Είναι αναμφίβολο ότι οι τελευταίες μεταβολές που έγιναν στο σύστημα φορολογίας έχουν ως κύριο στόχο το «μάντρωμα» της παραοικονομίας και την περιστολή της φοροδιαφυγής. Βασικό άξονα των μεταβολών αποτέλεσε, εκτός των άλλων, και η αναμόρφωση του συστήματος τεκμηρίων, το οποίο αποτελεί, σύμφωνα με τις απόψεις της διοίκησης, γενικά αποδεκτή μέθοδος, ικανή να περιορίσει σημαντικά τη φοροδιαφυγή. Με τις νέες ρυθμίσεις αντικαταστάθηκε το σύστημα τεκμηρίων το οποίο βασίζεται στις δαπάνες διαβίωσης του πολίτη, ενώ μεταβολές έγιναν και στο δεύτερο σκέλος των τεκμηρίων το οποίο λειτουργεί με βάση τις πραγματικές δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, στο λεγόμενο «πόθεν έσχες» το οποίο στη φορολογία λειτουργεί κατά τρόπο ουσιαστικό.

Βασική προϋπόθεση για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος με το σύστημα τεκμηρίων είναι η διαπίστωση από τη φορολογούσα αρχή ότι το εισόδημα που δηλώθηκε από τον φορολογούμενο είναι μικρότερο από το άθροισμα των δαπανών διαβίωσης, οι οποίες έχουν οριστεί αντικειμενικώς και συνεπώς είναι ολίγον τι αυθαίρετες, και των πραγματικών δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Λογική και θεμιτή η επιδίωξη σύλληψης αδήλωτων εισοδημάτων με τη μέθοδο αυτή, αρκεί αυτή η μέθοδος να μη φτάνει τα όρια του παραλόγου, με δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία.

Στην προσπάθεια των συντακτών του Ν. 3842/2010 να καταστήσουν το σύστημα των τεκμηρίων πιο αποτελεσματικό αποκλείοντας οποιαδήποτε δικλίδα διαφυγής έφτασαν σε υπερβολές. Η κατάργηση της απαλλαγής από το «πόθεν έσχες» της δαπάνης αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας υπήρξε άστοχη επιλογή, γεγονός που επισήμαναν σε σχετικό σημείωμά μας στο «Βήμα της Κυριακής» και τούτο διότι, ενώ αυτή η κατάργηση δεν προσφέρει τίποτε απολύτως στην περιστολή της φοροδιαφυγής, οδηγεί την οικοδομική δραστηριότητα σε βαθύτερη ύφεση, με ποικίλες συνέπειες, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στα φορολογικά έσοδα. Τώρα έχει διαρρεύσει η πληροφορία ότι με το φορολογικό νομοσχέδιο που θα καταθέσει η κυβέρνηση τις προσεχείς ημέρες προτίθεται να επαναφέρει την απαλλαγή αυτή.

Μια και σκοπεύει να κάνει κάτι τέτοιο, φρονίμως ποιούσα, άποψή μας είναι ότι θα πρέπει να επανεξετάσει και ορισμένες άλλες μεταβολές που έγιναν τελευταία στο «πόθεν έσχες». Ετσι με το προηγούμενο καθεστώς φορολογίας απαλλασσόταν από το «πόθεν έσχες» η δαπάνη ανέγερσης οικοδομών από τις οικοδομικές επιχειρήσεις που ασχολούνται κατά κύριο επάγγελμα με την ανέγερση οικοδομών. Και η απαλλαγή αυτή καταργήθηκε. Εύγε! Τώρα μετά την κατάργηση αυτή οι ατομικές οικοδομικές επιχειρήσεις για να αποφύγουν το «πόθεν έσχες» θα συστήσουν μια εταιρεία, έστω και αν είναι εικονική, και ούτε γάτα ούτε ζημιά. Με μια ομόρρυθμη εταιρεία με συγγενικά τους πρόσωπα οι ως σήμερα ασκούντες ατομική επιχείρηση όχι μόνο θα αποφύγουν το «πόθεν έσχες», αλλά θα έχουν και φορολογική ωφέλεια.

Το σύστημα των τεκμηρίων λειτουργεί με δαπάνες που έχουν σχέση με τη ζήτηση, την κατανάλωση και την παραγωγή, πράγμα που σημαίνει ότι η λειτουργία του έχει επιπτώσεις στην οικονομία και γι΄ αυτό θα πρέπει να είναι ρεαλιστικό. Οι υπερβολές θα πρέπει να αποφεύγονται, διότι διαφορετικά διυλίζουμε τον κώνωπα και καταπίνουμε την κάμηλο.