Σαν βόμβα έσκασε πριν από λίγες ημέρες στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο η είδηση ότι η Ιρλανδία πρόκειται τελικά να διοργανώσει τον Ιούνιο δημοψήφισμα για το νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύμφωνο. Μάταια προσπάθησε επί μήνες ο πρωθυπουργός της, Εντα Κένι, και συνολικά η φιλομνημονιακή παράταξη της χώρας να αποτρέψει αυτή την προοπτική επισείοντας τη δαμόκλειο σπάθη της χρεοκοπίας. Επειτα από πυρετώδεις διαβουλεύσεις με τους συνταγματολόγους και παρά τους ευθείς εκβιασμούς της τρόικας για τις «καταστροφικές» συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης, η αρμόδια υπουργός Δικαιοσύνης Μάιρε Γουίλαν ανακοίνωσε την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία καθώς, όπως έκρινε, το σύμφωνο είναι «ειδικό εργαλείο εκτός της αρχιτεκτονικής της συνθήκης της ΕΕ».

Παράξενος λαός, αλήθεια, αυτοί οι Ιρλανδοί: πάνω που η ντε φάκτο χρεοκοπημένη χώρα τους ανέκτησε τον τίτλο του «καλού παιδιού» της Ευρώπης, της χώρας-υποδείγματος προσαρμογής που κάνει ό, τι της λένε και γι’ αυτό θα επιστρέψει, υποτίθεται, πρώτη στη ζεστή αγκαλιά των αγορών, αυτοί οι αχάριστοι βάλθηκαν τώρα να τα τινάξουν όλα στον αέρα στο όνομα, άκουσον άκουσον, παρωχημένων εννοιών σαν τη δημοκρατία και την εθνική κυριαρχία.

Οι Ιρλανδοί το έχουν, βέβαια, ξανακάνει στο παρελθόν, και μάλιστα δύο φορές, «μπλοκάροντας» με δημοψηφίσματα ισάριθμες ευρωπαϊκές συνθήκες – της Νίκαιας το 2001 και της Λισαβόνας το 2008 – και αναγκάζοντας τους Ευρωπαίους να τους δελεάσουν με διάφορα ανταλλάγματα προκειμένου τελικά να τις εγκρίνουν. Κάτι τέτοιο ίσως θα συμβεί και τώρα: πολλοί ιρλανδοί αναλυτές παραδέχονται ανοιχτά πως το δημοψήφισμα δεν είναι παρά ένα πρόσθετο διαπραγματευτικό χαρτί ώστε η χώρα να επιτύχει μια περαιτέρω ελάφρυνση στις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές – ένα «κούρεμα» αντίστοιχο, αν και μικρότερης κλίμακας, με αυτό της Ελλάδας.
Αυτή τη φορά βέβαια η διαπραγματευτική ισχύς των Ιρλανδών δεν είναι τόσο μεγάλη όσο παλαιότερα: κι αυτό γιατί οι γερμανοί εμπνευστές του Συμφώνου και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν πως αυτό θα τεθεί σε ισχύ όταν εγκριθεί σε 12 από τις 17 χώρες της ευρωζώνης – ακριβώς ώστε μια τυχόν απόρριψη από την Ιρλανδία να μην τινάξει στον αέρα αυτόματα την Ενωση. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο δεν αντέδρασαν βίαια στην ανακοίνωση του Δουβλίνου – σε αντίθεση, ας πούμε, με τα όσα τραγελαφικά συνέβησαν πριν από λίγους μήνες στις Κάννες όταν ετέθη ζήτημα ελληνικού δημοψηφίσματος για το «δικό μας» μνημόνιο. Ας το «περάσουν» οι υπόλοιποι, σκέφτονται φωναχτά οι «τροϊκανοί», κι όποιος δεν θέλει, ας μείνει απ΄ έξω από τους μηχανισμούς στήριξης – κι ας τα βγάλει πέρα μόνος του με τις αδηφάγες αγορές… Κοινώς, «αν οι Ιρλανδοί θέλουν να γίνουν Ισλανδοί, είναι ελεύθεροι να το πράξουν»!
Η «ψυχραιμία» όμως που επιδεικνύουν τα τελευταία 24ωρα στις επίσημες δηλώσεις τους οι υπεύθυνοι της τρόικας είναι επίπλαστη: γνωρίζουν, βλέπετε, καλά πως το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο, που θα τιμωρεί με βαριές κυρώσεις όποια (μικρή…) χώρα δεν διατηρεί ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, εγκρίθηκε μεν από 25 κυβερνήσεις, με μόνους διαφωνούντες τη Βρετανία και την Τσεχία, αλλά αυτό έγινε κατορθωτό μόνο χάρη στον ωμό εκβιασμό του Βερολίνου, που (επ)έβαλε το τιμωρητικό «φρένο χρέους» ως προαπαιτούμενο για τη «σωτηρία» της ευρωζώνης – δηλαδή, για την αύξηση του πλαφόν του Μόνιμου Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και κυρίως για τη μελλοντική έκδοση ευρωομολόγου.
Είναι κοινό μυστικό ότι στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, και όχι μόνο εκείνες των καταχρεωμένων κρατών της ευρωζώνης, το Σύμφωνο θεωρείται ένας ανελαστικός και ανέφικτος στην πράξη αντι-αναπτυξιακός «ζουρλομανδύας», χειρότερος και από εκείνον του Μάαστριχτ. Και το ιρλανδικό δημοψήφισμα αποτελεί δυνάμει έναν σοβαρό κίνδυνο για το νέο οικοδόμημα, καθώς θα συμπέσει χρονικά με την προεδρική εκλογή στη Γαλλία: τι θα γίνει, σκέφτονται οι ευρωπαίοι γραφειοκράτες, αν, όπως όλα δείχνουν, χάσει τις εκλογές ο Νικολά Σαρκοζί και ο νέος πρόεδρος ακολουθήσει το παράδειγμα της Ιρλανδίας και προσφύγει εκ νέου στις κάλπες;
Σε μια τέτοια περίπτωση το ιρλανδικό δημοψήφισμα θα μπορούσε να αποτελέσει τη θρυαλλίδα που θα οδηγήσει σε μια γενικευμένη αντιπαράθεση της πλειονότητας των χωρών της ευρωζώνης με την κυβέρνηση της Ανγκελα Μέρκελ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη νέα αρχιτεκτονική της Ενωσης.

Η «μαγική εικόνα»
Οι ως τώρα δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι παρά τις πιέσεις και τις απειλές οι περισσότεροι Ιρλανδοί είναι έτοιμοι να ψηφίσουν «όχι» στο Σύμφωνο και στην πολυετή λιτότητα που το συνοδεύει. Αυτό προκύπτει και από τη ραγδαία άνοδο στα γκάλοπ του κόμματος Σιν Φέιν, του πολιτικού βραχίονα του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA), που συγκεντρώνει πλέον στις τάξεις του πλήθος δυσαρεστημένους από την ευρω-σωτηρία ψηφοφόρους.
Για τον μέσο ιρλανδό ψηφοφόρο, τα καλά λόγια της τρόικας για τη δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας και οι υποσχέσεις για επιστροφή σε μια αναιμική ανάπτυξη της τάξεως του 0,5% εντός του 2012 δεν σημαίνουν και πολλά πράγματα, όταν το ΑΕΠ έχει υποχωρήσει μέσα σε τρία χρόνια πάνω από 15%, το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος παραμένουν σε δυσθεώρητα ύψη (10% και 110% αντίστοιχα το 2011) και η ανεργία σαρώνει (14,3% επισήμως), αναγκάζοντας δεκάδες χιλιάδες νέους να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να γίνουν οικονομικοί μετανάστες.
Οι Ιρλανδοί νιώθουν διπλά προδομένοι, καθώς γνωρίζουν ότι για τα δεινά τους δεν ευθύνονται οι ίδιοι αλλά η ανάγκη διάσωσης των αμαρτωλών τραπεζών με 67,5 δισ. ευρώ δανεικά, τα οποία – αν δεν υπάρξει κάποιας μορφής «κούρεμα» – καλούνται να πληρώσουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ