Καθώς τα οικονομικά στοιχεία επιδεινώνονται και οι περισσότερες μεγάλες οικονομίες εισήλθαν και επισήμως πλέον σε ύφεση, της οποίας η ένταση συγκρίνεται με τις χειρότερες μεταπολεμικά, τα δεδομένα δείχνουν ότι έρχονται δύσκολοι καιροί για περίπου 1,5 δισ. ανθρώπους στον κόσμο οι οποίοι δουλεύουν με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας. Σχετική μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΙLΟ) προβλέπει μάλιστα ότι το 2009 αναμένεται μείωση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων. Ιστορικά, εξάλλου, σε περιόδους οικονομικών κρίσεων οι μισθοί των εργαζομένων πλήττονται 50% περισσότερο σε σύγκριση με τον ρυθμό συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Ετσι μια πτώση κατά μία ποσοστιαία μονάδα της ανάπτυξης ισοδυναμεί με τη μείωση των μισθών κατά 1,5%.

Επίσης, τα τελευταία δέκα χρόνια η εξέλιξη των μισθών δεν ήταν ανάλογη των ρυθμών ανάπτυξης. Το ποσοστό των μισθών επί του ΑΕΠ μειώθηκε, ενώ παράλληλα αυξήθηκε το ποσοστό των κερδών των επιχειρήσεων. Ετσι η ψαλίδα άνοιξε, ενώ στις περισσότερες χώρες διευρύνθηκε το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

Αρκετοί οικονομολόγοι λένε τώρα ότι δεν θα πρέπει η εισοδηματική πολιτική των κρατών να θιγεί εξαιτίας της ύφεσης, καθώς τα προβλήματα θα ενταθούν από τη συνεπακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών η οποία οδηγεί σε συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης. Καθώς, πάντως, μερικά εκατομμύρια θέσεις εργασίας αναμένεται να χαθούν στον κόσμο το 2009, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως παίρνουν μαζικά μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής για να ενισχύσουν τα εισοδήματα των ιδιωτών και να καλύψουν το κενό της ιδιωτικής κατανάλωσης με τις δημόσιες δαπάνες, οι οποίες δεν αποτελούν όμως πάντα καλό υποκατάστατο.

Τα παραπάνω δεν είναι καλά νέα και για την Ελλάδα, η οποία διακρίνεται εξάλλου για τις οικονομικές της ανισότητες καθώς το εισόδημα των 20% περισσότερο εύπορων Ελλήνων, οι οποίοι κατέχουν το 40,4% του εισοδήματος, είναι συστηματικά περίπου το εξαπλάσιο από το εισόδημα των 20% λιγότερο εύπορων Ελλήνων, οι οποίοι κατέχουν το 7% του εισοδήματος. Με την οικοδομική δραστηριότητα, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και την κατανάλωση σε πτώση, η μείωση της εγχώριας ζήτησης και η άνοδος της ανεργίας (όχι μόνο των νέων) αναμένεται να προσθέσουν ένα ακόμη λιθαράκι στο υφεσιακό περιβάλλον στο οποίο δείχνει να εισέρχεται και η ελληνική οικονομία.

mantik@dolnet.gr