«Το βιβλίο της Φύσης δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα…» Αυτή ήταν η απάντηση που έδωσε η Fabiola Gianotti, υπεύθυνη των 3.000 και πλέον επιστημόνων του πειράματος ATLAS στο CERN όταν ένας έλληνας μαθητής της Ελληνογερμανικής Αγωγής την ρώτησε πριν από μερικές ημέρες γιατί σταμάτησε η λειτουργία του Μεγάλου Αδρονικού Επιταχυντή (LHC).
«Μήπως οι ερευνητές σταμάτησαν γιατί βρήκαν αυτό που έψαχναν;» ρώτησε άλλος μαθητής από την Ελλάδα ψάχνοντας με την σειρά του τα ίχνη του σωματιδίου Higgs ή αλλιώς του «σωματιδίου Θεός».
Η συζήτηση έγινε την περασμένη Πέμπτη, ημέρα ξεχωριστή για τους ερευνητές του CERN καθώς οι συμμετέχοντες σ’ αυτήν δεν ήταν οι συνηθισμένοι.
Από την μία πλευρά, τα συναρπαστικά πειράματα του CERN, ATLAS και CMS εξήγησαν οι υπεύθυνοι των ερευνητικών ομάδων που τα πραγματοποιούν, Fabiola Gianotti από την Ιταλία και Joe Incandela από τις ΗΠΑ, αντίστοιχα. Από την άλλη πλευρά μαθητές από διαφορετικά σχολεία ανά τον κόσμο, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να τους «βομβαρδίσουν» με ερωτήσεις.
Η συζήτηση διήρκεσε ώρες, καθώς οι μαθητές είχαν ατελείωτα ερωτήματα να απευθύνουν προς τους ερευνητές του CERN.
«Κινδυνεύουμε από τα πειράματα που γίνονται εκεί;» ρώτησε ένας μαθητής από την Ιορδανία. «Θα έπρεπε να είμαι τρελός για να βρίσκομαι εδώ εάν κινδύνευα» του απάντησε ο υπεύθυνος του πειράματος CMS, που «ανταγωνίζεται» το πείραμα ATLAS στο κυνήγι του σωματιδίου Higgs.
«Πώς αισθάνεστε που διοικείτε ένα πείραμα που υλοποιείται από 3.000 και πλέον επιστήμονες που είναι διασκορπισμένοι σε τόσες πολλές χώρες στον κόσμο;» ρώτησε την Fabiola Gianotti ένας Αμερικάνος μαθητής. «Είναι ένα έργο ζωής» απάντησε η ιταλίδα ερευνήτρια και πριν προλάβει να συνεχίσει μία μαθήτρια από την Ελληνογερμανική Αγωγή στην Αθήνα συγκεκριμενοποίησε την ερώτηση: «Πόσο δύσκολο είναι να έχει μία γυναίκα αυτό τον ρόλο; Πως επηρεάζει την προσωπική σας ζωή;».
«Όταν έχεις πάθος για αυτό που κάνεις τίποτα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο» απάντησε η υπεύθυνη των πειραμάτων. «Προφανώς πρέπει να θυσιάσεις πράγματα, αλλά η ικανοποίηση που έρχεται στο τέλος της προσπάθειας δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα. Και είναι δύσκολο για μία γυναίκα να κάνει αυτή τη δουλεία σε μία ανδροκρατούμενη ερευνητική ομάδα».
Ωστόσο, όπως σημείωσε, «τα τελευταία χρόνια τα πράγματα αλλάζουν. Το 25% πλέον των ερευνητών στο CERN είναι γυναίκες και η προσπάθεια μας να αυξηθεί το ποσοστό αυτό συνεχίζεται. Είμαι σίγουρη πως οι γυναίκες ερευνήτριες με τη δημιουργική τους σκέψη μπορούν να οδηγήσουν την κοινή μας προσπάθεια πολύ μακριά».
«Δεν μπορώ να καταλάβω πως είναι δυνατόν η σύγκρουση πρωτονίου με πρωτόνιο στον LHC μπορεί να δίνει κάθε φορά διαφορετικό αποτέλεσμα και πολύ σπάνια να παρουσιάζεται το σωματίδιο Higgs. Μπορείτε να μου το εξηγήσετε;» ρώτησε άλλος μαθητής επαναφέροντας το θέμα στη βασική έρευνα από την κοινωνική της διάσταση.
«Για να απαντήσω θα πρέπει να παντρέψω τους νόμους της Φύσης με αυτούς των πιθανοτήτων» απάντησε ο αμερικανός ερευνητής. Και συνέχισε «Για πολλά χρόνια μοναδικοί επιστήμονες έσπαγαν το μυαλό τους να καταλάβουν αυτές τις περίεργες συμπεριφορές των τόσο μικρών δομικών λίθων της ύλης. Και να εξηγήσουν πως είναι δυνατόν οι μηχανισμοί της Φύσης να δουλεύουν και έτσι αλλά και αλλιώς».
«Και τώρα που ο LHC σταματάει τη λειτουργία του, θεωρείτε πως έχετε ολοκληρώσει την έρευνα σας;» επέμειναν οι Έλληνες μαθητές.
«Σε καμία περίπτωση. Το βιβλίο της Φύσης δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα…» είπε η Fabiola Gianotti.
Η κυρία Gianotti «κονταροχτυπήθηκε» πρόσφατα με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα για το ποιος θα είναι ο «άνθρωπος» της χρονιάς το 2012 κατά το περιοδικό TIME, ωστόσο δεν διστάζει να αφιερώνει σημαντικό χρόνο από το βεβαρημένο πρόγραμμα της στην επικοινωνία της επιστήμης και σε συζητήσεις ειδικά με μαθητές και φοιτητές.
Στο πλαίσιο αυτό το μεγάλο Ευρωπαϊκό Κέντρο έχει στήσει ένα διαδικτυακό τόπο συζήτησης, όπου οι ερευνητές του αλληλεπιδρούν με το ευρύ κοινό ώστε να επικοινωνήσουν πιο συστηματικά και αποτελεσματικά τι συμβαίνει εκεί.
Ο τίτλος της συνάντησης που έγινε την περασμένη εβδομάδα ήταν «Ματιές στο Αόρατο! »… Οι ερευνητές του CERN υποσχέθηκαν πως θα οργανώσουν και νέες συναντήσεις σύντομα, καθώς εκφράστηκε μεγάλο ενδιαφέρον.
Στην Ελλάδα η μεγάλη έκθεση του CERN
Πάντως, όπως προέκυψε από τα στοιχεία της συνάντησης αυτής, το πρόγραμμα επισκέψεων μαθητών και εκπαιδευτικών στο CERN καταγράφει αύξηση 23% της συμμετοχής των Ελλήνων μαθητών, γεγονός που αποδίδεται και στην μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η έλευση της έκθεσης του Κέντρου στην Ελλάδα το 2012.
