Οι εντιμότατοι φίλοι του

Οι πίνακές του το βροντοφωνάζουν αλλά δεν παραλείπει να το δηλώνει και ο ίδιος ότι είναι «αισιόδοξος, αν και γνώστης της πικρής αλήθειας ότι ο κόσμος είναι ένα απαίσιο μέρος». Οπως και να το δεις, μια εμπειρία τη διαθέτει στα 79 του χρόνια ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ, όπως επίσης και μια αστείρευτη αγάπη για την τέχνη του, η οποία τού εμφυσά με τη σειρά της την αίσθηση της νεότητας. «Οταν ζωγραφίζω αισθάνομαι 30 χρόνων» έχει πει.

Ευλογημένος με αυτή τη δημιουργική διέξοδο, λοιπόν, επιμένει πεισματικά να αγαπάει τη ζωή, να αγαπάει τους ανθρώπους και, όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη έκθεσή του στη Royal Academy of Arts στο Λονδίνο, να αγαπάει και τους φίλους του. Ούτε ένας ούτε δύο, αλλά ογδόντα δύο από αυτούς κάθισαν υπομονετικά στην ίδια ακριβώς καρέκλα στο στούντιό του στην Καλιφόρνια με φόντο μια κουρτίνα και ένα χαλί και πόζαραν επί τρεις συνεχείς ημέρες έκαστος, ακίνητοι και αμίλητοι, για να αποκτήσουν τελικά μια ήσυχη εκφραστικότητα στα πορτρέτα του απίθανου Χόκνεϊ. Υπήρξαν και απώλειες, καθώς ο 83ος προσκεκλημένος δεν επανήλθε μετά την πρώτη ημέρα, οπότε στη θέση του ο άγγλος ζωγράφος τοποθέτησε μια νεκρή φύση. Εξ ου, λοιπόν, και ο τίτλος της έκθεσης «82 Portraits and 1 Still-life», όλα τους έργα ζωγραφισμένα πάνω σε καμβάδες πανομοιότυπων διαστάσεων (120 x 90 εκ.).

Η επαναληψιμότητα του φορμά, εξάλλου, τονίζει ακόμη περισσότερο τον διαφορετικό τρόπο που ποζάρει καθένα από τα μοντέλα του και όπως λέει και ο ίδιος: «Βλέπεις τη μοναδικότητα του καθενός, γιατί είμαστε όλοι μοναδικοί». Ο Λάρι Γκαγκόζιαν με τα νευρικά χέρια του να εκπέμπουν την ανυπομονησία του επειδή έπρεπε να κάθεται ακίνητος. Ο γιος της εικαστικού Τασίτα Ντιν με τη σοβαρότητα του παιδιού που θέλει να φανεί αντάξιο της εμπιστοσύνης που του έδειξε ο κόσμος των μεγάλων. Η αδελφή του ζωγράφου, Μάργκαρετ, ως η γλυκιά συνταξιούχος της διπλανής πόρτας. Η σχεδιάστρια υφασμάτων, Σίλια Μπέρτγουιλ – πρώην κυρία Οσι Κλαρκ και μούσα του Χόκνεϊ ήδη από το 1970, όταν άρχισε να ζωγραφίζει ένα από τα πιο γνωστά του πορτρέτα, το «Mr and Mrs Clark and Percy» –με ένα λευκό πουκάμισο και μια αειθαλή κομψότητα στο ντύσιμο και στο στήσιμο. Οι περισσότεροι, ωστόσο, από αυτούς είναι ανώνυμοι, όπως ο 87χρονος οδοντίατρός του, τον οποίο ζωγράφισε έξι εβδομάδες προτού αυτός πεθάνει.

Ενας άλλος θάνατος, ωστόσο, εκείνος του νεαρού βοηθού του, Ντόμινικ Ελιοτ, το 2013, ήταν εκείνος που πυροδότησε τη συγκεκριμένη δημιουργική έκρηξη. Η τραγωδία του αναπάντεχου χαμού του, μόλις στα 23 του χρόνια, από κατάποση χλωρίνης, όσο βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών, στο εργαστήριο του βρετανού ζωγράφου στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας, όπου είχε επιστρέψει ο Χόκνεϊ το 2005 ύστερα από μακροχρόνια παραμονή στην Καλιφόρνια, τον άφησε συντετριμμένο και ανίκανο να ζωγραφίσει. Μετακόμισε ξανά στο γνώριμο Λος Αντζελες όπου ζούσε μέσα στην κατάθλιψη μέχρις ότου μια μέρα είδε τον διαχειριστή του στούντιό του να κάθεται σε μια καρέκλα κρατώντας απελπισμένος το κεφάλι του. Η εικόνα ήταν οικεία, στην ουσία επρόκειτο για έναν απρόσμενο αντικατοπτρισμό. Πήρε, λοιπόν, έναν καμβά και άρχισε να ζωγραφίζει ξανά, τον έναν μετά τον άλλον, τους ανθρώπους που είχε γύρω του. Σιγά σιγά, η πληγή άρχισε να επουλώνεται και ο τόνος έγινε ελαφρύτερος στους πίνακες καθώς ο Χόκνεϊ συνειδητοποίησε πόσο πολλούς φίλους έχει μέσα από αυτό το πολύτιμο οικογενειακό άλμπουμ που συνέθεσε. Βέβαια, «αν ήταν φωτογραφίες, δεν θα παρουσίαζαν τόσο ενδιαφέρον» έλεγε στον βρετανικό Τύπο.

«Η εικοσάωρη έκθεση και επεξεργασία μιας εικόνας είναι πολύ διαφορετική από το κάδρο που σχηματίζεται σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου. Βαριέμαι τις φωτογραφίες γιατί η υφή τους είναι πανομοιότυπη. Στη ζωγραφική φέρνεις τον δικό σου χρόνο στο μέσο, ενώ το βίντεο επιβάλλει τον δικό του χρόνο σε σένα –αυτή είναι η αδυναμία του. Ακόμη και οι ταινίες δείχνουν εφήμερες, τις περισσότερες παλιές ταινίες δεν θέλω να τις ξαναδώ ποτέ πια. Δυστυχώς δεν διδάσκουν πλέον ζωγραφική και σχέδιο. Τι θα συμβεί άραγε; Αν σταματούσαν φέρ’ ειπείν τη διδασκαλία των μαθηματικών, οι γέφυρες θα έπεφταν… Στην έκθεση «Matisse Picasso» της Tate είδα κάποιες μεγάλες φωτογραφίες. Σκέφτηκα:
«Ο κόσμος δείχνει πολύ βαρετός σε μια φωτογραφία, όμως ο Πικάσο και ο Ματίς τον καθιστούν ιδιαίτερα συναρπαστικό»».