Τι δραματική μέρα ήταν αυτή που πέρασε για τους επενδυτές… Ξεκίνησε με ένα σαρωτικό κλίμα πανικού στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου το οποίο δημιούργησαν η ανακοίνωση της χρεοκοπίας τελικά της 158χρονης Lehman Βrothers, η οποία ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα επενδύσεων της Wall Street, και η διάσωση στο παρά τσακ του χρηματιστηριακού κολοσσού Μerrill Lynch καθώς βρήκε αγοραστή, την Βank of Αmerica, η οποία πλήρωσε μόλις 50 δισ. δολάρια. Η καταιγίδα που προκλήθηκε από την κατάρρευση της subprime αγοράς στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ τον περασμένο χρόνο έχει εξελιχθεί σε κυκλώνα · ένας κυκλώνας ο οποίος απειλεί με χρεοκοπία και άλλες κορυφαίες τράπεζες επενδύσεων και έχει διαλύσει τις πιστωτικές αγορές.

Περιέργως το ξεπούλημα των αμερικανικών μετοχών από τους πανικόβλητους επενδυτές δεν πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αν και η χρεοκοπία της Lehman Βrothers είναι η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην ιστορία της επιχειρηματικής Αμερικής. Ως καταλύτης λειτούργησε η αποφυγή ενός κραχ, χθες τουλάχιστον, στη Wall Street, με συνέπεια να μειωθούν οι πανικόβλητες αντιδράσεις στα χρηματιστήρια της Ευρώπης.

Τα τρία μεγαλύτερα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, το Λονδίνο, η Φραγκφούρτη και το Παρίσι, έκλεισαν με απώλειες 3,92%, 2,74% και 3,78%, αντίστοιχα. Μόνο το χρηματιστήριο της Μαδρίτης έκλεισε με πτώση πάνω από 4%, στο 4,50%. Στη Wall Street ο δείκτης Dow Jones έπεφτε κατά 3,60% και ο δείκτης Standard & Ρoor΄s 500 έχανε 3,70% μισή περίπου ώρα πριν από το κλείσιμο των συναλλαγών. Στάθηκε στα πόδια του και το δολάριο. Το ευρώ, ενώ είχε εκτιναχθεί στα 1,4481 δολάρια έπεσε και πάλι στα 1,4190 δολάρια. Εναντι, όμως, του γεν δεν κατάφερε να συνέλθει και έπαιζε γύρω στα 105,82 γεν.

Ολοι, ωστόσο, αναρωτιόνταν γιατί ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον δεν έσπευσε να διασώσει τη Lehman Βrothers όπως έκανε με την Βear Stearns, την πέμπτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα, τον περασμένο Μάρτιο. Τότε ο κ. Πόλσον είχε εγγυηθεί ένα μέρος του ξεφτισμένου χαρτοφυλακίου της Βear Stearns, ενώ δεν έκανε το ίδιο με τα επενδυτικά απόβλητα της Lehman Βrothers τα οποία δεν μπορούσε να πουλήσει. Ετσι, μόλις κατέρρευσαν οι συνομιλίες που είχε ο διευθύνων σύμβουλος της Lehman Βrothers Ντικ Φουλντ με τους τραπεζίτες της βρετανικής Βarclays και της αμερικανικής Βank of Αmerica, προκειμένου να την εξαγοράσουν, η μετοχή της κατρακύλησε στα 19 σεντς καθώς δεν διέθετε πλέον τα απαραίτητα ρευστά διαθέσιμα ώστε να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της και έτσι εξαναγκάστηκε να οδηγηθεί στη χρεοκοπία. Σημειωτέον ότι στα τέλη Αυγούστου οι υποχρεώσεις της Lehman ήταν 600 δισ. δολάρια και είχε κεφάλαια μόλις 30 δισ. δολαρίων. Τα μόνα σωσίβια που έριξε η αμερικανική κυβέρνηση ήταν τα 20 δισ. δολάρια για να διασωθεί ο μεγαλύτερος ασφαλιστικός όμιλος ΑΙG και οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Ευρώπης και του Λονδίνου έσπευσαν

Περιέργως το δολάριο στάθηκε χθες στα πόδια του

να πλημμυρίσουν με ρευστότητα τις αγορές χρήματος. Σήμερα δε αναμένεται από την αμερικανική κεντρική τράπεζα (Fed) να μειώσει τα επιτόκια του δολαρίου στο 1,75% από το 2%.

Λέγεται ότι η απροθυμία του υπουργού Οικονομικών αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη παραδοχή ότι η συνεχιζόμενη καταστρεπτική πτώση στην αγορά κατοικίας των ΗΠΑ θα διαρκέσει περισσότερο και θα αποδειχθεί πολύ αγριότερη από αυτή που αναμενόταν. Πράγματι η καταστρεπτική πτωτική πορεία των τιμών των αμερικανικών κατοικιών διατηρεί αμείωτα θυελλώδη την παγκόσμια πιστωτική κρίση, η οποία μετράει τώρα ενάμιση χρόνο. Ταυτόχρονα, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα είναι πολύ σπουδαία υπόθεση για την παγκόσμια οικονομία και για τις αγορές όλου του κόσμου. Αν έλεγε κανείς πριν από έναν χρόνο ότι οι τιμές των μετοχών του κολοσσιαίου τραπεζικού τομέα των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα χάσουν τα δύο τρίτα και πλέον της αξίας τους στους προσεχείς 16 μήνες και ότι οι τραπεζίτες θα εξαναγκάζονταν να αντλήσουν δεκάδες δισεκατομμύρια

Μείωση επιτοκίων στο 1,75% από το 2% αναμένεται σήμερα από τη Fed

σε δολάρια, στερλίνες και ευρώ, προκειμένου να υποστηρίξουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια η οποία κατρακύλησε σε σημείο κρίσιμης κατάστασης από τα κακά δάνεια, κανείς δεν θα το είχε πιστέψει.

Ενάμιση χρόνο πριν ο καθένας υπέθετε ότι οι επενδυτικές τράπεζες ήταν ασφαλέστερες παρά ποτέ. Υποστηριζόταν ότι η τιτλοποίηση των ενυπόθηκων δανείων τούς είχε επιτρέψει να διασκορπίσουν τον πιστωτικό κίνδυνο κατά τέτοιο τρόπο που δεν το είχαν κάνει οι προηγούμενες γενιές των τραπεζιτών. Ολες αυτές οι υποθέσεις αποδείχθηκαν μια τεράστια πλάνη. Οπως εκτιμάται, το πρόβλημα με τις τράπεζες ως επιχειρηματικό μοντέλο είναι ότι βασίζεται κυρίως στο τρυκ της εμπιστοσύνης. Οι τράπεζες δανείζονται βραχυπρόθεσμα και δανείζουν μακροπρόθεσμα. Αν πληγεί η εμπιστοσύνη και οι καταθέτες ταυτόχρονα απαιτήσουν να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, τότε το τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει.

Ακριβώς αυτή είναι και η κρίση η οποία απειλεί, εδώ και έναν πλέον χρόνο, το τραπεζικό σύστημα.