Πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος χρεοκοπίας της Ελλάδας μετά το τέλος του προγράμματος βοήθειας; Εξαρτάται ποιον θα ρωτήσεις. Οσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την ελληνική οικονομία, έχουν την τάση να πιστεύουν ότι η ύφεση που θα προκληθεί θα είναι τέτοια που δεν θα μπορέσει να ανακάμψει. Οι περισσότεροι έλληνες οικονομολόγοι ωστόσο επισημαίνουν μια σειρά από ιδιαιτερότητες που είναι καθοριστικές και επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι. Από τις πιο σημαντικές, το μεγάλο μέγεθος της παραοικονομίας που σημαίνει ότι πρώτον οι επιπτώσεις της λιτότητας στα πραγματικά εισοδήματα είναι μικρότερες από όσο φαίνονται και δεύτερον ότι με σοβαρή διαχείριση θα είναι σχετικά εύκολο να βρεθούν οι πόροι για να καλυφθούν τα ελλείμματα. Η Ελλάδα με άλλα λόγια είναι μια πλούσια χώρα με αναξιοποίητο δυναμικό. Αν ταυτόχρονα προχωρήσουν οι διαρθρωτικές αλλαγές για την απελευθέρωση των αγορών, τότε θα υπάρξει και μια δυναμική ανάπτυξης που θα επιτρέψει τη μείωση του χρέους.
Υπάρχουν ωστόσο και οι προϋποθέσεις: 1 Η κυβέρνηση να μπορέσει να υλοποιήσει τα μέτρα. Η εμπλοκή του ΔΝΤ και το αδιέξοδο του δανεισμού δεν της αφήνουν φυσικά άλλον δρόμο. Η δημοσιονομική κρίση όμως συνυπάρχει και ανατροφοδοτεί την κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος. Τα επεισόδια της προηγούμενης εβδομάδας, οι τραγικοί θάνατοι τριών εργαζομένων και το κλίμα συνολικής απαξίωσης των πολιτικών έχουν προκαλέσει ανησυχία και ερωτηματικά για το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων καταστάσεων που θα οδηγήσουν σε νέα αδιέξοδα.
2 Οι διεθνείς συνθήκες. Η «αγέλη των λύκων», όπως την αποκάλεσε ο σουηδός υπουργός Οικονομικών, δεν έχει πει την τελευταία λέξη. Είτε τους θεωρεί κανείς κερδοσκόπους είτε όχι, το βέβαιο είναι ότι η έκρηξη του χρέους προκαλεί αστάθεια και αβεβαιότητα. Μετά την Ελλάδα κινδύνεψαν να μην μπορούν να δανειστούν η Πορτογαλία και η Ισπανία. Ηδη η λιτότητα υιοθετείται από τη μία κυβέρνηση μετά την άλλη. Αν δεν βρεθεί μακροπρόθεσμη λύση, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το να χειροτερεύσουν δραματικά οι συνθήκες δανεισμού. Η τελευταία σύνοδος του Γιουρογκρούπ πάντως έδειξε ότι για την ώρα η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να δώσει ενωμένη τη μάχη και να ξοδέψει όσα χρειαστούν για να προστατεύσει το ευρώ. Αυτό κι αν ανακούφισε την Ελλάδα: ύστερα από πολύ καιρό οι ελληνικές τράπεζες διαπιστώνουν ότι σιγά σιγά επιστρέφουν κάποια από τα χρήματα που είχαν κρυφτεί κάτω από τα στρώματα!
