Για το γήπεδο καλά ΠΑΟ;

Τρεις περιοχές, τρεις διαφορετικοί τρόποι ζωής, ένα γήπεδο. Η ιστορία της κατασκευής της αρένας του Παναθηναϊκού έχει γίνει μια κουραστική υπόθεση. Μια βόλτα στον Βοτανικό, στη Λεωφόρο και στο ΟΑΚΑ δείχνει ότι οι μόνιμοι κάτοικοι, εργαζόμενοι και θαμώνες των περιοχών παραμένουν μπερδεμένοι.

Η εμπειρία μετράει σε τέτοιες περιπτώσεις. Ο μικρός τσιγγάνος που περιπλανιέται στους χωματόδρομους του Βοτανικού ξέρει τι να περιμένει με την πρώτη ματιά. «Από την εφημερίδα;» ρωτά και προτού λάβει απάντηση ρίχνει μια ματιά γύρω του. Βλέπει δύο καντίνες, έναν δρόμο γεμάτο λακκούβες από φορτηγά δυνατότερα από την άσφαλτο, μια εκκλησία χτισμένη σχεδόν μέσα στο έδαφος, σκόνη, ένα μισοτελειωμένο εμπορικό κέντρο, μια πινακίδα που γράφει «Νέο Γήπεδο Παναθηναϊκού» και τέσσερα-πέντε σκυλιά να κοιμούνται αποχαυνωμένα έξω από ένα έρημο εργοτάξιο. «Χάλια, ε;» συμπεραίνει μόνος του και αποχωρεί με το ποδήλατό του για πιο πρωτότυπες συζητήσεις.

Η άποψή του είναι υποκειμενική, αλλά τόσο κοντά στην πραγματικότητα όσο απέχει ο Βοτανικός από την Ομόνοια. Ή από το Γκάζι, το Θησείο και τον Ταύρο. Κοντινές περιοχές, αναγνωρίσιμες, προσπελάσιμες, με ανθρώπους που κυκλοφορούν, κίνηση στους δρόμους, μαγαζιά, περίπτερα, με λίγα λόγια κανονική αστική ζωή. Εδώ πάλι, στον Βοτανικό, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά.

Μια φορά και έναν καιρό, ο Παναθηναϊκός αποφάσισε να χτίσει γήπεδο. Η διπλή ανάπλαση, η περιβόητη ανταλλαγή του γηπέδου της λεωφόρου Αλεξάνδρας με μια έκταση στον Βοτανικό έμοιαζε ιδανική λύση. Η πόλη θα αποκτούσε πράσινο, οι Πράσινοι θα αποκτούσαν γήπεδο και όλοι έμοιαζαν ευχαριστημένοι. Στην πορεία, στο σχέδιο προστέθηκαν φιλόδοξα εμπορικά κέντρα, κορμοράνοι, το Συμβούλιο της Επικρατείας, η οικονομική κρίση και μια διαμάχη που έκανε την κατασκευή του γηπέδου μια υπόθεση κατάλληλη για ανθρώπους με υπομονή και εξειδικευμένες νομικές γνώσεις. Εδώ και λίγο καιρό στο τραπέζι έπεσε μια άλλη πρόταση, που αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα «Εξέδρα των Σπορ»: Ο Ανδρέας Βγενόπουλος έχει στο μυαλό του μια εναλλακτική λύση. Τον απεγκλωβισμό του Παναθηναϊκού από την μπερδεμένη ιστορία Βοτανικού – λεωφόρου, μετά τη νέα πρόταση της πολιτείας για περιορισμό των έργων και τη δημιουργία μιας «πράσινης πολιτείας» στο ΟΑΚΑ. Με δηλώσεις του δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο να χτιστεί γήπεδο στον χώρο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, μια προοπτική περισσότερο ρομαντική παρά εφικτή. Η τελευταία διορία δόθηκε για τα μέσα του Απριλίου. Μέχρι να αποφασιστεί ποιος δρόμος θα οδηγεί στο Νέο Γήπεδο του Παναθηναϊκού, οι θαμώνες και των τριών περιοχών κάνουν αυτό που έχουν μάθει. Υπομονή.

«Περιμένουμε να αποφασίσουν. Αν αποφασίσουν ποτέ». Το λένε και στην καντίνα της Μαρίας στον Βοτανικό. Ο Νίκος και ο Κώστας, υπάλληλοι μεταφορικών εταιρειών, με την κοψιά των ανθρώπων που έχουν δουλέψει και ζήσει στην πιάτσα για μεγάλο διάστημα, υποδέχονται τις ερωτήσεις για την αλλαγή της περιοχής με τυπική ελληνική αποδοκιμασία: «Αν θα γίνει το γήπεδο; Οταν το αποφασίσουν τα λαμόγια μπορεί να γίνει κάτι. Προς το παρόν, βλέπεις γύρω σου». Η σκόνη από τα βουνά χώματος δεν επιτρέπει μεγάλη ορατότητα, αλλά είναι σαφές το τι εννοούν. Οσο για το αν θέλουν να γίνει το γήπεδο, οι οπαδικές διαμάχες ενός Ολυμπιακού και ενός Παναθηναϊκού παραμερίζονται και η κατάφαση έρχεται. Ο Αποστόλης, ιδιοκτήτης της ανταγωνιστικής καντίνας απέναντι από τον πάγκο με τα «επώνυμα» ρούχα σε τιμές Αγίας Βαρβάρας, σχεδόν παρακαλά: «Αν γίνει το γήπεδο, αλλάζουμε επίπεδο» συμπεραίνει, παρά τα πειράγματα των θαμώνων ότι η ώρα είναι 3.00 το μεσημέρι και έχει ήδη ξεπουλήσει. «Θα ψήσω κι άλλα, μην ανησυχείτε» κλείνει το μάτι στην κατανάλωση «βρώμικου», μια συνήθεια τόσο συνυφασμένη με το γήπεδο όσο η ίδια η μπάλα.

Από μπάλα, άλλο τίποτε στην περιοχή γύρω από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Το γήπεδο είναι κλειστό, μόνο το κολυμβητήριό του έχει αθλητική ζωή, αλλά η σκιά του κτίσματος, που στην πρώτη του μορφή κατασκευάστηκε το 1922 με την απόφαση 3294 περί παραχώρησης του χώρου από τον δήμο στον Παναθηναϊκό και έπειτα από ιστορικές και αιματηρές οδομαχίες των ιδρυτών του Παναθηναϊκού με μικρασιάτες πρόσφυγες, είναι παντού παρούσα. Το γήπεδο και η τύχη του σχολιάζονται στο παρακείμενο ουζερί, όπου καλά ενημερωμένοι συνταξιούχοι διηγούνται τη ζωή όπως ήταν παλιά, όταν ακόμη το γήπεδο ήταν ενεργό. Η ίδια κουβέντα γίνεται και στο διπλανό βενζινάδικο που ανήκει στην Εκκλησία, όπου και εκεί οι άνθρωποι περιμένουν τις εξελίξεις.

Η ιστορία του γηπέδου είναι γραμμένη με κάθε είδους σύνθημα στον τοίχο με μπογιά, και αυτό είναι κάτι που δεν κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους τους κατοίκους. Η Μαρία Πετρίδου, γείτονας του γηπέδου, παρακαλά να εξαφανιστεί το κτίσμα, «και μαζί του όλο το έκτρωμα με τη βρωμιά και την εγκατάλειψη», και να φτιαχτεί ένα μεγάλο πάρκο. Οι οπαδοί του Παναθηναϊκού, που στεγάζουν τη – θεωρητικά απαγορευμένη – λέσχη φιλάθλων τους δίπλα στο διάσημο μαγειρείο της περιοχής, που φέρει περήφανα το τριφύλλι της ομάδας στην ταμπέλα του, διαφωνούν και θα προτιμούσαν ένα νέο γήπεδο στην περιοχή των προγόνων τους. Αλλά αν δεν μπορεί να γίνει εκεί, «τουλάχιστον να γίνει στον Βοτανικό». Πλήρη άγνοια για τα δρώμενα έχουν οι μετανάστες από το Αφγανιστάν, δύο οριακά ενήλικα αδέλφια, που, επιβεβαιώνοντας την ειρωνική ματιά της Ιστορίας, έχουν μετοικήσει στα γεμάτα σκουπίδια διαμερίσματα των πολυκατοικιών που χτίστηκαν το 1933, βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Κίμωνα Λάσκαρη και Δημητρίου Κυριακού για να στεγάσουν τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Από το 2007, τα 138 από τα συνολικά 228 διαμερίσματα έχουν εξαγοραστεί εν όψει της διπλής ανάπλασης, που παραμένει ένα σχέδιο τόσο αραχνιασμένο όσο και το πρόχειρο κατάλυμα των Αφγανών. Οι δυο τους ασχολούνται περισσότερο με την καθημερινή επιβίωση και αγνοούν τον Παναθηναϊκό, ακόμη και αν αντικρίζουν το έμβλημά του καθημερινά έξω από το παράθυρο του κτιρίου που φέρει ακόμη τα σημάδια από τα Δεκεμβριανά. Οχι του 2008, του 1944.

Στο ΟΑΚΑ δεν υπάρχει επίσημο έμβλημα του Παναθηναϊκού. Υπάρχουν κότινοι, ολυμπιακοί κύκλοι και μια σχεδόν ειρωνική αφίσα για «ανοιχτά στάδια», όλα ξεχασμένα από τη χαρωπή εποχή του 2004. Υπάρχουν αυτοσχέδια συνθήματα, τριφύλλια, δικέφαλοι και απειλητικά γκραφίτι από οπαδούς του Αρη που ταξίδεψαν εξοπλισμένοι με σπρέι στην Αθήνα, υπάρχουν και εκεί μετανάστες, αλλά επίσημο έμβλημα του Παναθηναϊκού πουθενά. Λογικό. Το Ολυμπιακό Στάδιο «βάφεται» ανάλογα με την εποχή. Σήμερα, στο ντέρμπι Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού, θα είναι καταπράσινο, πριν από μία εβδομάδα ήταν κιτρινόμαυρο. Σίγουρα πάντως είναι πολύ πιο πολύχρωμο από τον χαρακτηρισμό «πράσινη πολιτεία». Το «έρημη χώρα» θα ταίριαζε καλύτερα ως χαρακτηρισμός: Δίπλα στον «Τοίχο των Εθνών», στη στέγη του Καλατράβα, στο ποδηλατοδρόμιο, στα κολυμβητήρια, στα γήπεδα τένις, στο γήπεδο του μπάσκετ και στην άδεια πλατεία του ΟΑΚΑ, δίπλα στο γήπεδο ποδοσφαίρου, οι θαμώνες μια Παρασκευή μεσημέρι είναι όσοι και οι εγκαταστάσεις. Καμιά δεκαριά.

Μια παρέα μεταναστών από το Πακιστάν, που, αν και επιφορτισμένοι με το δύσκολο έργο να καθαρίσουν έναν σωρό από σημαίες, πατημένα λουκάνικα και χαρτιά από έναν άτυχο ευρωπαϊκό αγώνα του Παναθηναϊκού έχουν ξαπλώσει δίπλα στη λίμνη της πλατείας, ορισμένοι υπάλληλοι των εγκαταστάσεων και δυο-τρεις κάτοικοι της γύρω περιοχής, που εκμεταλλεύονται την άπλα για να γυμναστούν. Οι απόψεις είναι μοιρασμένες. Οι υπάλληλοι αντιδρούν στην προοπτική ιδιωτικοποίησης του γηπέδου, καταγγέλλουν ότι οι χώροι σταδιακά παραχωρούνται άνευ αντιτίμου σε ιδιώτες και ανησυχούν για το μέλλον. Οι κάτοικοι που γυμνάζονται στην απεραντοσύνη του χώρου είναι πιο διαλλακτικοί. Ο Γιώργος Παπαϊωάννου ανησυχεί για τα έξοδα συντήρησης των γηπέδων, θεωρεί ότι «το Δημόσιο θα ωφεληθεί από μια καλή συμφωνία συντήρησης», αλλά ανησυχεί για το πού θα παίζει η δική του ομάδα, η ΑΕΚ. Οι μοναδικοί που δεν ασχολούνται με αυτή την περίεργη ιστορία είναι οι υπεύθυνοι καθαρισμού από το Πακιστάν. Γνωρίζουν λίγα για την μπλεγμένη ιστορία του γηπέδου, που ξεκίνησε ως ένα αθλητικό όνειρο και εξελίχθηκε σε γραφειοκρατικό εφιάλτη, ξέρουν ότι έχουν μια βρώμικη δουλειά μπροστά τους και αγνοούν την ύπαρξη του Συμβουλίου της Επικρατείας και την έννοια της «διπλής ανάπλασης». Μάλλον γι’ αυτό είναι και πιο χαμογελαστοί από τους υπόλοιπους.

Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 492, σελ. 42-47, 21/03/2010.