Γιάννης Μπεχράκης: η ηθική ματιά του, βραβευµένου με Πούλιτζερ, φωτορεπόρτερ

Κάποιες φορές, όταν ο Γιάννης Μπεχράκης µιλάει µε την εννιάχρονη κόρη του, της δείχνει ένα από τα σηµάδια πάνω στο σώµα του. «Αυτό το έπαθα στο Βιετνάµ» της λέει αστειευόµενος. Εκείνη βέβαια δεν τσιµπάει, το ξέρει ότι δεν έχει πολεµήσει στο Βιετνάµ, αν και τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει ζήσει παρόµοιες καταστάσεις σε άλλα µήκη και πλάτη της Γης. Εχει τραυµατιστεί, έχει γλιτώσει από θαύµα τον θάνατο, όµως επιµένει να γυρίζει τον κόσµο µε τη µηχανή του και τα δεκάδες µπλοκάκια στα οποία συλλέγει φωτογραφίες για τις εικόνες του – «γι’ αυτό λέω, δεν είµαι φωτογράφος, αλλά φωτορεπόρτερ», όπως εξηγεί – για να ανακαλύπτει, να δηµιουργεί, να ενηµερώνει.Ο 56χρονος φωτορεπόρτερ έχει καταξιωθεί πλέον παγκοσµίως ως ένας από τους σπουδαίους τουmétierτου – η συνάντησή µας έγινε εξάλλου µε αφορµή άλλη µια επιβράβευση της αξίας του, το πρόσφατο Πούλιτζερ για την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης.

Ε: Φωτογράφιζες από νωρίς;

Α: ∆εν είχα καµία σχέση µε τη φωτογραφία. Μετά τον στρατό δούλεψα σε εργοστάσιο για φουσκωτά και σωσίβια, πουλούσα κράνη µοτοσικλέτας, δούλεψασε γραφείο ιδιωτικών ντετέκτιβ και έκανα παρακολουθήσεις. Ηταν όλα προσωρινά, δεν ήθελανα φοράω κοστούµιακαι να δουλεύω εννέα µε πέντε.Ενας ξάδελφός µου, φωτογράφος, ο Μανώλης Καλογερόπουλος, µου έδωσε την εγκυκλοπαίδεια φωτογραφίας του«TIME-LIFE», πήγα σε σχολή φωτογραφίας. Το ’85 µπήκα στο στούντιο που είχε ένας ξάδελφός µου και ζήτησα να τον βοηθήσω. ∆ούλευα σε χλιδάτο περιβάλλον, φωτογραφίζαµε συναυλίες, µουσικούς και τα πάρτι τους. O ξάδελφοςαρρώστησε και το ανέλαβα όλο εγώ. Μετά από περίπου ενάµιση χρόνο ένιωσα να πνίγοµαι. Πάντα ήµουν µοναχικός και για µένα όλο αυτό, πάρτι, ποτά,ήταν έναπεριτύλιγµα, δεν µου έδινε αυτό που ήθελα.

Ε: Πότε βρήκες αυτό που ήθελες;

Α: Eίδα στον κινηµατογράφο το «Αποστολή στη Νικαράγουα». Aληθινή ιστορία, ο φωτογράφος τραβάει φιλµ την ώρα που εκτελείται ο δηµοσιογράφος από τον στρατό του Σοµόζα. Με κίνδυνο της ζωής του πηγαίνει τα φιλµ στην Αµερική, οι φωτογραφίες δηµοσιεύονται, αλλάζει η κοινή γνώµη, πέφτει ο Σοµόζα και ο κόσµος γίνεται καλύτερος. Θα µπορούσα µέσα από τη δουλειά, τη φωτογραφία, να αλλάξω τον κόσµο… Βγήκα από τον κινηµατογράφο και ήξερα ακριβώς τιήθελανα κάνω στη ζωή µου.

Ε: Πώς προέκυψε τοReuters;

Α: Ηταν συγκυρία, τύχη και πάθος. Στο στούντιο του ξαδέλφου µου δούλευε ο φωτορεπόρτερΠολύδωρος Αναστασέλης, φίλος µε τον φωτογράφο τουReutersστην Αθήνα Σπύρο Ματζαρλή. Πρώτη µου αποστολή ήταν το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθληµα Μπάσκετ του ’87. «Ξέρετε κάποιον που να εµφανίζει και να βγάζει και φωτογραφίες;» είπαν από τοReuters. «Τον Γιάννη, πολύ καλό παιδί. Είναι ψωνισµένος,θέλει να γίνει φωτορεπόρτερ». Τράβαγα, τύπωνα, εκτύπωνα στις τουαλέτες του Ειρήνης και Φιλίας. Αργότερα, µε πήραν τηλέφωνο από το Reuters και µου ζήτησαν να γίνω βοηθός φωτογράφος.∆άκρυσα από χαρά. Κάπως έτσι άλλαξε η ζωή µου.

Ε: Σε «θρέφει» η αίσθηση του κινδύνου;

Α: Εχω περίεργη σχέση µε τον κίνδυνο. ∆εν είµαι«adrenalinejunkie», αυτός είναι ένας µύθος που καταρρίπτεται κάνοντας µπάντζι τζάµπινγκ. ∆εν κάνωµπάντζι τζάµπινγκ. Εχω αστείρευτες εσωτερικέςπηγές αδρεναλίνης.

Ε: Εχεις κάνει ψυχανάλυση;

Α: Οχι όση θα ήθελα. Κάποτε ήµουν σε οριακό σηµείο. Πήγα σε έναν στρατιωτικό γιατρό στην Αγγλία, ειδικό σταµετατραυµατικάσύνδροµα. Μου είπε «Νοµίζω ότι είσαι καλά». Του απάντησα «Νοµίζω ότι δεν είσαι καλός γιατρός». Μου ζήτησε να τα παρατήσω όλα για έξι µήνες. Το έκανα και ήταν καλό για µένα. Επειτα ήρθε η 11η Σεπτεµβρίου. Επέµεινα να πάωστο Αφγανιστάν και έκανα εκεί µία από τις καλύτερες δουλειές µου. Αν µπορούσα να τις βαθµολογήσω, όµως, θα έβαζα πρώτο το Προσφυγικό.

Ε: Γιατί;

Α: Τα θέµατα τα παίρνω πάντα προσωπικά και για το συγκεκριµένο υπήρχε ένας παραπάνω λόγος. Ηταν σαν να βλέπω τη γιαγιά µου να έρχεται από την Τουρκία. Σκέφτηκα ότι έφτασε η ώρα που Ευρώπη και Ελλάδα θα έδινανεξετάσεις ανθρωπιάς. Ηθελα να καταλάβω αν µέσα σε αυτή την οικονοµική κρίση οι άνθρωποι αισθάνονται, δεν είναι κλεισµένοι στο καβούκι τους. Οι ανθρωπιστικές κρίσεις δείχνουν τι έχουµε µέσα µας και µε ενδιαφέρουν πολύ ως άνθρωπο.

Ε: Νιώθεις ότι έχεις µια αποστολή στη ζωή;

Α: Ναι, και είµαι αφοσιωµένος σε αυτή. Με ενδιαφέρει να σκουντάω τους ανθρώπους, να λέω «Κοίτα τι γίνεται, πρέπει να κάνεις κάτι». Με ενδιαφέρει να είµαι από αυτούς που γράφουν την Ιστορία της γενιάς µου. Και να τη γράφω σωστά και µε ηθική.

Ε: Η ηθική σου συµβαδίζει µε τουReuters;

Α: Ακολουθώ κατά 85% την ηθική της δηµοσιογραφίας και κατά 15% τη δική µου. Εάν συγκρούονται, παίρνω τις αποφάσεις µου εκείνη τη στιγµή.Συνήθως ακολουθώ τη δική µου ηθική.

Ε: Θεωρείς τον εαυτό σου καλλιτέχνη;