Παρά το γεγονός ότι Αμερική και Ευρώπη μοιράζονται πολλά κοινά, έχουν συνάψει διαφορετικά «κοινωνικά συμβόλαια»

Η Αμερική βρίσκεται σε περίοδο παρακμής- όπως συμβαίνει σχεδόν κάθε 20 χρόνια. Την τελευταία φορά, το 1988, οι Κασσάνδρες τα προέβλεψαν όλα σωστά, εκτός από το όνομα της χώρας. Γιατί ήταν η Σοβιετική Ενωση αυτή που κατέρρευσε, ενώ οι ΗΠΑ έζησαν τη στιγμή της μίας και μοναδικής υπερδύναμης. Αυτή τη φορά στο στόχαστρο βρίσκεται το ασθενές δολάριο, η πιστωτική κρίση, η έκρηξη στις τιμές των καυσίμων και δύο πόλεμοι χωρίς, κατά τα φαινόμενα, νικηφόρο κατάληξη, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν.

Ας δούμε όμως τι γίνεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ευρώπη, η οποία φάνταζε στα μάτια των Αμερικανών σαν μία τεράστια Ντίσνεϊλαντ, με πραγματικά κάστρα. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Τα τελευταία οκτώ χρόνια η αξία του ευρώ έναντι του δολαρίου σχεδόν διπλασιάστηκε. Κάποτε αυτοί που αγόραζαν προϊόντα στην 5η Λεωφόρο ήταν οι Ιάπωνες. Σήμερα είναι οι ορδές των Ευρωπαίων και, ναι, καλά ακούσατε, οι Ρώσοι. Οι ευρωπαίοι αγοράζουν στις ΗΠΑ ακόμη και τα δικά τους προϊόντα, που είναι πλέον πιο ακριβά στο Μιλάνο παρά στο Μανχάταν.

Τι έχουν λοιπόν οι Ευρωπαίοι που δεν έχουν οι Αμερικανοί; Κυρίως, ελεύθερο χρόνο. Στις ΗΠΑ ο Μπαράκ Ομπάμα δεν θα μπορούσε ποτέ να συγκεντρώσει 200.000 ανθρώπους για να παρακολουθήσουν ομιλία του όπως συνέβη στο Βερολίνο τον περασμένο Ιούλιο.

Η ανεργία στη γερμανική πρωτεύουσα ανέρχεται σε 14%- ποσοστό διπλάσιο από τον μέσο όρο της χώρας. Οπως η πλειονότητα των Ευρωπαίων έτσι και οι Γερμανοί απολαμβάνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο από τους Αμερικανούς, οι οποίοι εργάζονται 400 ώρες (10 εβδομάδες!) επιπλέον τον χρόνο. Αυτή η καλβινιστική ηθική της εργασίας (η οποία έχει διαπεράσει τους καθολικούς Αμερικανούς όσο και τους εβραίους) είναι η πιο βασική διαφορά μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης.

Ο ελεύθερος χρόνος είναι κάτι που δεν υπάρχει πλέον στην Αμερική. Στην Ευρώπη αντίθετα μπορείς να απολαύσεις με τις ώρες τον καφέ σου στην Περούτζια της Ιταλίας, να φας με την άνεσή σου, χωρίς το γκαρσόνι να σε ρωτάει κάθε τόσο αν τελείωσες με την καρμπονάρα σου.

Βella Ιtalia, bella Εuropa των Περουτζίνο, των Μασάτσιο, των Ντύρερ, των Ματίς, χώρα όπου το Μπαρόλο ρέει, όπου οι γυναίκες ντύνονται με απαράμιλλη κομψότητα ακόμη και για ένα ραντεβού με το… φωτοτυπικό μηχάνημα.

Γιατί λοιπόν κανείς δεν αναλύεται σε διθυράμβους για την Ευρώπη, όπως για την Κίνα και την Ινδία;

«Είναι η οικονομία,ανόητε» όπως έλεγε κάποτε στην προεκλογική εκστρατεία του ο Μπιλ Κλίντον. Η μηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας έχει σταματήσει. Παρά το γεγονός ότι Αμερική και Ευρώπη μοιράζονται πολλά κοινά, έχουν συνάψει διαφορετικά «κοινωνικά συμβόλαια».

Το ευρωπαϊκό συμβόλαιο τάσσεται υπέρ της σταθερότητας και αντιδρά σε κάθε αλλαγή. Προτιμά τα αποτελέσματα της ισονομίας από την απεριόριστη ευκαιρία. Εξ ου και η τεράστια διαφορά στις δημόσιες δαπάνες. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) η κυβέρνηση εισπράττει το ήμισυ του ΑΕΠ, στις ΗΠΑ μόλις το 37% (από το οποίο χρηματοδοτούνται σήμερα δύο πόλεμοι). Η υψηλή φορολογία και οι αυστηρές ρυθμίσεις της οικονομίας σκοτώνουν τις θέσεις εργασίας, αλλά το κράτος πρόνοιας που χρηματοδοτείται από τους υψηλούς φόρους κάνει τη ζωή στην ανεργία πιο υποφερτή.

Ποιο μοντέλο είναι καλύτερο; Είναι σαν να σας ρωτάει κάποιος αν προτιμάτε το καλοκαίρι στο νησί ή τον χειμώνα στην πόλη. Γιατί όχι και τα δύο; Το καλοκαίρι είναι η Ευρώπη. Η πόλη είναι η Αμερική: η χώρα της ταχύτητας και της ευκαιρίας, του θορύβου, των νεωτερισμών και των εφευρέσεων.

Ο κ. Γιόζεφ Γιόφε είναι εκδότης-διευθυντής της εφημερίδας «Die Ζiet» του Αμβούργου.