Σειρά παραβιάσεων αμερικανικών και διεθνών κανόνων Δικαίου, ανεπίτρεπτες μυστικές δραστηριότητες κρατικών υπηρεσιών, κυβερνητικές πιέσεις στα ΜΜΕ να μη δημοσιεύσουν πληροφορίες και στοιχεία που είχαν, αλλά και την έλλειψη ομοφωνίας μεταξύ των μελών του στενού προεδρικού περιβάλλοντος στη λήψη αποφάσεων αποκάλυψαν η επιλογή από τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα του προσωπάρχη του Λευκού Οίκου Τζον Μπρέναν για διευθυντή της CIA και η εμφάνιση και η κατάθεσή του την περασμένη Πέμπτη στην αρμόδια επιτροπή της Γερουσίας.Στην Ουάσιγκτον επικρατεί «βαθύς σκεπτικισμός» από τις αποκαλύψεις, διαπιστώνει η «Washington Post», στον οποίο συνέβαλε μια έκθεση μη κυβερνητικής οργάνωσης με «ανατριχιαστικές» λεπτομέρειες για τη δραστηριότητα της CIA που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές της εβδομάδας. Μεταξύ άλλων, η έκθεση κάνει λόγο για «σύμπραξη» της Ελλάδας, την προηγούμενη δεκαετία, με τη CIA. Ο Λευκός Οίκος έσπευσε να βελτιώσει το κλίμα ικανοποιώντας την αξίωση των Ρεπουμπλικανών αλλά και πολλών Δημοκρατικών γερουσιαστών να λάβουν γνώση τριών εκθέσεων για τον ρόλο της CIA στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και στην Υεμένη, οι οποίες παρέμεναν μυστικές.

Η «ανάκριση» του Τζον Μπρέναν στην επιτροπή της Γερουσίας χαρακτηρίστηκε «η πλέον θυελλώδης της δεκαετίας για έγκριση διευθυντή της CIA», πολλά σημεία της κατάθεσής του προκάλεσαν την αποδοκιμασία του (περιορισμένου σε αριθμό) ακροατηρίου και σημειώθηκαν έντονοι διαξιφισμοί με γερουσιαστές και από τα δύο κόμματα, ιδιαίτερα όταν ο Μπρέναν αρνήθηκε να εξιστορήσει τον ρόλο του ως σταθμάρχη της CIA στη Σαουδική Αραβία επί προεδρίας Τζορτζ Μπους. Χαρακτηριστική του κλίματος που επεκράτησε στην επιτροπή –η οποία δεν έδειξε ικανοποιημένη από τις απαντήσεις που έλαβε από τον υποψήφιο διευθυντή της CIA στις ερωτήσεις της –είναι η απόφαση της προέδρου της επιτροπής Νταϊάν Φέινστιν να συγκροτήσει «ειδική ανακριτική επιτροπή που θα αξιολογήσει τη νομιμότητα ορισμένων ενεργειών» της CIA.

Το πλέον επίμαχο σημείο στην «ανάκριση» του Μπρέναν –η οποία θα συνεχιστεί την ερχόμενη εβδομάδα –είναι η εξόντωση ενός αμερικανού πολίτη που θεωρήθηκε «πιθανός τρομοκράτης» στην Υεμένη, τον Σεπτέμβριο του 2011. Το όπλο που χρησιμοποιήθηκε ήταν ρομποτικό αεροσκάφος (drone) που απογειώθηκε από βάση της CIA στη Σαουδική Αραβία η οποία δημιουργήθηκε όταν υπηρετούσε εκεί ο Μπρέναν. Τόσο ο θάνατος του αμερικανού πολίτη όσο και η βάση στη Σαουδική Αραβία αλλά και ο ρόλος των drones στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία παραμένουν επισήμως μυστικά. Επανειλημμένες απόπειρες των ΜΜΕ να τα αποκαλύψουν συνάντησαν την έντονη παρέμβαση του Λευκού Οίκου.
Την παραμονή της κατάθεσης του Τζον Μπρέναν στην επιτροπή της Γερουσίας το υπουργείο Δικαιοσύνης έστειλε στο Κογκρέσο ένα 16σέλιδο «υπόμνημα» με στοιχεία και αναφορές σε προεδρικές αποφάσεις της προηγούμενης δεκαετίας, οι οποίες, στο όνομα της «ισχυροποίησης της ασφάλειας του αμερικανού πολίτη», νομιμοποιούν την εξόντωση αμερικανών πολιτών στο εξωτερικό εφόσον «κατά την κρίση» αμερικανικών υπηρεσιών θεωρηθούν τρομοκράτες ή συνεργάτες τρομοκρατών.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κάθε νόμιμο δικαίωμα να σκοτώνουν πολίτες τους στο εξωτερικό αν κρίνουν ότι τα εν λόγω πρόσωπα είναι υψηλόβαθμα ή εκτελεστικά ηγετικά στελέχη της Αλ Κάιντα» γράφει το υπόμνημα. Αμερικανοί δικαστές και νομικοί πανεπιστημιακοί αμφισβητούν τη «νομιμότητα» των σχετικών αποφάσεων. Οι αποφάσεις οδηγούν σε μέτρα τα οποία «δεν συμβαδίζουν με τις αρχές και τις αξίες των καθιερωμένων (σ.σ. αμερικανικών) ιδανικών» έγραψε ο κοινωνιολόγος Σπένσερ Ακερμαν.
Σε υποστήριξη των κυβερνητικών αποφάσεων έσπευσε και ο υπουργός Δικαιοσύνης Ερικ Χόλντερ, ο οποίος δικαιολόγησε τη χρήση των drones. «Η κυβέρνηση Ομπάμα», δήλωσε, «λαμβάνει όλα τα μέτρα για την προστασία και τη διαφύλαξη του αμερικανικού λαού». Παραδέχθηκε όμως ότι πολλά από αυτά τα μέτρα είναι «πραγματικά σκληρά».
Στο ίδιο πνεύμα –της ενίσχυσης του Τζον Μπρέναν και βελτίωσης του κλίματος –είναι και ένα non paper του υπουργείου Δικαιοσύνης το οποίο έφθασε στις αρχές της εβδομάδας στην επιτροπή της Γερουσίας. Επισημοποιεί για πρώτη φορά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν στη Σαουδική Αραβία «βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών» και ότι από αυτή τη βάση απογειώθηκε το drone το οποίο σκότωσε στην Υεμένη τον αμερικανό πολίτη Ανβάρ αλ Αβλάκι, θεωρούμενο τρομοκράτη, τον Σεπτέμβριο του 2011. Την επομένη ένα άλλο drone σκότωσε τον 16χρονο γιο του.

«Η Ριάντ έχει μακρά ιστορία συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ζητήματα CIA» δήλωσε εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι η κυβέρνηση «συζήτησε με εκπροσώπους των ΜΜΕ» να αποφευχθούν οι ανακρίσεις για «το πώς σκοτώθηκε» ο Αβλάκι.
Ο Τζον Μπρέναν ρωτήθηκε από δύο γερουσιαστές της επιτροπής αν «κρίνει αποτελεσματική» τη χρήση των drones, αλλά δεν απάντησε. «Δεν κρίνω σωστό επί του παρόντος να γίνει συζήτηση για ένα όπλο» της Αμερικής στον «πόλεμό» της εναντίον των τρομοκρατών, δήλωσε.
Κυβερνητική πηγή αποκάλυψε ότι ο πρόεδρος Ομπάμα δύο μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2009 «απαγόρευσε» τις «επιχειρήσεις που θα οδηγούσαν στον θάνατο Αμερικανών στο εξωτερικό», αλλά «η εντολή δεν εφαρμόστηκε πλήρως». Αργότερα όμως έδωσε «προεδρική διαταγή» για επιθέσεις σε στόχους που η CIA υπεδείκνυε στην Υεμένη. Τόσο ο άλλοτε διευθυντής της CIA Μάικ Χέιντεν όσο και ο πρώην αρχηγός των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν στρατηγός Στάνλεϊ Μακ Κρίσταλ αμφισβήτησαν με δηλώσεις τους τη «στρατηγική λογική» της χρήσης των drones.
Παραβιάσεις
Υπάρχουν ακόμη
Ο ερευνητής του Ιδρύματος Ανοικτή Κοινωνία Αμρίτ Σάιν σημειώνει ότι με το πρόγραμμα της CIA «η αμερικανική κυβέρνηση παραβίασε την αμερικανική και τη διεθνή νομοθεσία εκμηδενίζοντας έτσι το ηθικό κύρος της και μειώνοντας τη διεθνή υποστήριξη των αντιτρομοκρατικών ενεργειών της». Ο Λευκός Οίκος έσπευσε να δηλώσει ότι «από το 2009 ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα διέταξε» τη CIA να διακόψει αυτό το «έκτακτο πρόγραμμά της». Ωστόσο, ο Τζέρεμι Σκέιχιλ, από τους ερευνητές του Ιδρύματος, ανακάλυψε πρόσφατα φυλακή στη Σομαλία την οποία χρησιμοποιεί και σήμερα η CIA, γράφει το «American Conservative». Πιστεύεται ότι εξακολουθούν να υπάρχουν φυλακές της CIA στο Πακιστάν, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη και αλλού.
Η έκθεση
Ελληνική συνδρομή στις μυστικές πτήσεις
Το «βαρύ κλίμα» στη Γερουσία –και όχι μόνο σε αυτήν –άρχισε να διαμορφώνεται στις αρχές της εβδομάδας με τη δημοσίευση πολυσέλιδης έκθεσης του αμερικανικού Ιδρύματος Ανοικτή Κοινωνία με τον εύγλωττο τίτλο «Η παγκοσμιοποίηση των βασανιστηρίων». Πενήντα τέσσερις χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος, «συνέπραξαν» στη διάρκεια της προεδρίας Τζορτζ Μπους σε «ειδικό πρόγραμμα της CIA» για τη σύλληψη, τη μεταφορά και την παράδοση σε τρίτους εκτός Ηνωμένων Πολιτειών «τρομοκρατών ή θεωρούμενων τρομοκρατών». Η Βρετανία, η Ιταλία, η Γερμανία, η Τουρκία αλλά και το Ιράν και η Συρία πήραν μέρος στο πρόγραμμα.
Για την Ελλάδα –ο ρόλος της είχε διευκρινιστεί από καιρό –αναφέρει: «Η Ελλάδα επέτρεψε τη χρήση του εναέριου χώρου της και των αεροδρομίων της από το έκτακτο πρόγραμμα της CIA για μεταφορά (θεωρούμενων) τρομοκρατών. (…) Σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκφράζονται σοβαρές ανησυχίες για τις προσγειώσεις των αεροσκαφών της CIA στα ελληνικά αεροδρόμια (…) Με βάση τη σχετική έκθεση του 2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για σύμπραξη στο έκτακτο πρόγραμμα των ΗΠΑ για κρατουμένους επειδή προσφέρει ελληνικό έδαφος για στάθμευση πτήσεων οι οποίες αφορούσαν παράνομη μεταφορά κρατουμένων».
Το ελληνικό κεφάλαιο της έκθεσης του αμερικανικού Ιδρύματος σημειώνει ότι «δεν υπάρχουν γνωστές περιπτώσεις δικαστικών ενεργειών είτε ανακρίσεων στην Ελλάδα σχετικές με τη συμμετοχή (της Ελλάδας) στις μυστικές επιχειρήσεις κράτησης και παράδοσης σε τρίτους κρατουμένων της CIA».
Προλογικά, η έκθεση κατονομάζει 136 περιπτώσεις «σύλληψης και παράνομης μυστικής μεταφοράς προς τρίτες χώρες» πολιτών διαφόρων χωρών. «Η μυστική κράτηση και οι επιχειρήσεις εκτάκτων παραδόσεων κρατουμένων», αναφέρει η έκθεση, «σχεδιάστηκαν για να εκτελεστούν εκτός Ηνωμένων Πολιτειών υπό την κάλυψη της μυστικότητας και δεν θα ήταν δυνατόν να υλοποιηθούν χωρίς την ενεργητική συμμετοχή των ξένων κυβερνήσεων. Και αυτές οι κυβερνήσεις πρέπει να θεωρηθούν συνυπεύθυνες».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ