Tα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις – προβλήματα σαφώς αυξημένα συγκριτικά με τις μεγάλες Ανώνυμες Εταιρείες – τα έφερε, ως γνωστόν, η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε μάλιστα ως χρηματοπιστωτική. Έρευνα της PriceWaterhouseCooper καταλήγει στο απογοητευτικό συμπέρασμα ότι τα προβλήματα αυτά ήρθαν για να… μείνουν. Η έρευνα, που διενεργήθηκε σε χώρες από κάθε γωνιά της γης, αποκαλύπτει εξόχως ανησυχητικά στοιχεία για τους λεγόμενους «μικρομεσαίους». Όπως, για παράδειγμα ότι το 37% εξ αυτών δεν γνωρίζουν τις φορολογικές επιβαρύνσεις που μπορεί να έχουν. Ότι μία στις δύο οικογενειακές επιχειρήσεις δεν έχει πλάνο διαδοχής. Και ότι, καθώς το μέλλον των οικογενειακών επιχειρήσεων έχει αφεθεί στην τύχη, η έρευνα διαπιστώνει ότι αυξάνονται οι οικογενειακές διαμάχες για την περιουσία της επιχείρησης και τη διαδοχή.
Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της Έρευνας για τις Οικογενειακές Επιχειρήσεις 2010/2011 (Family Business Survey), στην οποία συμμετείχαν 1.606 στελέχη από μεσαίου και μικρού μεγέθους οικογενειακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε 15 τομείς της βιομηχανίας σε 35 χώρες, είναι ότι, παρά την οικονομική ύφεση, οι οικογενειακές επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο βλέπουν με αισιοδοξία το μέλλον. Όχι όμως επειδή είναι προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αυτό φέρνει, αλλά από σκέτη… άγνοια.
Συγκεκριμένα, το 34% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι η ζήτηση των προϊόντων τους μειώθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, ποσοστό κατά 10% μεγαλύτερο από το 2007 όταν η έρευνα διεξήχθη για πρώτη φορά. Από την άλλη πλευρά, πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις είπαν ότι υπήρξε αυξημένη ζήτηση για τα προϊόντα τους (μέτρια αύξηση: 32%, σημαντική αύξηση: 16%).
Η έρευνα δείχνει ότι παρά τις επιπτώσεις της ύφεσης, οι περισσότερες οικογενειακές επιχειρήσεις είναι αισιόδοξες για το μέλλον. Το 60% σκοπεύουν να επεκταθούν μέσα στους επόμενους 12 μήνες και το 56% είναι θετικές για την αγορά στην οποία δραστηριοποιούνται. Επιπλέον, το 95% των ερωτηθέντων είναι λίγο-πολύ σίγουροι ότι οι εταιρείες τους μπορούν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά με τους ηγέτες της αγοράς στον κλάδο τους.
Ο δανεισμός θα γίνεται όλο και πιο δύσκολος
Ορισμένες επιχειρήσεις δυσκολεύονται πολύ περισσότερο απ’ όσο περίμεναν να εξασφαλίσουν την πίστωση που χρειάζονται. Παρόλο που τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσαν ότι έχουν πρόσβαση σε επιπλέον μετρητά, όταν ερωτήθηκαν πού θα τα βρουν, η συντριπτική πλειοψηφία είπε ότι θα πρέπει να πάρουν δάνειο.
«Σύμφωνα με τη Βασιλεία ΙΙΙ, για την ενίσχυση του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, το ποσό του κεφαλαίου που οφείλουν να κατέχουν οι τράπεζες θα αυξηθεί από το 2% των δανείων και επενδύσεων τους σε 7%. Αυτό αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το 2013 και σταδιακά κατά τη διάρκεια αρκετών ετών, αναμένεται να ανεβάσει την τιμή της πίστωσης και να μειώσει το διαθέσιμο ποσό»
, διευκρινίζει ο Κωσταντίνος Μιχαλάτος, partner της PwC στην Ελλάδα και επικεφαλής του τομέα Μεσαίων Επιχειρήσεων.
Διαδοχή
Από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει κάθε οικογενειακή επιχείρηση, είναι η μεταβίβαση της ηγεσίας στην επόμενη γενιά. Δυστυχώς, σύμφωνα με την έρευνα, μία στις δύο οικογενειακές επιχειρήσεις δεν έχει προετοιμάσει πλάνο διαδοχής. Και είναι ανησυχητικό ότι το ποσοστό αυτό βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη έρευνα τρία χρόνια πριν. Επιπλέον, από τις επιχειρήσεις που δήλωσαν ότι έχουν ένα πλάνο διαδοχής, οι μισές δεν έχουν αποφασίσει ποιος θα αναλάβει τη διοίκηση. Το 27% των ερωτηθέντων είπαν ότι αναμένουν τις επιχειρήσεις τους να αλλάξουν ιδιοκτησία μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, και από αυτούς το 53% αναμένουν ότι η επιχείρηση θα παραμείνει στην οικογένεια.
Μερικά άλλα ευρήματα της έρευνας που υποδηλώνουν ότι πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένες για το μέλλον είναι τα εξής:
α. Το 62% δεν έχουν προετοιμαστεί για ενδεχόμενο ασθένειας ή θανάτου του ανωτάτου στελέχους της διοίκησης ή του βασικού μετόχου.
β. Το 56% δεν έχουν θεσπίσει διαδικασίες για την αγορά των μετοχών του αποθανόντος.
γ. Το 50% είτε δεν έχουν αρκετό ρευστό για να εξαγοράσουν το μερίδιο μελών της οικογένειας που θέλουν να διαθέσουν τις μετοχές τους είτε δεν έχουν εξετάσει αυτή τη δυνατότητα.
δ. Το 37% δεν γνωρίζουν πόσες φορολογικές επιβαρύνσεις μπορεί να έχει η εταιρεία τους στη χώρα τους, ενώ το 58% δεν γνωρίζουν τις διεθνείς επιπτώσεις.
Διαλυτικές οι διαμάχες
Οι διαμάχες ανάμεσα στους συγγενείς σχετικά με το άτομο που θα πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο, χειροτερεύουν όταν εμπλέκεται το χρήμα. Μόνο το 61% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι διαθέτουν επαρκείς πόρους για να κατανέμουν δίκαια τα περιουσιακά τους στοιχεία σε όλους τους κληρονόμους, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δεν εργάζονται στην επιχείρηση. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι είναι λίγες οι εταιρείες που προετοιμάζονται για την αντιμετώπιση συγκρούσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας. Μόνο το 29% δήλωσαν ότι έχουν θεσπίσει διαδικασίες για την επίλυση διαφορών.
Σε σύγκριση με το 2007, το ποσοστό των οικογενειακών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν συγκρούσεις έχει αυξηθεί σημαντικά, ιδιαίτερα όσον αφορά στη στρατηγική της επιχείρησης για το μέλλον και τις ικανότητες των μελών της οικογένειας που τη διοικούν. Ωστόσο, μόλις το 29% έχουν θεσπίσει διαδικασίες για την αντιμετώπιση αυτών των συγκρούσεων. Για να είναι επιτυχημένη μια οικογενειακή επιχείρηση, πρέπει να έχει καλό μηχανισμό επίλυσης συγκρούσεων. «Κάθε διαμάχη μεταξύ μελών της οικογένειας, είτε αφορά χρήματα είτε ανάληψη της ηγεσίας στο μέλλον, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο διοικείται η επιχείρηση και κατά συνέπεια την απόδοσή της. Αν οι οικογενειακές σχέσεις είναι καλές, είναι πιο πιθανό και η επιχείρηση να είναι υγιής», σημειώνεται στην έρευνα.
ΑΡ/ ΜΑΜΜΟΤΗ GΕΝΟΜΕ ΡRΟJΕCΤ, SΤΕVΕΝ W. ΜΑRCUS ,ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
