Πριν από μερικές εβδομάδες το «Νewsweek» την αποκάλεσε «Μέρκελ σε αργή κίνηση» (Slow Μotion Μerkel). Το περιοδικό επέκρινε το γεγονός ότι η γερμανίδα καγκελάριος δεν ήθελε να επωμισθεί το βάρος της ηγεσίας της Ευρώπης. Τελικά η κυρία Μέρκελ ανέλαβε αυτό το έργο, υπαγορεύοντας ουσιαστικά στα υπόλοιπα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) πώς να χειριστούν τους Ελληνες, οι οποίοι έχουν αρχίσει να αντιμετωπίζουν τις δημοσιονομικές συνέπειες της αλόγιστης σπατάλης τους.
Στην Ελλάδα η κυρία Μέρκελ είναι ο υπ΄ αριθμόν ένα δημόσιος εχθρός. Στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης έπαψε να παρουσιάζεται σαν να βρίσκεται σε λήθαργο και έγινε η «Κυρία Οχι». Οταν επισκεφθεί το Λονδίνο αυτή την εβδομάδα, η γερμανίδα καγκελάριος θα έχει νέο κύρος.
Η κυρία Μέρκελ κάθησε στο τιμόνι, πάτησε το φρένο και έθεσε όρια. Αρνήθηκε να βγάλει από τη δύσκολη θέση ένα κράτος που «μαγείρεψε» τα δημοσιονομικά του για να μπει στη ζώνη του ευρώ και που έκτοτε αρνείται να ακολουθήσει δημοσιονομική πειθαρχία. Η κυρία Μέρκελ κέρδισε- ενάντια στον γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε πολλούς από τους ευρωπαίους συναδέλφους της και σε ένα μεγάλο μέρος της γερμανικής κοινής γνώμης, που την προέτρεπαν να φανεί καλή Ευρωπαία και να πληρώσει.
Προς το παρόν οι Ελληνες δεν θα πάρουν ούτε ένα ευρώ. Θα λάβουν οικονομική βοήθεια μόνο αν συναντήσουν «πολύ μεγάλες δυσκολίες», και τότε μόνο μέσω τμηματικών δανείων που απαιτούν «νοικοκύρεμα» των δημοσίων οικονομικών. Εν τω μεταξύ η γερμανίδα καγκελάριος έθεσε εμπόδια στο σχέδιο του κ. Σαρκοζί για δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Αντιθέτως ενέπλεξε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το οποίο θα καλύψει το ένα τρίτο της οικονομικής βοήθειας αν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο.
Αυτό ήταν κάτι που οι ευρω-εθνικιστές δυσκολεύτηκαν να αποδεχθούν, δεδομένου ότι, κυρίως στη Γαλλία, θεωρούν το ΔΝΤ όργανο ιμπεριαλισμού του αμερικανικού δολαρίου. Η κυρία Μέρκελ υπολόγισε ορθώς ότι ένα αμιγώς Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο θα ήταν πολύ πιο υποχωρητικό με την Ελλάδα απ΄ ό,τι ένα παγκόσμιο όργανο όπως το ΔΝΤ, γνωστό για τα σκληρά μέτρα που επιβάλλει.
Ετσι η γερμανίδα καγκελάριος πέρασε αυτό που ήθελε, ασκώντας αυτό που λέμε «ηγεσία». Οπως ήταν φυσιολογικό, αυτή η υπομονετική και επίμονη ανάληψη πρωτοβουλίας έχει προκαλέσει αρκετό σκεπτικισμό στους ευρωπαϊκούς κύκλους. Τι ετοιμάζουν οι Γερμανοί; Στρέφονται κατά της Ευρώπης; Δικό τους «τέ κνο» δεν είναι το ευρώ;
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι πράγματι έτσι είναι και ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας αποτελεί γερμανική ιδέα. Οι Ελληνες ωραιοποιούν τη δημοσιονομική τους κατάσταση από τότε που μπήκαν στη νομισματική ένωση και το διεθνές χρέος τους λέγεται ότι φτάνει τα 260 δισ. ευρώ, ποσό που αδυνατούν να καλύψουν. Τον δρόμο της Ελλάδας φαίνεται να ακολουθούν η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία.
Η κυρία Μέρκελ δεν τάσσεται εναντίον της Ευρώπης, αλλά εναντίον εκείνων που η αμετροέπειά τους απειλεί το ευρώ. Για να σώσει το ευρώ, το οποίο έχει χάσει το 10% της αξίας του έναντι του δολαρίου εξαιτίας των Ελλήνων, δικαίως επιμένει ότι οι σπάταλοι πρέπει να εκκαθαρίσουν τα δημόσια οικονομικά τους αντί να πιέζουν για μια διάσωση ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ.
Αυτό δεν είναι αντι-ευρωπαϊκό, αλλά υπέρ της Ευρώπης, αν δει κανείς το ευρώ ως ένα από τα σημαντικότερα κατορθώματα της Ευρώπης στην πορεία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Θέτοντας περιορισμούς στη βοήθεια που θα λαμβάνουν οι χώρες που παρεκκλίνουν δημοσιονομικά, εξασφαλίζεται ένα απόλυτα ωφέλιμο αποτέλεσμα. Με την Ισπανία και την Ιταλία να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, η σκληρή τιμωρία της Ελλάδας θα χρησιμεύσει ώστε να παραμείνουν οι άλλες χώρες «ενάρετες».
Απομένει να δούμε αν η Ελλάδα συμμορφωθεί. Υπάρχει όμως ένα σημαντικότερο ζήτημα: ανέλαβε η Γερμανία, έστω και ασυνείδητα, έναν νέο ρόλο στην ευρωπαϊκή σκηνή; Αν οι Γερμανοί άδραξαν την ηγεσία, η επέλασή τους είναι περισσότερο αμυντική παρά επιθετική.
Η απαιτητική κυρία Μέρκελ δεν επιθυμεί να κάνει επίδειξη της γερμανικής δύναμης, αλλά να προστατεύσει τη δύναμη της Ευρώπης, όπως ενσαρκώνεται στη νομισματική ένωση. Το ευρώ δέχεται επίθεση όχι μόνο από την Ελλάδα και τις άλλες χώρες με τα μεγάλα ελλείμματα, αλλά από μια χρηματοπιστωτική κρίση που εμμένει. Η κρίση αποκάλυψε τις πολυάριθμες αδυναμίες της Ευρώπης στην αντιπαλότητά της με την Αμερική και την Ασία, που εξέρχονται από την κρίση με πιο γρήγορους ρυθμούς. Η εξυγίανση των ελληνικών δημοσιονομικών δεν θα λύσει τα σοβαρά προβλήματα της Ενωσης. Παρ΄ όλα αυτά, ένα ευρώ που καταρρέει δημιουργεί ελάχιστα ρόδινες προοπτικές.
«Φράου Ευρώπη, ήρθε η ώρα να ηγηθείς» έγραψε το «Νewsweek» με περιπαικτική διάθεση απέναντι στην καγκελάριο. Η κυρία Μέρκελ επιτέλους το έπραξε. Αυτό είναι καλό και για την Ευρώπη και θα μπορούσε να αποδειχθεί καλό ακόμη και για τους Ελληνες αν αναγκαστούν να κάνουν τη δουλειά που πρέπει.
Ο κ. Γιόζεφ Γιόφε είναι αρχισυντάκτης της γερμανικής εφημερίδας «Die Ζeit».
