«Η λιτότητα δεν απέδωσε στην Ελλάδα, δεν πρόκειται να λειτουργήσει και στην Πορτογαλία». Με αυτό το σύνθημα του μεγαλύτερου εργατικού συνδικάτου στη χώρα (CGTP) καλούνται σήμερα σε γενική απεργία και διαδηλώσεις στις μεγάλες πόλεις της χώρας οι Πορτογάλοι.
Η δεύτερη γενική απεργία μέσα σε ένα χρόνο από την εφαρμογή του μνημονίου σηματοδοτεί ένα ρήγμα στις κοινωνικές ισορροπίες και στα πολιτικά ήθη των τελευταίων 30 ετών στη χώρα. Οι μαζικές κινητοποιήσεις εργαζομένων ενάντια στην εφαρμοζόμενη πολιτική αποτελούν κάθε άλλο παρά σύνηθες φαινόμενο για τη χώρα μετά την πτώση της δικτατορίας και την «επανάσταση των γαρυφάλλων» το 1974.
Τα μέσα μεταφοράς, δημόσιες υπηρεσίες και άλλοι τομείς του ιδιωτικού τομέα αναμένεται να συμμετάσχουν στη σημερινή απεργία. Ωστόσο η δεύτερη μεγαλύτερη συνδικαλιστική οργάνωση UGT και προσκείμενη στο σοσιαλιστικό κόμμα (το οποίο υπέγραψε και στηρίζει το μνημόνιο με το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ) αντιτίθεται στην απεργία καθώς έχει προχωρήσει σε συμφωνία με την κυβέρνηση για τις μεταρρυθμίσεις στην απασχόληση.
Τα μέτρα του πρωθυπουργού Πέντρο Πάσος Κοέλιο εναρμονίζονται πλήρως με τις επιταγές των δανειστών για τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης και τη διευκόλυνση των απολύσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.
Η τρόικα απαιτεί από τη Λισσαβόνα τη μείωση του εργατικού κόστους παρά το γεγονός ότι οι πορτογαλικοί μισθοί υπολείπονται όλων των άλλων εργαζομένων στην ευρωζώνη.
Όμως τα αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας μοιάζουν να μην αποδίδουν τα αναμενόμενα για την κεντροδεξιά κυβέρνηση του (κατ’όνομα) Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.
Η ύφεση αναμένεται να φτάσει το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών στο 3,3% το 2012, ενώ η ανεργία αυξάνεται διαρκώς αγγίζοντας ήδη το 15%.
Αλλά δεν είναι μόνο το φάσμα της κατακόρυφης πτώσης του παραγόμενου πλούτου που τρομάζει. Η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας (δηλαδή ο κεντρικός στόχος εφαρμογής των μέτρων του μνημονίου) επιδεινώνεται εκθετικά σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού διογκώθηκε κατά 70% τους δύο πρώτους μήνες του έτους σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Το πρωτογενές έλλειμμα (εκτός τόκων και χρεολυσίων που βαραίνουν το δημόσιο) ανήλθε το πρώτο δίμηνο στα 799 εκατ. ευρώ από τα 274 εκατ. της αντίστοιχης περιόδου το 2011.
Τα έσοδα του δημοσίου μειώθηκαν κατά 4,3% αντανακλώντας την πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ο στόχος της μείωσης του ελλείμματος στο 4,5% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους μοιάζει ήδη ανέφικτος παρά τη θετική αποτίμηση των ελεγκτών ΕΕ και ΔΝΤ στην τελευταία έκθεση των εκπροσώπων της τρόικας τον περασμένο μήνα.
Κι ενώ πολλοί οικονομολόγοι προεξοφλούν ότι η Πορτογαλία θα οδηγηθεί σε αναδιάρθρωση χρέους προκειμένου να περιοριστεί το δανειακό βάρος σε εξυπηρετήσιμο, πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η εικόνα της σιωπηρής κοινωνικής αποδοχής των μέτρων δεν θα διατηρηθεί για πολύ.
Ενδεικτικό είναι ότι η Wall Street Journal σημειώνει ότι η ταυτόχρονη αύξηση φόρων, η μείωση των εισοδημάτων και η υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης δημιουργούν υπόβαθρο για ανατροπή του σκηνικού των ήπιων αντιδράσεων στην οικονομική πολιτική.
