Αριελ

Πενήντα χρόνια από την αυτοκτονία της ποιήτριας Σύλβιας Πλαθ συμπληρώνονται αύριο. Μια ποιήτρια από τις καλύτερες της γενιάς της, που βρέθηκε έρμαιο του κανιβαλισμού της κριτικής, των μέσων ενημέρωσης, των οπαδών του λαϊφστάιλ και των φεμινιστικών ομάδων. Για όλους αυτούς ήταν μια ποιήτρια που αυτοκτόνησε επειδή την απατούσε ο άντρας της, πράγμα που οδήγησε, ίσως, και στην κλονισμένη ψυχική της υγεία. Ηταν, δηλαδή, ποιήτρια επειδή αυτοκτόνησε και όχι μια ποιήτρια σκέτο. Ο ποιητής Ρόμπερτ Λόουελ τη χαρακτήρισε «όχι άνθρωπο ούτε γυναίκα και σίγουρα όχι μία ακόμη ποιήτρια, παρά μια εξωπραγματική, καθηλωτική, σπουδαία κλασική ηρωίδα». Είναι η περίπτωση εκείνη που ο νόμος της αγοράς συναντάει τη δυστυχία και τρέφεται από αυτήν. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ζωή ενός καλλιτέχνη συγχέεται με το έργο του και δίνει ταυτότητα σε αυτό. Ας θυμηθούμε μόνο τι τράβηξε το έργο του Καβάφη ώσπου να αποδοθεί καθαρό, χωρίς τις προτιμήσεις του βίου του.

Στην τελική έκδοση του «Αριελ» (στα ελληνικά μεταφρασμένο από τις Κατερίνα και Ελένη Ηλιοπούλου, εκδόσεις Μελάνι), η κόρη της Σύλβιας Πλαθ, Φρίντα Χιουζ, επιχειρεί να ονοματίσει τα πράγματα με το σωστό τους όνομα. Να δικαιολογήσει τον πατέρα της που στην πρώτη έκδοση του «Αριελ» δεν συμπεριέλαβε κάποια σκληρά ποιήματά της για να μη θιχτούν άνθρωποι που ζούσαν, να στηλιτεύσει όσους τη θεωρούν ηρωίδα λόγω του τρόπου με τον οποίον επέλεξε να τερματίσει τη ζωή της, να επαναφέρει τη σωστή σειρά των ποιημάτων μαζί με αυτά που παρελήφθησαν στην προηγούμενη έκδοση και να ζητήσει από τους αναγνώστες να διαβάσουν το έργο της χωρίς να σκέφτονται την κατάληξη της δημιουργού. Η ίδια λέει ότι η αγωνία που οδήγησε τη μητέρα της στην αυτοκτονία έγινε «αντικείμενο εκμετάλλευσης από ξένους, οι οποίοι την οικειοποιήθηκαν και την επαναδιαμόρφωσαν». Φτιάχτηκαν εκδοχές της που στην ουσία αντιπροσώπευαν μόνο τους επινοητές της. Υπήρξαν ποιήματα, που γράφτηκαν λίγο πριν από την αυτοκτονία της, όπως το «Κυρία Λάζαρος» και «Μπαμπάς», τα οποία σχολιάστηκαν τόσο πολύ ώστε τελικά ταυτίστηκαν με όλο της το έργο, διαστρεβλώνοντάς το.

Η Σύλβια Πλαθ ανήκει στους ποιητές που διερευνούν τη σχέση του εαυτού με τον «άλλο», την οικογένεια, τους γονείς, τον ερωτικό σύντροφο, τον γείτονα. Μέσα από αυτό το πρίσμα έθιξαν θέματα ταμπού όπως η ψυχική ασθένεια, η σεξουαλικότητα, ο αλκοολισμός, το σώμα, ο θάνατος. Το θεματικό περιεχόμενο προσφερόταν για εκμετάλλευση, για ανθρωπολογικές παρατηρήσεις, για δημοσιογραφικές παρανοήσεις και στρεβλώσεις. Διαβάζοντας το τελικό σώμα των ποιημάτων, όπως το έχουμε πια στα χέρια μας, μπορείς να το απολαύσεις καθαυτό, όπως πιθανόν θα ήθελε και η ίδια η Πλαθ.