11 ερωτήσεις στον Θανάση Οικονόμου

Τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη ενδείξεων παρουσίας τρεχούμενου νερού στον Αρη; «Οι τελευταίες έρευνες αποκάλυψαν την ύπαρξη ρυακιών στους τοίχους κρατήρων στην επιφάνεια του πλανήτη τα οποία δεν µπορούν να σχηµατίζονται από τίποτε άλλο παρά από τρεχούµενο νερό. Δεν πρόκειται για νερό µε τη µορφή που το γνωρίζουµε στη Γη αλλά για µείγµα µε άλατα, τα οποία µειώνουν το σηµείο τήξης του νερού και έτσι αυτό παραµένει σε υγρή µορφή παρά τις χαµηλές θερµοκρασίες. Στη Γη γνωρίζουµε ότι όπου υπάρχει νερό υπάρχει και κάποια µορφή ζωής. Εχουµε ελπίδες για ανακάλυψη µικροβιακής ζωής στον Αρη».

Είμαστε μόνοι ή έχουμε και παρέα σε αυτό το απέραντο Σύμπαν; «Στο ηλιακό µας σύστηµα δεν υπάρχει αναπτυγµένη µορφή ζωής. Γνωρίζουµε όµως ότι υπάρχουν εκατοµµύρια ηλιακά συστήµατα µε πλανήτες οι οποίοι εµφανίζουν συνθήκες παρόµοιες µε αυτές που επικρατούν στη Γη. Η πιθανότητα να υπάρχει εκεί αναπτυγµένη µορφή ζωής είναι µεγάλη».

«Από κάθε αποστολή κρατάς και κάτι. Θα ξεχώριζα ίσως τη στιγµή που προσεδαφιστήκαµε στη Σελήνη και πήραµε πληροφορίες για τη χηµική σύσταση του εδάφους της, αλλά και όταν το Pathfinder επισκέφθηκε τον πλανήτη Αρη το 1997 φέροντας το όργανο Alpha Proton Χ-ray Spectrometer που κατασκευάσαµε στο εργαστήριό µου και το οποίο µας βοήθησε να µάθουµε πολλά για την επιφάνεια του πλανήτη».

Διηγηθείτε μια ιστορία που έχει μοιραστεί μαζί σας ένας αστροναύτης. «Ο φίλος µου Τζον Γκράνσφελντ βρέθηκε πολλές φορές στο Διάστηµα για να επιδιορθώσει το τηλεσκόπιο Hubble. Μου περιέγραψε το τρελό χτυποκάρδι που ένιωσε όταν χρειάστηκε να κάνει το πρώτο βήµα στο κενό, µολονότι ως αστροφυσικός γνώριζε καλά ότι δεν επρόκειτο να πέσει».

Θρησκεία και επιστήμη συνδυάζονται; «Είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγµατα. Η επιστήµη βασίζεται στην έρευνα και στις αποδείξεις, η δε θρησκεία στο δόγµα, είναι κάτι το προσωπικό».

Τον Θεό τον συναντήσατε εκεί επάνω; «Δεν έχω βρεθεί στο Διάστηµα. Πάντως και ο Γκαγκάριν και ο φίλος µου ο Γκράνσφελντ, όταν τους έκαναν την ίδια ερώτηση, απάντησαν αρνητικά».

Με τόσα προβλήματα στη Γη τι γυρεύουμε στο Διάστημα; «Αν δεν είχαµε πάει στο Διάστηµα, τώρα εµείς δεν θα µπορούσαµε να µιλάµε στο κινητό. Μπορώ να δώσω αρκετά τέτοια παραδείγµατα. Οι οικονοµολόγοι ισχυρίζονται ότι για κάθε δολάριο που ξοδεύει η NASA η επιστροφή είναι δεκαπλάσια για την οικονοµία. Οι χώρες που δεν αναπτύσσουν τεχνολογία είναι καταδικασµένες να γίνουν τριτοκοσµικές».

Οπως η Ελλάδα… «Μας στενοχωρεί όλους µας η διαρροή νεαρών επιστηµόνων από την Ελλάδα οι οποίοι κατορθώνουν να διαπρέπουν στο εξωτερικό. Μεταναστεύουν γιατί δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδοµές στη χώρα για την υποστήριξή τους. Και αυτό είναι κάτι που βιώνω και εγώ προσωπικά».

Τι εννοείτε; «Προσπαθώ εδώ και οκτώ χρόνια να φτιάξουµε ένα αστρονοµικό πάρκο στη Δυτική Μακεδονία. Συναντήσαµε πάρα πολλές δυσκολίες, από γραφειοκρατικά µέχρι πολιτικά εµπόδια –γιατί να γίνει επί κυβερνήσεως αυτού του κόµµατος το Αστεροσκοπείο και όχι επί του άλλου».

Σε τι στάδιο βρίσκεστε; «Κάναµε τις απαιτούµενες µελέτες και υποβάλαµε τον φάκελο στο Συµβούλιο της Επικρατείας. Μας ζήτησαν επιπλέον µελέτες, τις πραγµατώσαµε και πλέον περιµένουµε απάντηση. Ελπίζω ότι θα εγκριθεί. Θα είναι κρίµα, αν όχι µεγάλη ζηµιά, για την ανάπτυξη στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, καθώς δεν θα απορροφηθούν τα χρήµατα που είναι εξασφαλισµένα από το ΕΣΠΑ».

Γεννηθήκατε στα Γρεβενά. Παιδί με τον Εμφύλιο βρεθήκατε στην Τσεχοσλοβακία, όπου και σπουδάσατε, και ύστερα, το 1964, φύγατε για την Αμερική. Στην Ελλάδα σκεφθήκατε να επιστρέψετε; «Είχα κάποτε σκεφθεί να επιστρέψω το 1967. Ενας έλληνας καθηγητής από το Αριστοτέλειο που συνεργαζόταν τότε µε το Πανεπιστήµιο του Σικάγου µού είπε: «Για να γίνεις εσύ καθηγητής στην Ελλάδα πρέπει να έχεις γνωριµίες αλλά και πιστοποιητικό κοινωνικών φρονηµάτων. Εσύ που προέρχεσαι από την Τσεχοσλοβακία δεν θα το πάρεις ποτέ»».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2015