Αβιράμα Γκολάν: «Το Ισραήλ θα χαθεί»

Την αγωνία της για το μέλλον του Ισραήλ όπως διαγράφεται σήμερα που η λύση των δύο κρατών –ισραηλινού και παλαιστινιακού –δεν φαίνεται εφικτή εκφράζει μιλώντας στο «Βήμα» η γνωστή δημοσιογράφος, συγγραφέας και καθηγήτρια πανεπιστημίου στο Ισραήλ Αβιράμα Γκολάν. «Τόσο το Ισραήλ όσο και η Ελλάδα βρίσκονται σε κρίση στην οποία υπάρχουν ορισμένες ομοιότητες: οι νέοι δεν βλέπουν μέλλον» λέει. «Οι νέοι και των δύο χωρών αποφασίζουν να μεταναστεύσουν, οι Ελληνες αναζητώντας δουλειά και οι Ισραηλινοί γιατί δεν βλέπουν κανένα μέλλον στη Μέση Ανατολή και στο Ισραήλ. Οχι μόνο δεν βλέπουν ειρήνη, δεν μιλάμε για ειρήνη πια, αλλά ούτε καν κάποια διευθέτηση».

Η κυρία Γκολάν είναι αρθρογράφος της έγκυρης κεντροαριστερής εφημερίδας «Haaretz», στης οποίας τη διεύθυνση συμμετείχε επί χρόνια. Ανήκει στη μειοψηφία των αριστερών του Ισραήλ, μιλάει αραβικά αλλά και ελληνικά –καθώς έχει καταγωγή από σεφαραδίτικη οικογένεια της Θεσσαλονίκης –και επισκέπτεται συχνά την Ελλάδα. Τη συναντήσαμε στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα, μετά τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, στην οποία συμμετείχε ως συγγραφέας.

«Πριν από 20 χρόνια όλοι πίστευαν ότι η λύση των δύο κρατών ήταν προφανής ως η μοναδική, αν και δύσκολη, λύση. Οχι πια. Υστερα από σχεδόν μισό αιώνα κατοχής βλέπω Παλαιστινίους που δεν έχουν γνωρίσει τίποτε άλλο ούτε διακρίνουν κάποιον παλαιστίνιο ηγέτη που να μπορεί να αλλάξει την κατάσταση. Γνωρίζουν επίσης ότι το Ισραήλ δεν επιθυμεί να αλλάξει η κατάσταση. Εμείς οι Ισραηλινοί που θέλαμε την ειρήνη έχουμε καταλάβει πλέον ότι οι δικές μας ηγεσίες επί 50 χρόνια, ιδίως οι κυβερνήσεις Νετανιάχου, δεν επιθυμούν να αλλάξει τίποτα. Και πιστεύουν ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο για μας γιατί είμαστε πιο δυνατοί, γιατί οι Παλαιστίνιοι απελπίζονται όλο και περισσότερο… Αλλά αν μένεις στάσιμος, στην πραγματικότητα πηγαίνεις προς τα πίσω» λέει.

Οι τρεις πληγές του σύγχρονου Ισραήλ

Αυτό ακριβώς, κατά την άποψή της, συνέβη στο Ισραήλ. «Πήγαμε προς τα πίσω τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία λόγω τριών πολύ επικίνδυνων στοιχείων. Πρώτον, είμαστε μια πολύ νεοφιλελεύθερη κοινωνία και οικονομία, κάτι που σημαίνει τεράστια χάσματα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Το σύστημα αμερικανοποιείται: τα πάντα ιδιωτικοποιούνται και ο δημόσιος τομέας καταρρέει. Το δεύτερο στοιχείο είναι η Ακρα Δεξιά που πιστεύει ότι δεν υπάρχει κατοχή. Οι έποικοι, που εξαπλώνονται, αποτελούν μια νέα θρησκευτική ομάδα, διαφορετική από τους ορθόδοξους εβραίους. Είναι νεο-ορθόδοξοι και παράλληλα ακροδεξιοί. «Τι κακό υπάρχει στη σημερινή κατάσταση; Γιατί να διαιρέσουμε τη γη μας σε δύο κράτη;» αναρωτιούνται. Οι δεξιοί πιστεύουν ότι όλα πάνε περίφημα και ότι δεν πρέπει να θυσιάσουμε τη γη μας ή τους οικισμούς μας για την ιδέα της ειρήνης. «Εμείς είμαστε», όπως είχε πει κάποτε ο Εούντ Μπαράκ, «σαν μια έπαυλη στη ζούγκλα». Δεν υπάρχει καμία ελπίδα για ειρήνη σήμερα γιατί δεν τη θέλουν. Το τρίτο στοιχείο είναι η τεράστια αλλαγή εντός της ισραηλινής κοινωνίας. Ημασταν μια σύγχρονη δημοκρατία με όλα τα δεινά και τα λάθη της. Είναι όμως σαν να πάγωσαν τα πάντα και οι Ισραηλινοί έχουν τη φαντασίωση ότι μπορούν να παραμείνουν ως έχουν. Οταν τους επικρίνουν άλλες χώρες, άλλοι ηγέτες ή η ευρωπαϊκή Αριστερά, φωνάζουν «αντισημιτισμός!». Και σ’ αυτό μοιάζουμε με τους Ελληνες: ποτέ μην κατακρίνετε το Ισραήλ, πάντα να ρίχνετε την ευθύνη στον άλλον».

Για την κυρία Γκολάν δεν υπάρχει ελπίδα ούτε στην πλευρά των Ισραηλινών ούτε σε εκείνη των Παλαιστινίων. «Ας μη μιλάμε για το παρελθόν. Ολες οι πλευρές έκαναν τα χειρότερα λάθη. Ας κοιτάξουμε τι θα κάνουμε για το μέλλον των παιδιών μας. Πραγματοποιήθηκε μια διάσκεψη για την ειρήνη στη Γαλλία και ο Νετανιάχου είπε στον γάλλο υπουργό Εξωτερικών ότι το Ισραήλ δεν θα συμμετάσχει. Ουσιαστικά είπε στα παιδιά μας ότι δεν θέλει την ειρήνη. Ο υπουργός Παιδείας του Ισραήλ δήλωσε ότι η λύση των δύο κρατών δεν είναι πλέον αποδεκτή. Ποια εναλλακτική προσφέρει όμως; Πριν από μερικούς μήνες ο Νετανιάχου δήλωσε ότι «θα πρέπει να ζούμε με το σπαθί μας» στο διηνεκές. Ισως όμως δεν θέλουμε να ζούμε άλλο με τα όπλα».

Ο πατέρας της κυρίας Γκολάν έφυγε από τη Βιέννη. «Αλλοι έφυγαν από το Βερολίνο και πήγαν στο Ισραήλ για να σώσουν την ζωή τους και τα εγγόνια τους σήμερα μεταναστεύουν στο Βερολίνο! Δεν είναι ειρωνεία, είναι τραγωδία. Αν δεν υπάρχει μέλλον για ανθρώπους σαν εμάς στο Ισραήλ, ποιος θα μείνει στη χώρα; Εχω πολλούς παλαιστίνιους φίλους. Οσοι μπορούν φεύγουν επίσης. Υπάρχει μια σιωπηρή, υπόγεια φυγή της παλαιστινιακής ελίτ» διαπιστώνει.

Η Ελλάδα και το Ισραήλ μοιάζουν σε πολλά, μας λέει, «αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά: εμείς δεν ζούμε στην Ευρώπη. Η Μέση Ανατολή είναι πολύ ασταθής και επικίνδυνη. Το κράτος του Ισραήλ δεν είναι ασφαλές. Μπορούμε να ζήσουμε μαζί με τους Παλαιστινίους αλλά πρέπει να βρούμε τους κατάλληλους ηγέτες. Με όραμα. Η Ευρώπη πρέπει να καταλάβει ότι έχει ευθύνη. Οχι μόνο να διοργανώνει διασκέψεις για την ειρήνη αλλά να καταλάβει ότι δεν σκέφτονται όλοι οι Ισραηλινοί σαν τον Νετανιάχου. Δεν αποτελούμε την πλειοψηφία αλλά σημαντικός αριθμός Ισραηλινών είναι πολύ απογοητευμένοι σήμερα».

Η προοπτική ενός κράτους με δύο λαούς είναι καταστροφική για την ισραηλινή δημοσιογράφο και συγγραφέα. Και εξηγεί: «Αν δεν υπάρξει παλαιστινιακό κράτος και συνεχιστούν οι εποικισμοί, θα χάσουμε το ισραηλινό κράτος. Ο ισχυρότερος θα καταπιέζει τον άλλον ή οι πιο μορφωμένοι και τυχεροί Ισραηλινοί θα φύγουν αφήνοντας τη χώρα στους ανίδεους, στους ακραίους και στους θρησκευτικούς εξτρεμιστές. Ομοίως στην Παλαιστίνη θα απομείνει η Χαμάς καθώς δεν ακούγονται πλέον οι κοσμικοί, μορφωμένοι νέοι που αναζητούν, αν μπορούν, ένα μέλλον στην Ευρώπη ή στην Αμερική. Νεοφιλελευθερισμός, θρησκεία, Ακροδεξιά. Αυτό που συνέβη είναι ότι οι έποικοι έγιναν από μια περιθωριακή ομάδα στα τέλη της δεκαετίας του ’60 η ομάδα που επανακαθορίζει την ταυτότητα του Ισραήλ. Σήμερα είναι πιο ισχυροί από κάθε άλλη πολιτική ομάδα στο Ισραήλ. Αυτό είναι παράλογο καθώς οι ίδιοι οι έποικοι δεν είναι παραπάνω από μισό εκατομμύριο σε πληθυσμό 8 εκατομμυρίων, αλλά οι κύκλοι που υποστηρίζουν τις ιδέες τους είναι πολύ ευρύτεροι».