– Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν τα προγνωστικά περί επικείμενης κατάρρευσης του ευρώ. Ποια είναι η δική σας άποψη:τη «βγάζει» ή δεν τη «βγάζει» το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα τα ερχόμενα ένα-δύο χρόνια; «Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα θα επιζήσει και πρέπει να επιζήσει, επειδή είναι ο συνεκτικός κρίκος του οικονομικού μας χώρου. Από την άλλη, όμως, πρέπει να εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας. Στο παρελθόν έγιναν δύο λάθη στην Ευρωπαϊκή Ενωση: Το πρώτο ήταν η παραβίαση των συνθηκών του Μάαστριχτ, που άρχισε το 2003 με υπαίτιο τη Γερμανία. Αυτό πρέπει να διορθωθεί μέσω της επιστροφής στη δημοσιονομική πειθαρχία. Και το δεύτερο ήταν η μη έγκαιρη εξυγίανση των οικονομικών των προβληματικών χωρών. Σήμερα δεν αρκούν πλέον, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, τα αυστηρά μέτρα λιτότητας. Θαυμάζω την ελληνική κυβέρνηση για την αποφασιστικότητά της και πιστεύω ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο, όμως αυτό που συμβαίνει δεν ανταποκρίνεται καν στους νόμους της ελεύθερης αγοράς. Και αυτό επειδή οι επενδυτές, οι οποίοι εισπράττουν παχυλά μερίδια επειδή έχουν αγοράσει ελληνικά κρατικά χρεόγραφα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχουν κανένα ρίσκο, δεδομένου ότι η ασφάλιση του ρίσκου καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Πρόκειται για άρρωστη κατάσταση που θα μπορούσε να προκαλέσει κύματα κερδοσκοπίας και σε άλλες προβληματικές χώρες».
– Ποιο είναι το κατάλληλο μέσο για την εξάλειψη του κακού;
«Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα “haircut”, ένα κούρεμα, δηλαδή την αναδιάρθρωση των χρεών ενός κράτους μέσω της υποτίμησής τους. Χωρίς αυτό δεν πρόκειται να επανέλθει η ηρεμία στην οικονομία».
– Θα έπρεπεσε αυτή την περίπτωσηνα εγκαταλείψει η Ελλάδα προσωρινά την ευρωζώνη;
«Κάθε άλλο. Είμαι εναντίον κάθε προσωρινής ή διαρκούς εγκατάλειψης. Εξάλλου μια χώρα που θα αποχωρήσει από την ευρωζώνη δεν πρόκειται να επιστρέψει ποτέ σε αυτήν. Οντας εκτός ευρωζώνης, η χώρα αυτή θα μπορούσε σίγουρα να έχει μια πιο ελαστική ισοτιμία ως όργανο σταθεροποίησης, συνολικά όμως οι προσπάθειες εξυγίανσης θα γίνονταν πιο δυσχερείς. Η Ελλάδα και οι άλλες προβληματικές χώρες χρειάζονται την αλληλεγγύη της Κοινότητας, αλλά αυτό εντός, όχι εκτός της ευρωζώνης». – Σε τι οφείλεται η σημερινή κρίση; Στο ίδιο το ευρώ, όπως δηλώνει ο Πολ Κρούγκμαν, στη λανθασμένη δημοσιονομική πολιτική πολλών χωρών,όπως υποστηρίζει ο πρόεδρος της Βundesbank Αξελ Βέμπερ, ή,σε τελευταία ανάλυση,στην πραγματική οικονομία και στην υπερπαραγωγή της, όπως διατείνεται ο θεωρητικός της Αριστεράς Ελμαρ Αλτφάτερ;
«Ο Αξελ Βέμπερ έχει απόλυτο δίκιο. Η κρίση προκλήθηκε κατ΄ αρχάς στις κεφαλαιαγορές και επεκτάθηκε στη συνέχεια στις κρατικές οικονομίες. Οι όποιες αναταράξεις στην πραγματική οικονομία δεν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωσή της».
– Θα μπορούσε μια ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση να συμβάλει στη σωτηρία του ευρώ;
«Ισως, αν αυτό γινόταν ξαφνικά, εν μία νυκτί Δεν θα γίνει, όμως, επειδή τα πολιτικά εμπόδια είναι ανυπέρβλητα. Εξάλλου μια τέτοια διακυβέρνηση δεν θα ήταν αναγκαστικά υποχρεωμένη να διατηρήσει δημοσιονομική πειθαρχία. Τα μέλη της θα μπορούσαν να είχαν μια χαλαρή στάση σε αυτό, χώρια η περίπτωση να κλείσουν μεταξύ τους κίβδηλους συμβιβασμούς. Γι΄ αυτό και οι προβληματικές χώρες θα έπρεπε να πάρουν από μόνες τους αυστηρά μέτρα εξυγίανσης και να υποστηριχθούν ταυτόχρονα από την ΕΕ. Παράλληλα όμως πρέπει να δημιουργηθούν νέοι κανόνες, που θα επιβάλουν μακροπρόθεσμα μια κοινή δημοσιονομική πολιτική. Προς τον σκοπό αυτόν θα έπρεπε να συγκροτηθεί, δίπλα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ένα νέο όργανο, αρμόδιο για τη δημοσιονομική πολιτική.
Αυτό δεν θα κάνει τέτοια πολιτική στις διάφορες χώρες, αλλά θα επιβλέπει την τήρηση των βασικών αρχών, θα στέλνει προειδοποιήσεις και θα επιβάλλει ενδεχομένως κυρώσεις στις χώρες-παραβάτες».
– Είναι τα ευρωομόλογα ένα καλό μέσο για την άμβλυνση των δυσκολιών των προβληματικών χωρών;
«Βραχυπρόθεσμα ίσως. Τι θέλει να επιτύχει όμως κανείς με αυτά; Κατ΄ αρχάς πρόκειται για ένα σινιάλο αλληλεγγύης· ύστερα Άρθρο
θα μπορούσε να σημαίνει ότι έτσι θα έπαιρνε κανείς ευκολότερα πιστώσεις στις αγορές. Αλλά όλα αυτά μου φαίνονται απατηλά. Πρώτον, επειδή τα ευρωομόλογα μειώνουν το κίνητρο των προβληματικών χωρών να εξυγιάνουν τα οικονομικά τους και, δεύτερον, επειδή θα αποτελέσουν βάρος για τις χώρες σαν τη Γαλλία και τη Γερμανία, που εξασφαλίζουν την εμπιστοσύνη στο ευρώ. Για μένα δεν αποτελούν επομένως λύση».
– Γιατί έχει η Γερμανία τόσο άσχημο όνομα στην Ευρώπη;Τι είναι αυτό που την κάνει αντιπαθητική;
«Η Γερμανία δεν έχει μόνο εγωιστικούς στόχους. Το Βερολίνο ξέρει ότι έχει μεγάλο κέρδος από την ευρωζώνη και ότι πρέπει να ασκεί αλληλεγγύη γι΄ αυτό. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι πρόθυμη να παράσχει πιστώσεις σε άλλες χώρες, από την άλλη όμως θέλει να είναι σίγουρη ότι οι μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν για αυτές τις χώρες θα γίνουν πραγματικά πράξη. Αυτό πονάει πολλούς. Η Γερμανία φέρθηκε ίσως κατά καιρούς αδέξια, ωστόσο ο στόχος της ήταν σωστός: η διατήρηση του ευρωχώρου για όλους».
– Μπορείτε να φανταστείτε την περίπτωσηπου η Γερμανία θα εγκατέλειπε το ευρώ;
«Γενικά όχι. Η Γερμανία έχει κάθε συμφέρον να παραμείνει στην ευρωζώνη, δεδομένου ότι οι περισσότερες εξαγωγές της πηγαίνουν σε αυτόν τον χώρο. Ενα πολιτικό πρόβλημα θα μπορούσε όμως να προκύψει αν η ευρωζώνη εκφυλιζόταν σε μια αναδιανεμητική Ενωση, όταν δηλαδή θα έπρεπε να χρηματοδοτεί τα χρέη και τα προβλήματα των άλλων χωρών. Οι γερμανοί φορολογούμενοι δεν θα το επέτρεπαν ποτέ κάτι τέτοιο».
