Οταν στις 3 και 4 Ιουνίου 1989 το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (ΚΚΚ) έστελνε 200.000 στρατιώτες για να πνίξουν στο αίμα τις ειρηνικές φιλοδημοκρατικές διαδηλώσεις των φοιτητών στην πλατεία Τιενανμέν, πολλοί εκτίμησαν τότε ότι η φυσική εξέλιξη αυτού του γεγονότος –αλλά και της απότομης αύξησης του πληθωρισμού που το 1988 είχε φθάσει και το 30% –θα επέφερε την αποδυνάμωση του καθεστώτος. Και όμως, 25 χρόνια αργότερα το ΚΚΚ ζει και βασιλεύει –μαζί του και η λογοκρισία, ο περιορισμός των πολιτικών ελευθεριών και η διαστρέβλωση της έννοιας του κράτους δικαίου. «Το Βήμα» ζήτησε τη γνώμη τεσσάρων ειδικών ξένων πανεπιστημιακών, σχετικά με την πολιτική κληρονομιά των γεγονότων στην πλατεία Τιενανμέν, τα οποία θεωρούνται ακόμη και σήμερα στην Κίνα των κόκκινων καπιταλιστών «αντεπαναστατική δράση», ενώ οι συζητήσεις για την αιματηρή καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης απαγορεύονται.
«Το καθεστώς ελέγχει αποτελεσματικά τη διακίνηση των πληροφοριών με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των κατοίκων της Κίνας να μην μπορούν να πληροφορηθούν σχετικά με το γεγονός. Και όσοι είναι περίεργοι καταλαβαίνουν ότι είναι επικίνδυνο να κάνουν έρευνες ή να μιλούν για αυτό. Ο κόσμος αποδέχεται ότι αποτελεί ταμπού» είπε στο «Βήμα» ο Αντριου Νέιθαν, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στις Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικός στην κινεζική πολιτική. Και προσέθεσε: «Από την άλλη, για τους νέους Κινέζους το ότι είναι ταμπού το καθιστά ελκυστικό. Είναι σαν ένα οικογενειακό μυστικό που το αφήνεις στην άκρη αλλά προσωρινά. Κάποια στιγμή πρέπει να το αντιμετωπίσεις».
«Δεν συμβιβάζονται με το σκοτεινό παρελθόν»
Και όμως ένα τέταρτο του αιώνα μετά την κατάπνιξη του φιλοδημοκρατικού κινήματος στην πλατεία Τιενανμέν, η πολιτική ηγεσία δεν αισθάνεται αρκετά δυνατή για να συμβιβαστεί με το σκοτεινό παρελθόν της –όταν το ΚΚΚ απέδειξε ότι δεν έχει κανέναν δισταγμό να σφαγιάσει μαζικά τους πολίτες του προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. «Το σύστημα στην Κίνα, όπως εκπροσωπείται από την ηγεσία, παραμένει το ίδιο και σήμερα. Η πολιτική απείθεια συναντά τη σκληρή καταστολή» εξήγησε στο «Βήμα» ο Γιαγκ Σου, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιρβάιν στην Καλιφόρνια και ειδικός στα κοινωνικά κινήματα και τη συλλογική δράση. Ωστόσο, όπως ο ίδιος εκτιμά, η κατάσταση στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχει μείνει στάσιμη: «Εχουν σημειωθεί βελτιώσεις στα δικαιώματα και στις ελευθερίες του γενικού πληθυσμού σε σχέση με το 1989. Για παράδειγμα, οι διαδηλώσεις για τις συνθήκες εργασίας είναι συχνές. Και έχουν σημειωθεί μεταρρυθμίσεις που περιορίζουν την εξουσία της αστυνομίας στο να συλλαμβάνει πολίτες».
Πώς καταφέρνει όμως το καθεστώς να επιβιώνει και μάλιστα να είναι το ίδιο, αν όχι περισσότερο ισχυρό σε σχέση με το 1989; ρωτήσαμε τη Μόρα Ελίζαμπεθ Κάνινγκχαμ, ιστορικό με ειδίκευση στην κινεζική Ιστορία. «Τα τελευταία 25 χρόνια το ΚΚΚ διαδίδει το μήνυμα ότι ο κινεζικός λαός είναι καλύτερα με τον ίδιο στην εξουσία παρά με κάποιον άλλον. Δείχνει τη Ρωσία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991 και την Αίγυπτο μετά την πλατεία Ταχρίρ και τονίζει πόσο χαοτικές και εξαρθρωτικές ήταν αυτές οι πολιτικές μεταβάσεις. Δεν είναι καλύτερα, ρωτούν, να έχουμε οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική σταθερότητα ακόμη και αν για αυτές πρέπει να θυσιάσουμε κάποιες πολιτικές ελευθερίες; Μέχρι στιγμής, η απάντηση είναι «ναι»» μας είπε.
«Η αλήθεια είναι προϋπόθεση για την πρόοδο»
Η Ροβίνα Χε, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου «Tiananmen Exiles: Voices of the Struggle for Democracy in China» (Οι Εξόριστοι της Τιεναμνέν: Φωνές για τον Αγώνα για τη Δημοκρατία στην Κίνα), είπε μιλώντας στο «Βήμα»: «Από τη στιγμή που τους απαγορεύεται να ασχοληθούν με την πολιτική, οι Κινέζοι έχουν διοχετεύσει την ενέργειά τους στον προσωπικό πλουτισμό, στον υλισμό και στον καταναλωτισμό. Αλλά το κάνουν με κόστος την κατάπνιξη παγκόσμιων αξιών όπως είναι τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα που είχαν ενστερνιστεί το 1989. Η διεκδίκηση μακρόπνοων πολιτικών και κοινωνικών αξιών ανταλλάχθηκε για τα βραχυπρόθεσμα υλικά κέρδη που κατανέμονται άνισα στην κινεζική κοινωνία και επιδεινώνουν τις κοινωνικές εντάσεις που κάποια ημέρα μπορεί να εκραγούν».
Και κατέληξε: «Αν η Κίνα κάποια στιγμή είναι να κάνει βήματα προς τον εκδημοκρατισμό, πρέπει να αντιμετωπίσει τα ιστορικά της φαντάσματα, συμπεριλαμβανομένης της Τιενανμέν, γιατί η αλήθεια είναι προϋπόθεση για την πρόοδο».
HeliosPlus
