Αλεξάντερ Λουκασένκο: Χρωστάει στον Πούτιν, φλερτάρει τη Λαγκάρντ

Σε απόσταση αναπνοής από τη σχεδόν σίγουρη επανεκλογή –την Κυριακή 11 Οκτωβρίου –του Αλεξάντερ Λουκασένκο στην προεδρία της Λευκορωσίας, το ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους ψηφοφόρους αφορά τη μελλοντική πορεία της χώρας. Θα στραφεί ο αυταρχικός και ελεγχόμενος για σειρά υποθέσεων διαφθοράς Λουκασένκο προς την Ευρώπη και τη Δύση; ‘Η θα παραμείνει στη σφαίρα επιρροής του Κρεμλίνου;

Με τις φυλακές γεμάτες αντιφρονούντες και κυβερνώντας με σιδηρά πυγμή για περισσότερα από 20 χρόνια, ο Λουκασένκο βελτίωσε αρκετούς δείκτες της οικονομίας, αγνοώντας την κριτική της Δύσης για τις διαρκείς και απροκάλυπτες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Μετά την επικράτησή του στις εκλογές του 2010, προέβη στη σύλληψη πολλών στελεχών της αντιπολίτευσης, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβανόταν ο κύριος πολιτικός αντίπαλός του, ο Αντρέι Σανίκοφ. Αλλά το 2012 απένειμε χάρη στον Σανίκοφ, ενώ τον περασμένο Αύγουστο αποφυλάκισε άλλα έξι στελέχη της αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα σήμερα η ΕΕ να εξετάζει το ενδεχόμενο άρσης μερικών από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Λευκορωσία.

«Αν προσέξατε τον Λουκασένκο στη Νέα Υόρκη (όπου μετέβη για τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ), η πρώτη του συνάντηση ήταν με την Κριστίν Λαγκάρντ. Αυτό δείχνει ότι χρειάζεται λεφτά και για αυτό απελευθέρωσε τους κρατουμένους. Χαίρομαι για αυτούς αλλά αυτό δεν αλλάζει τίποτα» έσπευσαν να δηλώσουν ο Σανίκοφ και ο Στάτκεβιτς.

Γνωρίζοντας ότι η Λευκορωσία καλείται να βρει ως το τέλος του έτους 4 δισεκατομμύρια δολάρια για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού της χρέους, η Μόσχα έσπευσε να διευκολύνει το καθεστώς επιτρέποντας στον Λουκασένκο να καθυστερήσει ως την επόμενη χρονιά την αποπληρωμή 1,2 δισ. δολαρίων.

Οχι, ωστόσο, αφιλοκερδώς καθώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν ασκεί πιέσεις στον λευκορώσο ομόλογό του για την ίδρυση μιας ρωσικής αεροπορικής βάσης στην επικράτεια της Λευκορωσίας. Ο Λουκασένκο δήλωσε από την πλευρά του ότι η χώρα του «δεν χρειάζεται μια ρωσική βάση αυτή τη στιγμή», υπαινισσόμενος ότι η πρόταση της Μόσχας αποσκοπεί στο να δημιουργήσει αμφιβολίες όσον αφορά την πρόθεση της Λευκορωσίας να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Ευρώπη.

Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο Λουκασένκο επιδιώκει να αποφύγει τη σύγκρουση τόσο με τις Βρυξέλλες όσο και με το Κρεμλίνο, πετώντας το μπαλάκι σε αμφότερες τις πλευρές, αποτελεί γεγονός ότι σήμερα στη Λευκορωσία υπάρχει ήδη ένας σταθμός ραντάρ και ένα κέντρο υποβρύχιων τηλεπικοινωνιών της Ρωσίας.

Ο ειδικός αναλυτής Γιάροσλαβ Ρομαντσούκ προβλέπει ότι αμέσως μετά τις εκλογές ο Λουκασένκο θα αναγκαστεί να προβεί σε μεταρρυθμίσεις καθώς έχει ανάγκη από τα δάνεια της Δύσης. Προσδιόρισε ωστόσο ότι υπάρχει ένα όριο όσον αφορά τη συμμόρφωση της Λευκορωσίας με τον δυτικό κόσμο, όριο το οποίο σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από τη Ρωσία.

«Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι ο Πούτιν παρουσίασε τα σχέδια για τη δημιουργία μιας στρατιωτικής αεροπορικής βάσης στη Λευκορωσία πριν από (επαν)εκλογή του Λουκασένκο. Ηθελε να δείξει στη Δύση ότι η Ρωσία διατηρεί τον έλεγχο και πως εάν αναγνωρίζει τον Λουκασένκο, αναγνωρίζει και την κυριαρχία της Ρωσίας» επισήμανε.

Το περασμένο Σαββατοκύριακο σε αίθουσα ενός σχολείου του Μινσκ έλαβε χώρα μια ιδιότυπη πολιτική εκδήλωση. Μερικές δεκάδες ψηφοφόροι συγκεντρώθηκαν για να διαπιστώσουν ποιες είναι οι πραγματικές προθέσεις της Τατιάνα Κορότκεβιτς, της μοναδικής υποψήφιας για την προεδρία η οποία υποστηρίζει πως εκπροσωπεί τη δημοκρατική αντιπολίτευση.

«Ηρθα να σιγουρευτώ ότι δεν είσαι πράκτορας της κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας» της είπε ανοικτά ένας από τους παρευρισκομένους, προτού ένας άλλος τη ρωτήσει «γιατί να πάω να ψηφίσω από τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι τα αποτελέσματα των εκλογών είναι αποτέλεσμα νοθείας».

«Το καθεστώς καταμετρά το αποτέλεσμα στα υπέρ του» απάντησε η λευκορωσίδα πολιτικός. «Αν κερδίσει ένας άλλος υποψήφιος, (το καθεστώς) δεν θα μπορεί να μας αγνοήσει. Στη συνέχεια θα είμαι σε θέση να συνεχίσω να ασκώ πίεση για ειρηνικές αλλαγές» πρόσθεσε, δίχως ωστόσο να πείσει τους συνομιλητές της.

Η συγκεκριμένη πολιτική εκδήλωση ήταν ξεχωριστή μόνο και μόνο γιατί στη Λευκορωσία υπάρχουν ελάχιστοι επικριτές της κυβέρνησης που συμμετέχουν στις εκλογές οι οποίες, άλλωστε, φαίνεται πως δεν ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τους πολίτες της χώρας. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Διότι όλοι γνωρίζουν πως ο νικητής της εκλογικής αναμέτρησης της Κυριακής θα είναι για ακόμη μία φορά ο Λουκασένκο. Απόλυτα σίγουρος για την επικράτησή του, ο άνθρωπος που κατέχει την εξουσία στη Λευκορωσία από το 1994, δεν πραγματοποίησε προεκλογικές συγκεντρώσεις. Επέλεξε, μάλιστα, να μη συμμετάσχει ούτε στο τηλεοπτικό debate που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα.

«Δεν υπάρχει λόγος να το κάνει. Ούτως ή άλλως εμφανίζεται καθημερινά στην τηλεόραση» εξήγησε στον ανταποκριτή του βρετανικού «Guardian» η Κορότκεβιτς. Πέρα από την ίδια και τον Λουκασένκο, υπάρχουν ακόμη δύο υποψήφιοι για το ανώτατο αξίωμα της χώρας. Αλλά θεωρούνται «σικέ»: αμφότεροι ηγούνται φιλοκυβερνητικών κομμάτων.

Αν και δεν υπάρχουν έγκυρες δημοσκοπήσεις και τα ΜΜΕ ελέγχονται ασφυκτικά, ορισμένοι τοπικοί και διεθνείς παρατηρητές σημειώνουν ότι ο Λουκασένκο θα κέρδιζε ούτως ή άλλως τις εκλογές, κυρίως εξαιτίας της κατάστασης στη γειτονική Ουκρανία αλλά και στην οικονομία.

«Ημουν στην Ουκρανία το καλοκαίρι και συνέκρινα τη ζωή εκεί με τη ζωή στη Λευκορωσία. Οι άνθρωποι εκεί αγωνίστηκαν για κάτι καλύτερο (προκαλώντας την πτώση της φιλορωσικής κυβέρνησης του Κιέβου στις αρχές του 2015) αλλά η κατάσταση επιδεινώνεται» δήλωσε στον βρετανό δημοσιογράφο μια μηχανικός που εργάζεται σε κρατικό εργοστάσιο κατασκευής τρακτέρ στο Μινσκ. «Οι άνθρωποι αλληλοσκοτώνονται για τα «πιστεύω» τους. Εμείς δεν το χρειαζόμαστε αυτό» πρόσθεσε ένας άλλος εργαζόμενος του εργοστασίου.

Οσον αφορά την οικονομία, καθώς το 80% της βιομηχανίας της χώρας ελέγχεται από το καθεστώς, αρκετοί πολίτες της Λευκορωσίας θεωρούν τον Λουκασένκο εγγυητή της εργασιακής ασφάλειας. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου και τα οικονομικά προβλήματα της Ρωσίας σπρώχνουν τη χώρα προς την ύφεση με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πραγματικοί μισθοί.

Αλλά η διάθεση για αλλαγή φαίνεται πως παραμένει περιορισμένη ενώ το ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους Λευκορώσους αφορά τις προθέσεις του Λουκασένκο σχετικά με την πορεία της χώρας στο άμεσο μέλλον. Θα πραγματοποιήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ώστε να στραφεί η Λευκορωσία προς τη Δύση ή θα συνεχίσει να υπακούει στις όποιες επιταγές του Κρεμλίνου;