Φρένο Μέρκελ στα σχέδια Μακρόν για την αναγέννηση της Ευρώπης

Τα χαμόγελα και η αβροφροσύνη περίσσευαν στην κοινή συνέντευξη Τύπου Μέρκελ και Μακρόν στο Βερολίνο το απόγευμα της Πέμπτης. Αμφότεροι μίλησαν με λόγια καλά και θέλησαν να περάσουν την εικόνα της ενότητας, όμως πίσω από τις κάμερες και για άλλη μια φορά η γερμανίδα καγκελάριος έβαλε τις προϋποθέσεις και τους αστερίσκους της στο μεγαλόπνοο σχέδιο του γάλλου προέδρου περί ευρωπαϊκής αναγέννησης που θα έρθει μέσα από τη θωράκιση της ευρωζώνης και άλλες ελκυστικές τομές.

Για αυτό εξάλλου ουδείς αμφέβαλε. Παρά το γεγονός ότι η Ανγκελα Μέρκελ εμφανίστηκε έτοιμη να ρίξει γέφυρες, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «χρειαζόμαστε ανοικτές συζητήσεις και τελικά χρειαζόμαστε την ικανότητα να κάνουμε συμβιβασμούς», οι προτάσεις του Εμανουέλ Μακρόν δεν σημαίνει ότι θα εισακουστούν.

Το «ναι μεν… αλλά» κατά πάσα πιθανότητα θα μετατραπεί για άλλη μια φορά σε ένα μεγαλοπρεπές «όχι», με την «Die Welt» να προκαταλαμβάνει –ομολογουμένως καυστικά –τους Ευρωπαίους πως θα ήταν τουλάχιστον αφελές να πιστέψει κανείς ότι η Μέρκελ θα ανεμίσει στις Βρυξέλλες τη γαλλική παντιέρα και το εβδομαδιαίο περιοδικό του Αμβούργου «Der Spiegel» να σχολιάζει ότι η γερμανίδα καγκελάριος εξελίσσεται ως η «Madame Νein», η «Κυρία
Οχι» δηλαδή του Εμανουέλ Μακρόν.

Τον τόνο είχε δώσει εξάλλου και ο διεθνής Τύπος όλες τις προηγούμενες ημέρες. Ο πάντα έγκριτος Wolfgan Munchau των «Financial Times» εκτιμούσε στο τελευταίο άρθρο του ότι ο «μήνας του μέλιτος των δύο ευρωπαίων ηγετών έχει τελειώσει». Η γαλλική «Le Monde» έγραψε «Η παρτίδα δεν θα είναι εύκολη» σε μια σαφή αναφορά στις ισχυρές γερμανικές ενστάσεις στις οποίες θα προσκρούσει το Παρίσι μέχρι να βρεθεί –αν βρεθεί –κοινός τόπος ως τον Ιούνιο, οπότε και ετέθη ως χρονικός ορίζοντας για να υπάρξει ένα πρώτο πακέτο μεταρρυθμίσεων.

Σε αυτή την κοινή συνέντευξη Τύπου, η Μέρκελ πράγματι προσπάθησε να πείσει ότι η ευρωζώνη είναι πάνω από τις εσωτερικές πιέσεις που δέχεται από τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU). «Η ποικιλία των απόψεων πρέπει να μας εμπλουτίζει και όχι να μας ενοχλεί. Μέχρι τα μέσα του έτους θέλουμε από κοινού να καταθέσουμε απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της εποχής μας» είπε, όταν όμως έκλεισαν οι πόρτες συντάχθηκε με τους συντρόφους της.

Οι τελευταίοι εναντιώνονται στην πρόταση Μακρόν, κυρίως αυτή που αφορά τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (η ιδέα αποτελεί και πρόταση της Κομισιόν), εάν δεν υπόκειται στον έλεγχο των κρατών-μελών, και δη του γερμανικού κοινοβουλίου, προφανώς για να διατηρήσουν το προνόμιο του βέτο στα πακέτα οικονομικής βοήθειας.

Προς επίρρωση τούτου ήρθε η διαρροή προσχεδίου ψηφίσματος που συνέταξαν μέλη του CDU και περιήλθε σε γνώση του Reuters, το οποίο απορρίπτει την πρόταση της Κομισιόν για μετατροπή του ESM σε Eνιαίο Nομισματικό Tαμείο, καθώς απαιτεί αναθεώρηση των υπαρχουσών συνθηκών, κάτι που σημαίνει ότι θα απαιτηθεί πάρα πολύς χρόνος για αυτή την αλλαγή.

Το Παρίσι εναποθέτει ελπίδες και σε έναν ειδικό προϋπολογισμό ο οποίος θα έχει ως πυλώνες τις επενδύσεις για το μέλλον, την αντίδραση σε οικονομικές κρίσεις και την έκτακτη οικονομική βοήθεια. Και αυτό το σχέδιο απορρίπτεται από τη Μέρκελ και δεν είναι τυχαίο ότι ο Μακρόν απέφυγε να μιλήσει για τη συγκεκριμένη πρόταση στο Βερολίνο. Το ίδιο έπραξε και για την ιδέα ενός υπουργού Οικονομικών για την ευρωζώνη και την πρόταση ενός ειδικού κοινοβουλίου καθώς αμφότερα βρίσκουν αντίθετη όχι μόνο τη γερμανίδα καγκελάριο αλλά την πλειονότητα των ευρωπαίων εταίρων.

Ο Μακρόν αναγνωρίζει ότι η Γαλλία δεν μπορεί να προχωρήσει μόνη της και πως η Γερμανία αποτελεί κλειδί στη βαθύτερη ολοκλήρωση της Ενωσης, όμως κατέστησε σαφές ότι θα προτάξει ακόμη μεγαλύτερη οικονομική αλληλεγγύη, ιδίως μεταξύ των 19 χωρών του ευρώ.

«Καμία νομισματική ένωση δεν μπορεί να επιβιώσει αν δεν υπάρχουν μέσα για σύγκλιση» δήλωσε επικαλούμενος την ανάγκη της Τραπεζικής Ενωσης που και εκεί ήρθε αντιμέτωπος με τη γερμανική δυστοκία. Η Μέρκελ, παρ’ όλα αυτά δήλωσε διατεθειμένη να συμφωνήσει σε μια κοινή εγγύηση καταθέσεων, μολονότι έσπευσε να τη μεταθέσει στο απώτερο μέλλον.

Στοπ στη διεύρυνση

Ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου ο Εμανουέλ Μακρόν έβαλε πάγο στα σενάρια της διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια, λέγοντας ότι θα την υποστηρίξει με την προϋπόθεση ότι πρώτα θα υπάρξει εμβάθυνση και μεταρρύθμιση της Ευρώπης.

«Δεν θέλω Βαλκάνια που να στρέφονται προς την Τουρκία ή τη Ρωσία» είπε χαρακτηριστικά, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν επιθυμεί να ακυρώσει την ένταξη των βαλκανικών χωρών στην Ενωση, τώρα όμως, δήλωσε, «δεν είναι η κατάλληλη στιγμή».

Η θέση αυτή βρήκε αντίθετο τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ που προειδοποίησε ότι η ρευστή κατάσταση στα Βαλκάνια θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανάληψη του πολέμου της δεκαετίας του ‘90, σε περίπτωση που οι χώρες τής «εξαιρετικά περίπλοκης περιοχής δεν έχουν να ελπίζουν σε ένταξή τους στην ΕΕ».

Το μικρό περιθώριο σύγκλισης

Της πολυαναμενόμενης συνάντησης Μακρόν – Μέρκελ στο Βερολίνο είχε προηγηθεί η ομιλία του γάλλου προέδρου ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο, η οποία είχε όλα τα στοιχεία μιας επίσημης τελετής, αλλά και… διαδοχής κατά πολλούς αναλυτές.

Οπως στις ομιλίες που είχε εκφωνήσει ως πρόεδρος στην Πνύκα και στη Σορβόννη, αλλά και στο Πανεπιστήμιο Χούμπολτ του Βερολίνου προτού εκλεγεί στο αξίωμα, ο Μακρόν ξετύλιξε από βήματος του Ευρωκοινοβουλίου το όραμά του για την επανεκκίνηση της Ευρώπης που θα πρέπει να περιλαμβάνει την προστασία όλων των μελών, την αλληλεγγύη, τον μη αποκλεισμό.

«Υπάρχει ήδη η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων. Ο χώρος Σένγκεν, η ευρωζώνη… έχουμε ηθικό χρέος να μην κηρύξουμε κλειστές λέσχες και να αποκλείσουμε κράτη-μέλη, αλλά να προχωρήσουμε οι πιο φιλόδοξοι και πρόθυμοι» διακήρυξε καθώς μιλούσε για τις μεταρρυθμίσεις της νομισματικής ένωσης.

Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα, σε συνέντευξή του στην κυριακάτικη «Frankfurter Allgemeine Zeitung», ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς εξέφρασε την ίδια άποψη, ότι δηλαδή καλό είναι τα μέλη της ευρωζώνης να προχωρούν μαζί, δίνοντας ελπίδα για εξεύρεση κοινού τόπου.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που το Βερολίνο απομακρύνεται από τη γραμμή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων και πρόκειται για μια πολύ μεγάλη αλλαγή στη γερμανική πολιτική σκέψη απέναντι στην Ευρώπη. Εν τούτοις στην ίδια συνέντευξη ο Σολτς τήρησε επιφυλάξεις ως προς τα μεταρρυθμιστικά σχέδια του γάλλου προέδρου, ισχυριζόμενος ότι και ο ίδιος ο Μακρόν γνωρίζει ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν στο σύνολό τους.