Κομφούκιος και ερυθροί μάνατζερ

Η «ΑΡΜΟΝΙΑ» είναι λέξη-κλειδί στην Κίνα, κι επειδή παραμένουν ολοζώντανες οι ανθρωπιστικές ιδέες του φιλόσοφου Κομφούκιου, σήμερα η «αρμονία στην οικονομία» είναι το υπ΄ αριθμόν ένα ζητούμενο μιας απέραντης στρατιάς κομματικών γραφειοκρατών. Από τη μια ονειρεύονται να στείλουν ανθρώπους στη Σελήνη το 2017. Από την άλλη τρέμουν μήπως η αστρονομική κινεζική ανάπτυξη αποδειχθεί εύθραυστη όσο ο πήλινος στρατός. Και αφού πλέον ο Μάο Τσε Τουνγκ ενδιαφέρει
μόνο τους ξένους τουρίστες που αγοράζουν αναμνηστικά στα μαγαζιά γύρω από την πλατεία Τιανανμέν (την πλατεία της Ουράνιας Γαλήνης), ο made in China «κόκκινος καπιταλισμός» βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμη καμπή. Τρία είναι τα θεμελιώδη ερωτήματα: Για πόσο ακόμα η Κίνα θα αντέχει να αναπτύσσεται εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης; Μπορεί να παταχθεί το καρκίνωμα της διαφθοράς; Μήπως σκάσει η «φούσκα» των ακινήτων, οι τιμές των οποίων έχουν ανεβεί σε δυσθεώρητα ύψη; Πέντε χιλιάδες κορυφαία στελέχη του ΚΚ Κίνας καλούνται να δώσουν απαντήσεις τις επόμενες δύο εβδομάδες.

Μεταξύ σοβαρού και αστείου, το Πεκίνο διαθέτει τους περισσότερους πολιτικούς ανά… τετραγωνικό μέτρο από κάθε άλλη πρωτεύουσα στον πλανήτη αυτές τις ημέρες, καθώς φιλοξενεί τους συνέδρους από όλη την Κίνα, οι οποίοι συμμετέχουν στο πολιτικό γεγονός της χρονιάς: την ετήσια σύνοδο του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου. Είναι μια άσκηση δημοκρατίας από μη αιρετούς βουλευτές σε ένα συχνά καταγγελλόμενο ως ανελεύθερο καθεστώς. Ο «κόκκινος καπιταλισμός» έχει, μεταξύ άλλων, ένα σοβαρό μειονέκτημα: προκάλεσε τεράστια ανισότητα ανάμεσα στους νεόπλουτους Κινέζους της Σανγκάης, του Πεκίνου και άλλων πόλεων της Νοτιοανατολικής Κίνας και στον ακόμη πάμπτωχο αγροτικό πληθυσμό. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Γουέν Ζιαμπάο, ο οποίος άνοιξε προχθές με ομιλία του τις εργασίες της δεκαπενθήμερης Συνόδου, το παραδέχτηκε: «Η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας είναι μη ισορροπημένη και ασυντόνιστη». Στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στην πλατεία Τιανανμέν συγκεντρώνονται οι εκλεκτοί, μέλη δύο σωμάτων: οι 3.000 μέλη του Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου και οι 2.252

μέλη της Λαϊκής Πολιτικής Συμβουλευτικής Συνέλευσης. Τη δεύτερη συγκροτούν προσωπικότητες από τον χώρο της αυτοδιοίκησης, του αθλητισμού και του πολιτισμού, που συμβουλεύουν τους κομματάρχες για τα σημαντικά ζητήματα της ατζέντας- εφέτος είναι η οικονομία, η διαφθορά και η «φούσκα» των ακινήτων.

Ο κ. Γουέν αναμένεται να ανακοινώσει μέτρα για το κλείσιμο της ψαλίδας, όπως άνοδο του κατώτατου ημερομισθίου και αύξηση της δαπάνης για τις κατοικίες και την περίθαλψη των φτωχών- ναι, η κομμουνιστοκαπιταλιστική Κίνα έχει μεγάλες τρύπες στο κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτός Κίνας αναλυτές, δεν μπορεί να λάβει γενναιότερα μέτρα, όπως να αναμορφώσει το φορολογικό σύστημα, επειδή τα χέρια του είναι δεμένα λόγω των αντιδράσεων από τους νέους «δράκους» της Κίνας: τις μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις.

Οι μικρές πρωτοβουλίες όμως κινούν τα πράγματα στην Κίνα, όπου ο Κομφούκιος ήδη πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια είχε πει: «Δεν έχει σημασία πόσο σιγά πηγαίνεις, αρκεί να μη σταματάς».

Το «μεγάλο άλμα» προς τον καπιταλισμό το ξεκίνησε ο πρόεδρος Ντενγκ Χσιαοπίνγκ το 1986 εφαρμόζοντας την «πολιτική των ανοιχτών θυρών», η οποία έφερε ξένες επενδύσεις, οικονομία της αγοράς και ιδιωτικό τομέα. «Δεν έχει σημασία αν η γάτα είναι μαύρη ή άσπρη, αρκεί να πιάνει ποντίκια» ήταν μία από τις περίφημες παροιμίες που άρεσαν στον Ντενγκ, ο οποίος αποφάσισε τη γρήγορη ανάπτυξη των παραθαλάσσιων περιοχών της Ανατολικής Κίνας με το σκεπτικό ότι θα εξαπλωνόταν σιγά σιγά και στην υπόλοιπη χώρα. «Ας αφήσουμε μερικούς να πλουτίσουν πρώτοι» έλεγε με μεγαθυμία.

Και επειδή, σύμφωνα με τον Μάο, «η πολιτική είναι πόλεμος χωρίς αιματοχυσία», πίσω από τις κλειστές πόρτες της Μεγάλης Αίθουσας του Λαού θα δοθεί άλλη μία σκληρότατη μάχη: η δεκαετής θητεία των σημερινών κυβερνώντων εκπνέει το 2012 και η Σύνοδος αποτελεί την ανεπίσημη αρχή τού υπέρ πάντων αγώνα για τη συγκρότηση της επόμενης γενιάς των κόκκινων καπιταλιστών.

Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ
«Κανείς κρατικός αξιωματούχος δεν επιτρέπεται να δέχεται χρήματα για να ευνοεί τον χρηματοδότη του». Παρ΄ ότι αυτονόητος, αυτός είναι ένας από τους 52 «βασικούς κανόνες κατά της διαφοράς» οι οποίοι περιέχονται στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας τον οποίον μόλις εξέδωσε το ΚΚ Κίνας. Μεταξύ άλλων απαγορεύονται: οι λιμουζίνες, τα ακριβά πάρτι, η διαμονή σε πολυτελή ξενοδοχεία στο εξωτερικό, η διατήρηση offshore εταιρειών, η εσωτερική πληροφόρηση και η εργασία σε επιχειρήσεις που συνδέονται με το πόστο των αξιωματούχων για τρία χρόνια αφότου παραιτηθούν ή βγουν στη σύνταξη. ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Ο μπίζνεσμαν

Νέος, ευφυής, πολύ εθνικιστής και μόλις 31 ετών, ο Ρέι Τσεν Γκανγκ θεωρείται το πρόσωπο του «κόκκινου καπιταλισμού» της Κίνας και εκφραστής των νέων τάσεων στη χώρα του. Παρουσιάζει βραδινή οικονομική εκπομπή στο μεγαλύτερο κρατικό κανάλι της Κίνας και προσελκύει 13 εκατομμύρια τηλεθεατές, θέτοντας σκληρά ερωτήματα σε στελέχη της Γουόλ Στριτ και σε κινέζους οικονομολόγους, ενώ παράλληλα διατηρεί ένα ιδιαίτερα δημοφιλές και βαθύτατα πατριωτικό ιστολόγιο. Απώτερη φιλοδοξία του είναι να συμβάλει στην αλλαγή της γνώμης που έχει η διεθνής κοινότητα για την Κίνα και στη «γεφύρωσή» της με τη Δύση, ενώ λέγεται ότι σχεδιάζει να δημιουργήσει ένα 24ωρο κανάλι που θα ανταγωνιστεί το CΝΝ και το ΒΒC.

Ο καλλιτέχνης

Ο Ζανγκ Γιμού συστήθηκε για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό το 1992 με την ταινία «Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια». Εκτοτε ο διεθνώς αναγνωρισμένος 58χρονος σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει πλήθος ταινίες και έχει διακριθεί σε κινηματογραφικά φεστιβάλ σε όλον τον κόσμο με ταινίες όπως τα πολεμικά έπη «Ηρωας» και «Ιπτάμενα στιλέτα». Επίσης, του ανατέθηκε η σκηνοθεσία της τελετής έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου το 2008. Στα έργα του συνηθίζει να εξυμνεί την ανθεκτικότητα και το πείσμα με το οποίο αντιμετωπίζει ο κινεζικός λαός τις όποιες δυσκολίες και αντιξοότητες. Αν και έχει κατηγορηθεί ότι οι τελευταίες ταινίες του έχουν τις «ευλογίες» του Πεκίνου, ο ίδιος δηλώνει ότι η πολιτική τον αφήνει αδιάφορο.

Ο αντιφρονών

Η υπόθεση του αντιφρονούντος Λιου Ξιαομπό δεν ανήκει σε αυτές που θα επιθυμούσε η Κίνα να προβάλλονται παγκοσμίως. Η σύλληψη, η καταδίκη του σε 11ετή φυλάκιση με την κατηγορία της «προτροπής σε ανατροπή του καθεστώτος» και η πρόσφατη απόρριψη με συνοπτικές διαδικασίες της έφεσης που άσκησε ο Λιου έχουν προκαλέσει διεθνή κατακραυγή τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Ο 54χρονος πρώην καθηγητής συνελήφθη πριν από περίπου έναν χρόνο, ενώ ετοιμαζόταν να δημοσιεύσει ένα κείμενο με το οποίο ζητούσε περισσότερα πολιτικά δικαιώματα στην Κίνα και τη λήξη της ηγεμονίας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το 1989 είχε πρωτοστατήσει στις διαδηλώσεις που έγιναν στην πλατεία Τιανανμέν.

ΤΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ
Δέος προκαλούν τα επιτεύγματα του κινεζικού λαού στη μακραίωνη, διάρκειας έξι χιλιετιών, ιστορία του. Η διάκριση των Κινέζων σε ζητήματα τεχνολογίας δεν αποτελεί σύγχρονο φαινόμενο καθώς από πολύ νωρίς είχαν κάνει εφευρέσεις που σε πολλές περιπτώσεις έβαζαν τα «γυαλιά» στους Δυτικούς.

Αρκετές από αυτές τις επινοήσεις σχετίζονται με τον γραπτό λόγο. Το 2000 π.Χ. είχαν ήδη μάθει να κατασκευάζουν μελάνι ανακατεύοντας ξυλάνθρακα με κόλλα ρυζιού, Εξάλλου, σύμφωνα με την κινεζική ιστορία, η παραγωγή χαρτιού οφείλεται σε έναν αυτοκρατορικό ευνούχο, ο οποίος το 121 μ.Χ. παρήγαγε χαρτί από πολτό ξύλου και λινού υφάσματος. Γύρω στο 660 μ.Χ. είχαν ήδη εφεύρει την τυπογραφία με ξύλινα καλούπια, ενώ γύρω στο 1000 μ.Χ. περιγράφηκε με λεπτομέρεια ένας τρόπος τυπογραφίας με κινητά στοιχεία, την ώρα που για την αντίστοιχη εφεύρεση, έστω πιο εξελιγμένη τεχνικά, η Ευρώπη θα έπρεπε να περιμένει τον 15ο αιώνα και τον Γουτεμβέργιο.

Μία ακόμη σημαντική κινεζική εφεύρεση, η οποία έμελλε να αλλάξει τους κανόνες της ναυσιπλοΐας, είναι η πυξίδα. Μολονότι κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. υπήρχε ήδη ένα είδος πυξίδας που χρησιμοποιούνταν για μαντικούς σκοπούς, το 1088 ένας κινέζος επιστήμονας περιέγραψε λεπτομερώς τη λειτουργία μιας εξελιγμένης μορφής της που έδειχνε τον πραγματικό Βορρά.

Εμπρηστικές βόμβες και πυροτεχνήματα: Για τη μεσαιωνική Ευρώπη η κινεζική πυρίτιδα που χρησιμοποιούνταν ήδη από τον 10ο αιώνα μ.Χ. φάνταζε μαγική. Η χρήση της επεκτάθηκε και σε άλλες πολεμικές πρακτικές και απέκτησε την πλέον αποτελεσματική και θανατηφόρα σύστασή της κατά τον 13ο αιώνα.

Εκτός από τη συνταγή της πυρίτιδας, οι Κινέζοι κράτησαν ζηλότυπα φυλαγμένα, και μάλιστα για χιλιετίες, τα μυστικά της σηροτροφίας. Τα παλαιότερα ευρήματα μεταξιού χρονολογούνται από τη νεολιθική περίοδο, περίπου το 3600 π.Χ., ενώ η Κίνα παραμένει στις ημέρες μας ο μεγαλύτερος παραγωγός του ευγενούς υφάσματος παγκοσμίως. Κινεζική «εφεύρεση» όμως αποτελούν και οι… βιομηχανικές αντιγραφές. Μυριάδες, λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένα, προϊόντα-«μαϊμούδες» έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια τις αγορές, δίνοντας άλλη διάσταση στη φράση «προσιτή πολυτέλεια».

Η ΣΚΕΨΗ

2.400 χρόνια μεσολάβησαν ανάμεσα στον φιλόσοφο Κομφούκιο και στον επαναστάτη Μάο Τσε Τουνγκ. Και οι δύο επηρέασαν τη σκέψη και τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων Κινέζων. Σε αρκετές περιπτώσεις τούς απασχόλησαν ανάλογα οντολογικά ζητήματα.