Περίπου 390 δισεκατομμύρια δέντρα συνθέτουν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, τον λεγόμενο «πνεύμονα» της Γης. Όλα αυτά τα δέντρα, των οποίων ο συνολικός αριθμός εκτιμήθηκε για πρώτη φορά από ομάδα επιστημόνων, ανήκουν σε περίπου 16.000 είδη. Από αυτά τα είδη όμως, μόνο 227 είναι «υπερκυρίαρχα», επικρατούν δηλαδή σε εντυπωσιακό βαθμό συνιστώντας το 50% του δάσους.
Η μελέτη, η οποία προσφέρει νέα στοιχεία σχετικά με την αφθονία, τη σπανιότητα και τον πλούτο των ειδών των δέντρων σε όλη την Αμαζονία, έγινε από διεθνή ομάδα περισσότερων από 100 επιστημόνων με κύριο συγγραφέα τον Χανς τερ Στέεγκε του Κέντρου Βιοποικιλότητας Naturalis της Ολλανδίας και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science».
Τροπικά μυστικά και αναπάντεχες εκπλήξεις
Η τεράστια έκταση και η δύσκολη μορφολογία του εδάφους της Κοιλάδας του Αμαζονίου περιόριζαν ως τώρα τη δυνατότητα των ειδικών να εκτιμήσουν συνολικά τη χλωρίδα της. Οι μελέτες και οι μετρήσεις των δέντρων που φιλοξενεί γίνονταν μόνο σε τοπικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα η «γενική εικόνα» παρουσίαζε μεγάλα κενά, εμποδίζοντας την επιστημονική γνώση και τις προσπάθειες διατήρησης του δάσους.
Η νέα μελέτη δίνει για πρώτη φορά μια συνολική εκτίμηση για τον αριθμό και τα είδη των δέντρων που απαρτίζουν το τροπικό δάσος. Προκειμένου να καταλήξουν στις εκτιμήσεις τους οι εδικοί κατέγραψαν περίπου 500.000 δέντρα από 1.170 διαφορετικά σημεία. Τα αποτελέσματά τους φέρνουν στο φως κρυμμένα μυστικά αποκαλύπτοντας πραγματικές εκπλήξεις.
Η καρυδιά Βραζιλίας (Brazil nut – Bertholletia excelsa) είναι όπως ήταν αναμενόμενο ένα από τα εδη που «υπερκυριαρχούν» στην Κοιλάδα του Αμαζονίου
Η μεγαλύτερη από αυτές ήταν η «πληθυσμική» δυσαναλογία που παρατηρείται ανάμεσα στην πληθώρα των ειδών που φύονται στην Αμαζονία. Στα σχεδόν 4 δισεκατομμύρια δέντρα της κοιλάδας εντοπίστηκαν περίπου 16.000 διαφορετικά είδη. Αυτά όμως δεν «ευημερούν» εξίσου. Αντιθέτως η παρουσία τους είναι εξαιρετικά ανισομερώς κατανεμημένη αφού 227 είδη (ποσοστό 1,4% του εκτιμώμενου συνολικού αριθμού των ειδών της περιοχής) καταμετρώνται σε «υπερπληθυσμό», απαρτίζοντας σχεδόν το μισό δάσος.
«Γνωρίζαμε ότι, φυσιολογικά, λίγα είδη κυριαρχούν σε ένα οικοσύστημα, όταν όμως έχουμε ένα σύστημα που έχει 16.000 είδη δέντρων αλλά μόλις τα 227 αποτελούν το μισό των δέντρων, αυτό είναι έκπληξη ακόμη και για μας» δήλωσε ο δρ τερ Στέεγκε σε συνέντευξη στο online ενημερωτικό τμήμα του «Science». «Πραγματικά δεν γνωρίζουμε γιατί αυτά τα είδη κυριαρχούν σε τέτοιον εκπληκτικό βαθμό γιατί δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο οικολογικό χαρακτηριστικό που να ξεχωρίζει».
Ανεξήγητη υπερκυριαρχία
Στη μελέτη τους οι ερευνητές αναφέρουν ότι δεν εντόπισαν ενδείξεις για το ότι δυο βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά των δέντρων – η μάζα των σπόρων και η πυκνότητα του ξύλου – παίζουν κάποιο ρόλο στον προσδιορισμό τού ποια είδη κυριαρχούν στην περιοχή. «Στα 227 υπερκυρίαρχα είδη περιλαμβάνονται τόσο ανεκτικά στη σκιά είδη, τα οποία έχουν συνήθως μεγάλους σπόρους και πυκνό ξύλο, όσο και μη ανεκτικά στη σκιά είδη, με μικρούς σπόρους και ελαφρύ ξύλο» σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Το είδος που κυριαρχεί περισσότερο στο δάσος του Αμαζονίου είναι το Euterpe precatoria, ένα ενδημικό στην Κεντρική και Νότιο Αμερική φοινικόδεντρο, του οποίου ο «αμαζόνιος» πληθυσμός εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 5 δισεκατομμύρια δέντρα. Συγκριτικά, τα 5.800 σπανιότερα είδη έχουν πληθυσμούς μικρότερους των 1.000 δέντρων, γεγονός το οποίο τα καθιστά αυτομάτως υποψήφια να συμπεριληφθούν στην Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών της Διεθνούς Ενωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) αν εντοπιστούν και καταγραφούν.
Η διαπίστωση ότι το οικοσυστήματα του Αμαζονίου, τα οποία συγκαταλέγονται στα πιο πλούσια και με τη μεγαλύτερη ποικιλία οικοσυστήματα του πλανήτη, εξαρτώνται μόνο από ένα υπερβολικά μικρό σύνολο ειδών προβληματίζει τους ειδκούς. Αυτή και όλες οι άλλες νέες γνώσεις που ανέδειξε αυτή η μελέτη αναμένεται να βοηθήσουν τους επιστήμονες που ασχολούνται με τη διατήρηση της φύσης αλλά και τους κλιματολόγους. Επίσης ανοίγουν νέες κατευθύνσεις για μελλοντικές έρευνες σε έναν τομέα που όπως φαίνεται έχει πολλά ακόμη να μας αποκαλύψει.
