Διαβάζω τη συλλογή κειμένων του Ορχάν Παμούκ Αλλα Χρώματα (Ωκεανίδα, μετάφραση Στέλλα Βρετού), ένας λειμώνας ιδεών, εικόνων, στοχασμών, εξομολογήσεων. Αυτοβιογραφικός, όσο χρειάζεται ώστε να μη γίνεται εγωκεντρικός, ο Παμούκ γράφει για άλλους συγγραφείς, για τα δικά του μυθιστορήματα, για την πολιτική, για την Ευρώπη. Στο φόντο πάντα η Κωνσταντινούπολη και τα Πριγκιποννήσια, όψεις μιας νοσταλγίας που ο αναγνώστης την αισθάνεται δική του.
Διαβάζω Τα βραβεία μου του Τόμας Μπέρνχαρντ (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, μετάφραση Σπύρος Μοσκόβου), ανέκδοτα κείμενα που ο μεγάλος αυστριακός συγγραφέας είχε γράψει με αφορμή τα διάφορα λογοτεχνικά βραβεία που του είχαν απονεμηθεί. Τα περιφρονούσε αλλά πάντοτε τα παραλάμβανε κυρίως γιατί το χρηματικό έπαθλο τον έσωζε την τελευταία στιγμή από τη διαρκώς εύθραυστη οικονομική κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Ολη η πρόζα του Μπέρνχαρντ είναι εδώ. Η οργή, το χιούμορ, η πρόκληση, η τρυφερότητα (η σχέση με τη θεία του είναι μοναδική) και ταυτόχρονα η τεράστια τοιχογραφία της πνευματικής σκηνής της χώρας του, ένας υφέρπων μικροαστισμός που θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν και ελληνικός.
Διαβάζω το μυθιστόρημα του Γιόζεφ Ροτ Δεξιά και Αριστερά (Ροές, μετάφραση Πελαγία Τσινάρη). Από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους συγγραφείς, ο Ροτ παρουσιάζει στα βιβλία του «το τέλος εποχής» μέσα από ήρωες που λειτουργούν σαν πρότυπα της «ανθρώπινης συνθήκης», της condition humaine. Σ΄ αυτό το μυθιστόρημα, που εκδόθηκε το 1929, οι τρεις βασικοί χαρακτήρες του Ροτ διατρέχουν μιαν ολόκληρη εποχή κρίσης, από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τον Μεσοπόλεμο, αναδεικνύοντας αυτό που είναι το μεγάλο αφηγηματικό στοίχημα του Ροτ σε κάθε βιβλίο του: τον άνθρωπο μπροστά στην κατάρρευση, κυρίως στην κατάρρευση των αξιών και των παραδεδεγμένων καταστάσεων.
Διαβάζω την Αννα Καρένινα του Λέοντος Τολστόι (Αγρα, μετάφραση Αρης Αλεξάνδρου). Είναι μεγάλη χαρά να επιστρέφουμε στους κλασικούς. Οχι μόνο για λόγους αναγνωστικής νοσταλγίας, αλλά γιατί μας επιτρέπουν να αποκαθιστούμε το μέτρο, να συνειδητοποιούμε πόσα σκουπίδια κυκλοφορούν γύρω μας.
Διαβάζω τον διάλογο Η διαλεκτική της εκκοσμίκευσης μεταξύ του Γιούργκεν Χάμπερμας και του πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄ (Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Μια ερεθιστική συζήτηση για τον Λόγο και την Πίστη, εγεγγραμμένη σε έναν πολύ επίκαιρο προβληματισμό για την τύχη και τον αναπροσανατολισμό του φιλελεύθερου κράτους. Ο διάλογος, που έγινε το 2004, στην Καθολική Ακαδημία της Βαυαρίας, αποκαλύπτει και τη στοχαστική δυναμική αυτών των δύο κορυφαίων διανοουμένων: του φιλοσόφου Χάμπερμας και του θεολόγου Ράτσινγκερ. Δεν νομίζω η ορθοδοξία να έχει θεολόγους του ύψους του πάπα.
Διαβάζω το βιβλίο Οικονομική κρίση:αίτια και προοπτικές σε επιμέλεια των γάλλων οικονομολόγων Φιλίπ Ασκεναζύ και Ντανιέλ Κοέν (Πόλις, μετάφραση Μπάμπης Παπαδημηρίου). Ενα εργαλείο για να κατανοήσουμε τι μας συμβαίνει, μέσα από μια προσέγγιση εντελώς διαφορετική από την κυρίαρχη, που δεν είναι άλλη από την προσέγγιση των αγορών. Θα έλεγα ότι ο Κοέν και ο Ασκεναζύ μάς δείχνουν την κρίση μέσα από ένα ανθρωπιστικό πρίσμα και χωρίς να κρύβουν τίποτε μας δίνουν απαντήσεις για όλα.
Τέλος, διαβάζω ένα χορταστικό οικογενειακό χρονικό, το Αλεξάνδρεια-Αθήνα της Αλεξάνδρας Παπαδημητρίου (Καστανιώτης). Οι περιπέτειες μιας οικογένειας, το τέλος του αλεξανδρινού Ελληνισμού, η εγκατάσταση στην Αθήνα, ο νέος κοσμοπολιτισμός των ελλήνων εφοπλιστών, κυρίως του Ωνάση, μέσα από μια αφήγηση ήρεμη, που κυλάει όμως γοργά. Ενα είδος νέας Λωξάντρας, χωρίς την αφέλεια εκείνης της μυθικής ηρωίδας της Μαρίας Ιορδανίδου.
