O Μπαράκ Ομπάμα καταφθάνει αυτή την εβδομάδα στην Ευρώπη, ύστερα από μια γρήγορη «βόλτα» στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Ηδη η λατρεία για τον μαύρο γερουσιαστή του Ιλινόι έχει χτυπήσει «κόκκινο» στη Γηραιά Ηπειρο, οι πολίτες, κυρίως όμως οι ελίτ, της οποίας δεν άντεχαν άλλο το «καουμπόικο στυλ» του Τζορτζ Μπους που σε λίγους μήνες πάει σπίτι του.

Η γοητεία που ασκεί ο Ομπάμα εντός και εκτός Ηνωμένων Πολιτειών μοιάζει με την… έλξη που άσκησε το μήλο στην Εύα. Ο Ομπάμα είναι πρόσωπο φρέσκο, με καταπληκτική ευχέρεια λόγου. Υπόσχεται αλλαγή και πείθει ότι μπορεί να την επιτύχει. Το πρόβλημά του είναι ότι μοιάζει με το «παραδεισένιο μήλο» στο κρισιμότερο σημείο: κανένας δεν ξέρει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια.

Τόσο κατά τη διάρκεια της σκληρής μάχης που έδωσε με τη Χίλαρι Κλίντον για το χρίσμα των Δημοκρατικών όσο και τώρα που παλεύει με τον Ρεπουμπλικανό Τζον Μακ Κέιν για την είσοδο στον Λευκό Οίκο, ο Ομπάμα υπόσχεται τα πάντα και με ευκολία. Με πολιορκητικό κριό την «Αλλαγή» επιχειρεί να κερδίσει την προεδρία τον Νοέμβριο. Και αν στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών το τι σημαίνει η λέξη «αλλαγή» αφορά κυρίως τους Αμερικανούς, στην εξωτερική πολιτική μάς αφορά όλους- ακόμη και εμάς τους Ελληνες, πολλοί εκ των οποίων πιστεύουμε ότι επειδή ο Ομπάμα υπέγραψε ένα ψήφισμα της Γερουσίας για τα Σκόπια, το πρώτο πράγμα που θα κάνει αν εκλεγεί θα είναι να… τραβήξει το αφτί του Γκρούεφσκι!

Ας σοβαρευτούμε τώρα. Το πιο πρόσφατο δείγμα των προτεραιοτήτων που έχει θέσει ο Μπαράκ Ομπάμα για την εξωτερική πολιτική εμπεριέχεται στην ομιλία του, την περασμένη εβδομάδα, στο κτίριο «Ρόναλντ Ρίγκαν» στην Ουάσιγκτον. Πρόκειται για ένα άριστα γραμμένο κείμενο, το οποίο παραμένει πιστό στη γραμμή την οποία έχουν ακολουθήσει όλοι σχεδόν οι αμερικανοί πρόεδροι στο παρελθόν, «ποτίζοντας» με άφθονο ιδεαλισμό τις προτάσεις τους για τον ρόλο της Αμερικής ως «φάρου ελευθερίας και δημοκρατίας» για όλον τον κόσμο.

Ο Ομπάμα έθεσε με την ομιλία αυτή πέντε στόχους: Πρώτον, τον τερματισμό του πολέμου στο Ιράκ «με υπεύθυνο τρόπο». Δεύτερον, την ολοκλήρωση του αγώνα εναντίον της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν. Τρίτον, τη διασφάλιση ότι πυρηνικά όπλα και υλικά δεν θα πέσουν σε χέρια τρομοκρατών και «κρατών-παριών». Τέταρτον, την επίτευξη αληθινής ενεργειακής ασφαλείας. Πέμπτον, την επανοικοδόμηση των συμμαχιών της Αμερικής με σκοπό την αντιμετώπιση των προκλήσεων του 21ου αιώνα.

Οι περισσότεροι θα πουν ότι δεν πρέπει να κρίνουμε τον Ομπάμα

Αντί να επιδιώκει την αλλαγή, μοιάζει να επιστρέφει στο πνεύμα του «φιλελεύθερου επεμβατισμού» της εποχής του Μπιλ Κλίντον

πρόωρα. Είναι όμως ορθότερο να επισημαίνει κανείς τις ανησυχίες του προτού συμβεί κάτι παρά να το παίζει «μετά Χριστόν προφήτης».

Ο Ομπάμα υπόσχεται ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στο Ιράκ. Εξάλλου αυτό υπήρξε ένα από τα βαριά χαρτιά του απέναντι στη Χίλαρι. Το γεγονός ότι έχει αποφασίσει να ρίξει «νερό στο κρασί του», μετακινούμενος από την πλήρη απόσυρση των στρατευμάτων στην αναδίπλωση των μάχιμων μονάδων εντός 16 μηνών (αν και μια δύναμη, η οποία προς το παρόν παραμένει άγνωστο πόσο μεγάλη θα είναι, θα παραμείνει στο Ιράκ για διάφορες… δουλειές- βλέπε Αλ Κάιντα ή μήπως Ιράν;), μοιάζει λογικό. Το ίδιο λογική μοιάζει και η θέση ότι απαιτείται μεγαλύτερη δέσμευση στο Αφγανιστάν με ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων στη χώρα προς αντιμετώπιση της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν. Παράλογο ακούγεται όμως ότι την ίδια στιγμή κάνει λόγο για νέα διόγκωση του προϋπολογισμού του Πενταγώνου (αύξηση κατά 65.000 άνδρες του στρατού ξηράς και 27.000 των πεζοναυτών, χωρίς να υπολογίζονται οι ανάγκες για τη «δημιουργία ενός στρατού του 21ου αιώνα ο οποίος θα παραμείνει στην επίθεση από το Τζιμπουτί ως την Κανταχάρ», όπως ο ίδιος δηλώνει.

Την ίδια στιγμή ο Ομπάμα, αντί να επιδιώκει την αλλαγή, μοιάζει να επιστρέφει στο πνεύμα της δεκαετίας του 1990, όταν ο Μπιλ Κλίντον και η γνωστή «παλιοπαρέα» (Τόνι Λέικ, Μάντλιν Ολμπραϊτ, Ντικ Χόλμπρουκ κ.ά.), καλυπτόμενοι πίσω από τον μανδύα του «φιλελεύθερου επεμβατισμού» και στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (τα οποία συνήθως εκείνοι καθόριζαν πού παραβιάζονταν και πότε), ανακάλυψαν τις ανθρωπιστικές επεμβάσεις ως τον καλύτερο τρόπο για τη χρήση βίας διεθνώς. Η ίδια παλιοπαρέα φαίνεται ότι επιστρέφει πλέον στο πλευρό του Ομπάμα, ο οποίος ως ιδεαλιστής έχει ήδη παρουσιάσει μαζί με τους συμβούλους του ένα εκτενές σχέδιο «προώθησης της δημοκρατίας και οικονομικής βοήθειας σε καταρρέοντα κράτη (failing states)». Και είναι αρκετά πιθανό, αν το Ιράν δεν υποχωρήσει στις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό του πρόγραμμα, να ξαναδούμε σε επανάληψη το ίδιο έργο: μια επέμβαση για το καλό όλων των… Ιρανών. Μιλώντας άλλωστε πρόσφατα ενώπιον της ισχυρότερης οργάνωσης του ισραηλινού λόμπι στις ΗΠΑ, του ΑΙΡΑC, είπε ότι θα κάνει «τα πάντα» για να προστατεύσει το Ισραήλ από ένα πυρηνικό Ιραν.

Βέβαια, καθώς ο Ομπάμα προβάλλεται ως άριστος χρήστης της «ήπιας ισχύος», θα έχει πρώτα φροντίσει να συνομιλήσει, όπως άλλωστε υπόσχεται, με τους ευρωπαίους συμμάχους. Κρίσιμο ερώτημα: Πόσο διαφορετική θα είναι η στάση αυτών από εκείνη που κράτησαν στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου, όταν ακόμη η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είχε διευρυνθεί με τα φιλοαμερικανικά κράτη της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης; Ας τα σκεφθούν αυτά όσοι θα τον επευφημούν σε Βερολίνο, Παρίσι και Λονδίνο.

juve@dolnet.gr