Το Βήμα, The New York Times
Το Facebook, περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο από την εποχή που εφευρέθηκε το ταχυδρομείο, έφερε επανάσταση στον τρόπο που επικοινωνούμε. Αλλά η επανάσταση δεν έγινε με τον τρόπο που υποστηρίζουν οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από αυτό και τις άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Αυτές οι ιστοσελίδες μας επέτρεψαν να συγκεντρώσουμε χιλιάδες φίλους, αλλά δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει τον τρόπο να υπερβούμε την παλαιομοδίτικη φύση των ανθρωπίνων σχέσεων. Ο κύκλος των πραγματικών μας φίλων παραμένει πεισματικά μικρός, περιορισμένος όχι από τη τεχνολογία αλλά από την ανθρώπινη φύση. Αυτό που πέτυχε το Facebook, ωστόσο, είναι να μας προσφέρει έναν τρόπο να διατηρήσουμε αυτούς τους κύκλους σε ένα κατακερματισμένο, δυναμικό κόσμο. Το κρίσιμο συστατικό του λεγόμενου «social networking» είναι η αφαίρεση των χρονικών περιορισμών. Σύμφωνα με έρευνες, στον πραγματικό κόσμο αφιερώνουμε το 40% του περιορισμένου κοινωνικού μας χρόνου κάθε εβδομάδα, στους πέντε πιο σημαντικούς ανθρώπους που γνωρίζουμε και οι οποίοι αντιστοιχούν μόλις στο 3% των κοινωνικών μας επαφών. Από τη στιγμή που ο χρόνος που αφιερώνουμε σε μία σχέση καθορίζει την ποιότητά της, το να έχουμε περισσότερους από πέντε πολύ καλούς φίλους είναι αδύνατο όταν η επικοινωνία γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο και τον καθένα από αυτούς ξεχωριστά.
Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν ότι έχουν δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα, αφού μας επιτρέπουν να μιλάμε με όσους ανθρώπους θέλουμε «την ίδια στιγμή». Όμως οι εμπνευστές του Facebook παρέβλεψαν ένα από τα πλέον κρίσιμα στοιχεία της περίπλοκης διαδικασίας του να δημιουργούμε σχέσεις: το μυαλό μας. Με απλά λόγια, οι εγκέφαλοί μας είναι σχεδιασμένοι έτσι που να μας επιτρέπουν έναν μικρό αριθμό ανθρώπων στον κοινωνικό μας κύκλο. Ναι, μπορείς να έχεις 500, 1000 ή ακόμη και 5.000 «φίλους» στη σελίδα σου στο Facebook, όμως ουσιαστική σχέση, στο διαδίκτυο ή στην πραγματική ζωή, μπορείς να έχεις το πολύ με 150 άτομα. Οσοι μετράνε χιλιάδες ψηφιακούς «φίλους» συμπεριφέρονται σαν να μπορούν να κάνουν αυτό που οι νευρολόγοι και οι ανθρωπολόγοι γνωρίζουν ότι είναι αδύνατον : να κινούνται, ταυτόχρονα την ίδια εποχή, σε έναν κύκλο περισσότερων από 150 ανθρώπων.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Facebook και οι μιμητές του δεν επιτελούν ένα σημαντικό, ακόμη και επαναστατικό, έργο – συγκεκριμένα μας βοηθούν να διατηρούμε επαφή με τους υπάρχοντες φίλους μας. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μας βοηθούν να διατηρούμε φιλίες που διαφορετικά θα έφθιναν. Και κάνουν και κάτι άλλο, πιο σημαντικό και λιγότερο προφανές: μας επιτρέπουν να (επαν)ενοποιήσουμε τα κοινωνικά μας δίκτυα με τέτοιο τρόπο, ώστε αντί να έχουμε μερικά ασύνδετα μεταξύ τους υποσύνολα φίλων, να δημιουργήσουμε εικονικά το είδος των παλαιών αγροτικών κοινοτήτων, όπου όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Καλωσήλθατε στο ηλεκτρονικό χωριό.
Ο κ. Robin Dunbar είναι καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του βιβλίου «How Many Friends Does One Person Need? Dunbar’s Number and Other Evolutionary Quirks».
