σοφίας Συριοπούλου η μακέτα αυτή βρίσκεται σήμερα στη Στοά του Αττάλου, λίγα μέτρα από την είσοδο της έκθεσης, τραβώντας την προσοχή των επισκεπτών. Γκρουπ τουριστών, μαθητές σχολείων, νεαρά ή και ώριμα ζευγάρια με φωτογραφικές μηχανές πλησιάζουν την ανάγλυφη αναπαράσταση, την παρατηρούν, την απαθανατίζουν. Οι τυφλοί όμως έχουν τη δυνατότητα να την περιεργαστούν, να διαβάσουν σε γραφή Braille τι αντιπροσωπεύει το κάθε τι στη μακέτα και στο ειδικό φυλλάδιο, το οποίο περιλαμβάνει μια σύντομη περιγραφή της και σε μεγαλογράμματη γραφή για τους μερικώς βλέποντες.

Σε πέντε σταθμούς

Χωρισμένη σε πέντε σταθμούς η έκθεση δίνει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να αγγίξει αντικείμενα –κυρίως σε αντίγραφα –που βρέθηκαν στην Αρχαία Αγορά και όρισαν το καθένα με τον τρόπο του την εξέλιξη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ζωντανές ξεναγήσεις, αφήγηση μέσω συσκευής mp3, επιγραφές με λεπτομέρειες για το κάθε αντικείμενο στη γραφή Braille είναι τα μέσα με τα οποία ο τυφλός επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί ακόμη και αυτόνομα στην έκθεση.

Πλάι στην είσοδο δεσπόζει η Στήλη της Δημοκρατίας, ύψους 1,60 μέτρων, επάνω στην οποία είναι χαραγμένο το ψήφισμα κατά της τυραννίας. Παραπέρα οι επισκέπτες θα γνωρίσουν τον θεσμό του οστρακισμού, αγγίζοντας τα όστρακα, κομμάτια αγγείων δηλαδή που φέρουν ονόματα όπως του Αριστείδη, του Θεμιστοκλή και του Περικλή. Στον δεύτερο σταθμό θέμα είναι το θέατρο, μια από τις σημαντικότερες συμβολές της κλασικής Αθήνας στον παγκόσμιο πολιτισμό. Τρία πήλινα θεατρικά προσωπεία του 250 π.Χ. είναι στη διάθεση των επισκεπτών, οι οποίοι στη συνέχεια θα γνωρίσουν ευρήματα από το Δικαστήριο που βρέθηκε κάτω από τη Στοά του Αττάλου. Πέντε δικαστικές ψήφοι, μια κλεψύδρα που χρησίμευε ως ρολόι για τις αγορεύσεις, ένα χάλκινο δικαστικό πινάκιο είναι μερικά από τα αντικείμενα της ενότητας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα τέσσερα πρωτότυπα αρχαία γλυπτά, ανάμεσα στα οποία ένας κορμός αγάλματος της Αθηνάς του 430 π.Χ. και ένα κεφάλι Αρτέμιδος από παριανό μάρμαρο του 440-420 π.Χ., τα οποία οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν με τα χέρια τους, κινούμενοι μάλιστα περιμετρικά. Στον πέμπτο και τελευταίο σταθμό θα δουν γλυπτές απεικονίσεις της Νίκης, του Ηρακλή και της Αθηνάς μικρότερου μεγέθους, είτε μαρμάρινες είτε χάλκινες.

Πρόβλημα το «Μην αγγίζετε»

Για τον αποκλεισμό που βιώνουν τα άτομα με προβλήματα όρασης «σε έναν από τους σπουδαιότερους τομείς για την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, αυτόν του πολιτισμού» κάνει λόγο στο «Βήμα» η κυρία Κουστένη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πιο σύγχρονο και συνάμα σπουδαίο μουσείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αυτό της Ακρόπολης. Σε αντίθεση μάλιστα με σημαντικά ευρωπαϊκά μουσεία, όπως του Λούβρου, που διαθέτουν μόνιμες εκθέσεις ή επιτρέπουν στους τυφλούς να αγγίζουν ορισμένα από τα εκθέματα. «Στα περισσότερα μουσεία της χώρας μας αντιθέτως παρατηρούμε την επιγραφή «Μην αγγίζετε»» αναφέρει.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες ευαισθητοποίησης, με τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων στο Βυζαντινό, στο Κυκλαδικής Τέχνης και στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Στα πρότυπα αυτά έγινε εφέτος και το πρώτο βήμα στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Αγοράς, το οποίο όλοι ελπίζουν ότι θα αποτελέσει την αρχή μιας μόνιμης συνεργασίας.

Οι πόρτες της έκθεσης θα είναι καθημερινά ανοιχτές 08.00-15.00 ως και την Πέμπτη 31 Οκτωβρίου. Ενα εγχείρημα που πραγματοποιείται κατόπιν πρότασης της Α’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σε συνεργασία με την Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών και το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 22 Οκτωβρίου 2013