Η λατρεία της κουρδικής κοινότητας προς τον ισοβίτη πρώην ηγέτη του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) Αμπντουλάχ Οτσαλάν και η αμείωτη επιρροή του δεν αποτελούν τίποτε καινούργιο, δεν ισχύει όμως το ίδιο για το πρόσφατο «άνοιγμα» της κυβέρνησης του ισλαμιστή πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς το μέρος του: στόχος η διαμεσολάβησή του για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος. Με τη βία να κλιμακώνεται τους τελευταίους μήνες και την πίεση για την επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τους κούρδους αντάρτες να αυξάνεται ολοένα, η τουρκική κυβέρνηση παρουσιάζει διακριτικά αλλά αναμφισβήτητα τον απομονωμένο στη φυλακή τού νησιού Ιμραλί «Απο» όχι πια σαν «τέρας» αλλά σαν «γεφυροποιό».
Είναι πολλοί εκείνοι που αμφιβάλλουν για την επιθυμία του Οτσαλάν να επιλυθεί το κουρδικό ζήτημα και να επιτευχθεί ειρήνη μεταξύ των δύο πλευρών, ελάχιστοι όμως εκείνοι που αμφισβητούν την επιρροή του. Ζει απομονωμένος στο νησάκι-φυλακή Ιμραλί από το 1999 και έκτοτε έχει δεχτεί μόνο τις επισκέψεις μιας χούφτας δικηγόρων, συγγενών και πολιτικών, ωστόσο συχνά μεταφέρει μηνύματα από το κελί του μέσω του αδερφού του Μεχμέτ Οτσαλάν –και εισακούεται μέχρι κεραίας.
Η τελευταία εντυπωσιακή απόδειξη της επιρροής του σημειώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, όταν «διέταξε» εκατοντάδες μαχητές του ΡΚΚ που βρίσκονταν σε διάφορες τουρκικές φυλακές που έκαναν πολυήμερη απεργίας πείνας να σταματήσουν: υπάκουσαν αμέσως.
Το γεγονός δεν πέρασε απαρατήρητο από την κυβέρνηση Ερντογάν που μάλλον συνειδητοποιεί ότι έπειτα από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες συγκρούσεων, την απώλεια περίπου 40.000 ανθρώπων, αλλά και την αδυναμία εξεύρεσης βιώσιμης λύσης –και για τις δύο πλευρές –μέσω της στρατιωτικής οδού, η «μετατροπή» του Οτσαλάν από στυγνό τρομοκράτη σε πιθανό εταίρο για συμβιβασμό αποτελεί την πλέον πραγματιστική λύση.
Ετσι τον τελευταίο έναν μήνα ο Οτσαλάν έχει δεχτεί επισκέψεις για συνομιλίες τόσο από τον ίδιο τον επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών (ΜΙΤ) όσο και από δύο κορυφαία στελέχη του νόμιμου φιλοκουρδικού Κόμματος της Ειρήνης και της Δημοκρατίας (BDP).

«Οταν η κυβέρνηση επιβεβαίωσε για πρώτη φορά ότι συνομιλεί μυστικά με τον Οτσαλάν πολλοί πίστευαν ότι θα υπήρχε λαϊκή κατακραυγή. Ομως δεν συνέβη κάτι τέτοιο, διότι η πλειοψηφία παρακάμπτει το γεγονός, αν πρόκειται να δοθεί τέλος στη δράση του ΡΚΚ. Ο Ερντογάν δείχνει να κάνει ό,τι χρειάζεται για να το πετύχει αυτό. Κατ’ εμέ είναι μια σοφή και ειλικρινής μέθοδος –και γι’ αυτό ακόμη και οικογένειες που έχασαν κάποιον δικό τους εξαιτίας του ΡΚΚ υποστηρίζουν την ειρηνευτική διαδικασία» μας λέει η συντάκτρια της τουρκικής εφημερίδας «Zaman» Μπετούλ Ντερμιμπάς.
Είναι όμως ακριβώς έτσι; Οπως έχει δηλώσει επανειλημμένα ο Ερντογάν, «οι επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών του ΡΚΚ δεν θα σταματήσουν όσο διεξάγονται συνομιλίες με το Ιμραλί». Η διαδικασία είναι δύσκολη καθώς το κουρδικό κίνημα θέτει σοβαρά πολιτικά αιτήματα τα οποία η κυβέρνηση μοιάζει απρόθυμη να ικανοποιήσει. Ενα από τα σημαντικότερα είναι η δημιουργία 25 ημιαυτόνομων κουρδικών περιοχών εντός της Τουρκίας, με αυξημένες αρμοδιότητες για τις τοπικές Αρχές. Οι Κούρδοι απαιτούν επίσης περισσότερα συνταγματικά δικαιώματα, μεταξύ των οποίων και να πηγαίνουν σε σχολεία όπου θα διδάσκονται στη γλώσσα τους, αλλά και την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων και καλύτερες συνθήκες κράτησης για τον ίδιο τον «Απο», όπως είναι το πολεμικό προσωνύμιο του 64χρονου Οτσαλάν.
Επιδιώξεις
«Το “βαθύ ΡΚΚ” δεν θέλει την ειρήνη»

«Ο λόγος του ισοβίτη ηγέτη των ανταρτών του ΡΚΚ γίνεται πάντα σεβαστός από τον λαό του» τονίζει μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» από την Αγκυρα η πολιτική συντάκτρια της εφημερίδας «Zaman» Μπετούλ Ντερμιμπάς.

Πώς επηρέασε την προσέγγιση με τον «Απο» η δολοφονία των τριών ακτιβιστριών του ΡΚΚ στο Παρίσι, στις 10 Ιανουαρίου;
«Οποτε η Τουρκία κάνει σημαντικά βήματα προς την εξάλειψη της απειλής του ΡΚΚ, δεν είναι ασυνήθιστο να συγκλονίζεται από τρομοκρατικές επιθέσεις ή αναπάντεχες δολοφονίες –σαμποτάροντας έτσι τις επαφές, οι οποίες μάλιστα προχωρούσαν εκείνη την εποχή. Οι μέχρι στιγμής έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι οι κυβερνητικές υποψίες ήταν μάλλον σωστές: φαίνεται όντως να υπήρχε κάποιο βαθύτερο σχέδιο το οποίο μάλλον βαρύνει το «βαθύ ΡΚΚ», δηλαδή εκείνες τις ριζοσπαστικές φράξιες του ΡΚΚ που δεν επιθυμούν να επιτύχει τους σκοπούς της η ειρηνευτική διαδικασία ή διαφωνούν με τους όρους με τους οποίους γίνεται και ανέλαβαν δράση για να τη διακόψουν».
Μπορεί ο Οτσαλάν να αποτελέσει το «κλειδί» μιας ειρηνευτικής λύσης όσον αφορά το ΡΚΚ;
«Ο Οτσαλάν μπορεί να μην είναι ο μοναδικός ηγέτης του ΡΚΚ, όμως μεταξύ των ηγετών του εκείνος έχει μακράν τη μεγαλύτερη επιρροή τόσο στα μέλη του ΡΚΚ όσο και στους υποστηρικτές του. Διαδηλωτές υπέρ του ΡΚΚ κρατούν αφίσες και πανό με τη φωτογραφία του σε όλες τις διαδηλώσεις, πράγμα που δεν συμβαίνει για κανέναν άλλο ηγέτη –ο λόγος του Οτσαλάν βαραίνει πολύ. Το τουρκικό κράτος πιστεύει ότι συνομιλίες με τον «επικεφαλής τρομοκράτη» (όπως συχνά αποκαλείται ο Οτσαλάν) ενδέχεται να οδηγήσουν στην αποχώρηση των τρομοκρατών του ΡΚΚ από το τουρκικό έδαφος και στην ενδεχόμενη πολιτική απομόνωσή τους».

Πρόσωπα και παρασκήνιο

Από το 1999 στην απομόνωση

Ο Οτσαλάν ήταν ο μοναδικός τρόφιμος του νησιού-φυλακή Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά, αφότου αποκαλύφθηκε ότι κρυβόταν στην πρεσβεία της Ελλάδας στην Κένυα το 1999, ως το 2009, που μεταφέρθηκαν μερικοί κρατούμενοι ακόμη εκεί. Για χρόνια δεν είχε πρόσβαση σε τηλέφωνο. Είδε τελευταία φορά τον δικηγόρο του πριν από ενάμιση χρόνο, ενώ μόλις πρόσφατα του επετράπη να βλέπει λίγη τηλεόραση.

2.500 αντάρτες

Οι Κούρδοι αποτελούν περίπου το 20% των 75 εκατομμυρίων κατοίκων της Τουρκίας, με 2.500 αντάρτες –ανάμεσά τους και αρκετές γυναίκες (φωτογραφία) να δρουν εντός τουρκικού εδάφους. Η δύναμη του ΡΚΚ βρισκόταν στο απόγειό της από το 1984 που το ΡΚΚ ανέλαβε στρατιωτική δράση ως το 1999, η δράση του όμως εμφανίζει έξαρση αυτή την περίοδο εξαιτίας του εμφυλίου στη Συρία και της ενδυνάμωσης των εκεί Κούρδων.

2011: ΜΙΤ καλεί ΡΚΚ

Απομαγνητοφωνημένες τηλεφωνικές συνδιαλέξεις που διέρρευσαν στον Τύπο έδειξαν ότι ανώτατα στελέχη της MΙT συνομιλούσαν μυστικά με το ΡΚΚ στο Οσλο της Νορβηγίας το 2011 με διαμεσολάβηση και εποπτεία «τρίτης χώρας». Οι συνομιλίες όμως κατέρρευσαν και ακολούθησε επίθεση του ΡΚΚ τον Ιούλιο 2011 στην επαρχία Ντιγιάρμπακιρ που άφησε 13 τούρκους στρατιώτες νεκρούς.
Ποιος σκότωσε τη «Σάρα»;

Η ανεξιχνίαστη δολοφονία τριών ακτιβιστριών του ΡΚΚ στις 10 Ιανουαρίου στο Παρίσι συνέβη λίγο μετά την αποκάλυψη ότι νέες μυστικές διαπραγματεύσεις βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο. Από τα τρία θύματα το «μεγάλο όνομα» ήταν η Σακινέ Τζανσίζ (φωτογραφία), γνωστή με το αντάρτικο ψευδώνυμο «Σάρα», συνιδρύτρια, μαζί με τον Οτσαλάν και άλλους κούρδους αυτονομιστές, του ΡΚΚ το 1978.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ