Μια «ανορθόδοξη» ρωσική εκκλησία στο Παρίσι

Τις όχθες του Σηκουάνα, τη γωνία της προκυμαίας Branly με τη λεωφόρο Rapp, επέλεξε το Κρεμλίνο για να χτίσει μια ορθόδοξη εκκλησία της οποίας η ανέγερση θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2015 και θα φέρει την υπογραφή του Ζαν-Μισέλ Βιλμότ. Το συγκρότημα του γάλλου αρχιτέκτονα θα περιλαμβάνει ένα ενοριακό κέντρο, ένα δίγλωσσο γαλλορωσικό σχολείο, ένα πολιτιστικό κέντρο και κυρίως μια εκκλησία με πέντε χρυσούς τρούλους. Αναμεμειγμένη με γυαλί και ξύλο, η πέτρα της Βουργουνδίας χαρίζει στο σύνολο μια επιβλητική ηρεμία. Το συνολικό κόστος υπολογίζεται σε 100 εκατ. ευρώ.

Το ορθόδοξο αυτό πνευματικό κέντρο, δυο βήματα από τον Πύργο του Αϊφελ, μίνιμαλ όπως ο δημιουργός του, αναμένεται να εξασφαλίσει διεθνές κύρος στον Βιλμότ.

Ανέγερση εκκλησίας; Πολύ καιρό είχε να συμβεί κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στο κέντρο του Παρισιού. Και μάλιστα στο Branly, μια από τις γειτονιές με τους περισσότερους επισκέπτες στον κόσμο. Η βούληση της Ρωσίας ήταν πολύ ισχυρή.

Η υπόθεση χρονολογείται από τον Οκτώβριο του 2007, όταν ο τότε πατριάρχης της Μόσχας Αλέξιος Β’ (ο οποίος πέθανε τον Δεκέμβριο του 2008) επισκέφθηκε τη Γαλλία. Επίσκεψη ρώσου ιεράρχη στη Δύση είχε να πραγματοποιηθεί από το σχίσμα του 1054 μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών. Ο Αλέξιος επιθυμούσε κυρίως να συναντηθεί με τον πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί που μόλις είχε επανεκλεγεί για δεύτερη θητεία. Του μετέφερε την επιθυμία του να χτιστεί ορθόδοξη εκκλησία στο Παρίσι. Ο Σαρκοζί υποστήριξε το σχέδιο το οποίο γνώριζε ότι είχε σημασία για τον ρώσο ομόλογο και φίλο του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Τον Μάρτιο του 2010 η κρατική υπηρεσία ακινήτων έβγαλε σε πλειστηριασμό ένα οικόπεδο 8.400 τ.μ. στο 7ο διαμέρισμα του Παρισιού. Φιλοξενούσε τα κεντρικά της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Γαλλίας που είχαν μετακομίσει σε άλλη περιοχή. Η Ρωσία κέρδισε τον πλειστηριασμό προσφέροντας 70 εκατ. ευρώ και ξεπερνώντας τις προσφορές της Σαουδικής Αραβίας και του Καναδά. Εξι μήνες αργότερα προκηρύχθηκε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός. Γιατί τόση βιασύνη; Στο Παρίσι, στην οδό Daru στο 8ο διαμέρισμα, υπάρχει η Μητρόπολη Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι αλλά αυτή υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Στον διαγωνισμό υπέβαλαν σχέδια 444 αρχιτέκτονες εκ των οποίων επελέγησαν 10 και τελικά κέρδισε ο ισπανός ρωσικής καταγωγής Μανουέλ Νουνιέθ Γιανόφσκι που πρότεινε μια εκκλησία κλασικού στυλ με έναν τεράστιο γυάλινο τρούλο ο οποίος, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα, ενσάρκωνε «το πέπλο της Μητέρας του Θεού».

Ο Σοσιαλιστής δήμαρχος του Παρισιού Μπερτράν Ντελανοέ εξέφρασε την «πολύ μεγάλη αντίθεσή του» στο σχέδιο του Γιανόφσκι επειδή θεωρούσε ότι δεν ταίριαζε αρχιτεκτονικά στη συγκεκριμένη γειτονιά.

Η εκλογή του Φρανσουά Ολάντ τον Μάιο του 2012 άλλαξε τα δεδομένα. Ο Ντελανοέ, που ανήκει στο ίδιο κόμμα, χάλασε τον κόσμο. Πραγματοποιήθηκαν διπλωματικές και υπουργικές συναντήσεις, διμερείς ή μη. Η κυβέρνηση πονοκεφάλιαζε πώς να λύσει το ζήτημα χωρίς να τα σπάσει με τους Ρώσους. Ωσπου τον περασμένο Μάρτιο η Ρωσία τερμάτισε το συμβόλαιο του Νουνιέθ Γιανόφσκι.

Τον διαδέχθηκε ο Βιλμότ που είχε έρθει δεύτερος στον διαγωνισμό. Ο αρχιτέκτονας εμπνεύστηκε το σχέδιό του από τον ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στη Μόσχα, την πρώτη πέτρινη εκκλησία στη ρωσική πρωτεύουσα, την πιο παλαιά, την πιο μεγάλη και την πιο επιβλητική εκκλησία του Κρεμλίνου, εκεί όπου στέφονταν οι τσάροι. Το σχέδιό του χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με τον ίδιο, από «οριζόντιες γραμμές, διαφάνεια, παιχνίδια του φωτός, μεταλλικότητα. Δεν έχει την ανάγκη να είναι φλύαρο».

Τα βάσανα του ρωσικού ορθόδοξου πολιτιστικού κέντρου στο Παρίσι δεν έχουν τελειώσει. Ο Νουνιέθ Γιανόφσκι έχει καταθέσει μήνυση για τον τερματισμό του συμβολαίου του εναντίον διαφόρων εμπλεκομένων στην υπόθεση: της Ομοσπονδίας της Ρωσίας, της γαλλίδας υπουργού Πολιτισμού Ορελί Φιλιπετί, του Ντελανοέ, του Βιλμότ. Ο Νουνιέθ Γιανόφσκι υποστηρίζει ότι έγιναν παρατυπίες στην αφαίρεση του έργου από τον ίδιο και στην ανάθεσή του στον Βιλμότ, ο οποίος όμως δηλώνει το αντίθετο.

Δημοσιεύτηκε στο HELIOS PLUS στις 18 Φεβρουαρίου 2014