Το ραντεβού είχε οριστεί στο Μιλάνο. Ακριβής στην ώρα του και επιβλητικός στο παρουσιαστικό του: πανύψηλος, με ένα πονηρό χαμόγελο αυτοπεποίθησης και απόλυτα διαπεραστικό βλέμμα, μπήκε στον χώρο σαν ανέμελος σταρ… Ο Μαρσέλ Γουόντερς είναι άνετος και χαλαρός όχι μόνο επειδή γνωρίζει τη λάμψη του, αλλά κυρίως επειδή βρίσκεται σε οικείο περιβάλλον· ανάμεσα σε σχεδιαστές, προϊόντα, συζητήσεις, χαμόγελα και εκπλήξεις. «Εδώ πρέπει να είσαι έτοιμος για όλα: να θαυμάσεις, να κρίνεις, να ζηλέψεις, να συγχαρείς, να γλεντήσεις» σχολιάζει με ύφος που θυμίζει σταρ του σινεμά, αποδεικνύοντας ότι τα γονίδια στα 51 μπορεί να σου φερθούν γενναιόδωρα.
Οι «New York Times» έχουν αποδώσει στον ολλανδό ντιζάινερ τον χαρακτηρισμό «Lady Gaga of design» –με τη διαφορά, βέβαια, ότι εκείνος προϋπήρχε της εκκεντρικής αοιδού. Και επίσης, ξέρει καλύτερα το παιχνίδι της κομψής και αυτοσαρκαστικής πρόκλησης. Eκανε το μεγάλο μπαμ το 1996 με τη γνωστή καρέκλα Knotted –όντας τότε ενεργό μέλος των Droog -, δίνοντας εξαρχής το στίγμα της δημιουργικής του φιλοσοφίας, η οποία διέπεται από έναν επικαιροποιημένο ρομαντισμό και θέλει την εξέλιξη να συμβαίνει μέσα από την αναδρομή. «Αν θες να είσαι κομμάτι της ιστορίας στο μέλλον, δεν μπορείς να αποσυνδεθείς από το σήμερα» είχε δηλώσει το 2010 στο «How to spend it» των «Financial Times», για να συμπληρώσει έναν χρόνο αργότερα στο «Domus»: «Οι σχεδιαστές έλκονται από το νέο, αλλά τίποτε δεν γερνάει πιο γρήγορα από την καινοτομία».
Το 2001 ίδρυσε μαζί με τον Κάσπερ Βίσερς την εταιρεία Moooi, της οποίας παραμένει art director, και ως σήμερα δείχνει να είναι από εκείνους τους τυχερούς που διασκεδάζουν αφάνταστα με τη δουλειά τους.
Πόσο εύκολο είναι να μοιράζεστε δημιουργικά σε διαφορετικά πρότζεκτ; «Θα μπορούσα να το παρομοιάσω με την ικανότητα ενός άνδρα να έχει πολλές ερωμένες. Ο κοινός παρονομαστής είναι η ερωτική έλξη και για μένα στη θέση αυτή βρίσκεται η ύλη, τα ίδια τα αντικείμενα. Φαινομενικά, εμπλέκομαι σε διαφορετικές δραστηριότητες, αλλά στην πραγματικότητα είμαι απλώς υλιστής. Κάθε εταιρεία έχει τη δική της προσωπικότητα, κάθε πρότζεκτ τις δικές του προκλήσεις. Σχεδιάζω με αναφορά αυτή τη διαφορετικότητα».
Η εφετινή χρονιά σάς βρίσκει με μια ακόμη συνεργασία στο ενεργητικό σας. «H Gufram είναι μια ιδιαίτερη εταιρεία, με εξίσου ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ. Ηταν πολύ εύκολο να ταιριάξουμε καθώς επιδιώκουμε το χιούμορ και όχι το αστείο. Τα πουφ Magnolia και Hortensia ήταν μια ευχάριστη αφορμή να επιδοθώ στον αγαπημένο μου πειραματισμό που τοποθετεί τον σχεδιασμό στη λεπτή αυτή ενδιάμεση γραμμή μεταξύ τεχνητού και φυσικού. Καμιά φορά, ξεχνάμε ότι και το τεχνητό είναι κομμάτι τελικά του φυσικού μας κόσμου. Ολες οι φυσικές φόρμες αποτελούν την αφετηρία μιας φτιαχτής φιγούρας. Τα πουφ αυτά υπηρετούν όλα όσα επιθυμώ: φέρνουν κοντά τους ανθρώπους, έχουν ενδιαφέρουσα υφή και παραπέμπουν στη φύση, όντας παράλληλα υπερφυσικά, μαλακά γλυπτά».
Επομένως, πολλές φορές η ίδια η πηγή ανάθεσης αποτελεί και την πηγή έμπνευσης. «Επαναφέροντας το πρότυπο του πολυγαμικού άνδρα, θα έλεγα ότι τελικά κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο πατέρας. Η συζήτηση και η συναναστροφή με κάθε πελάτη διαμορφώνει μια διαφορετική φόρμουλα έμπνευσης και σχεδιασμού. Ολα προκύπτουν από τη μεταξύ μας αλληλεπίδραση. Το σημαντικό για μένα είναι να μην καταλήγεις να κάνεις κάτι που θα ικανοποιεί μόνο τις προσδοκίες του πελάτη αναιρώντας τις δικές σου αξίες».
Και κάπου εδώ είναι που η καλλιτεχνική φύση του ντιζάιν συναντά τον σκληρό επιχειρηματικό κόσμο; «Είναι αναπόφευκτο. Οι ντιζάινερ αποτελούμε κατά κάποιον τρόπο τους συμβούλους των εταιρειών. Γι’ αυτό και επισημαίνω συχνά το πόσο υπεύθυνη και ολοκληρωμένη πρέπει να είναι κάθε πρότασή μας. Για το καλό πρόσωπο της εταιρείας, για τη δική μας καλή εικόνα και, τελικά, για έναν καλύτερο κόσμο. Το ντιζάιν, άρα και η καθημερινότητά μας, θα γίνουν καλύτερα αν όλοι όσοι αποτελούμε κομμάτι αυτής της αλυσίδας δρούμε ευσυνείδητα».
Αυτό είναι και ένα μήνυμα προς τους νέους; «Σαφώς. Θα πρέπει να τολμούν, να προωθούν τη δουλειά τους, να τη στηρίζουν, αλλά και να είναι υπεύθυνοι απέναντι σε αυτό που αντιπροσωπεύουν. Και οι εταιρείες με τη σειρά τους έχουν την υποχρέωση να δίνουν βήμα στους νέους. Η Moooi θεωρώ ότι είναι πρωτοπόρος σε τέτοιες πρωτοβουλίες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τον Μάρτεν Μπας, τις Front αλλά και τη Νίκα Ζούπανκ».
Το Μιλάνο παραμένει εφαλτήριο για νέες ιδέες; «Εννοείται. Το Μιλάνο είναι σαν την Πρωτοχρονιά. Σηματοδοτεί την έναρξη κάθε νέας ντιζάιν χρονιάς. Δημιουργοί και εταιρείες παρουσιάζουν ό,τι νέο έχουν. Είναι η πραγματική γιορτή του ντιζάιν που την απολαμβάνουν δημιουργοί, επισκέπτες και κάτοικοι. Στο Μιλάνο η κουλτούρα του ντιζάιν γιορτάζεται σε κάθε δρομάκι, σε κάθε πολυτελές showroom, σε κάθε αποθήκη. Το iSaloni και οι παράλληλες δραστηριότητες αποτελούν τη μήτρα του ντιζάιν εδώ και 53 χρόνια, σχεδόν από τότε που γεννηθήκαμε».
Μήπως η άμεση ανταλλαγή ιδεών μέσω Διαδικτύου αποτελεί πλέον σοβαρό αντίπαλό του; «To Ιnternet έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Σαφώς αποτελεί πηγή ενημέρωσης, αλλά εγκυμονεί και έναν πολύ περίεργο κίνδυνο. Αυτόν της ισοπέδωσης οτιδήποτε ρεαλιστικού. Ευφάνταστα πρωτότυπα αντικειμένων και λαμπερά renders (τρισδιάστατες απεικονίσεις) ξαφνικά γίνονται το μέτρο σύγκρισης για τη δυναμική των υλοποιημένων ιδεών. Ολα αυτά είναι απίστευτη πηγή έμπνευσης, αλλά είναι κουτό να θεωρούμε ότι υπάρχουν ρεαλιστικές προοπτικές σε όλα. Καλλιεργείται ένας άνισος ανταγωνισμός φαντασίας και ρεαλισμού, με τον τελευταίο να δείχνει τρομερά βαρετός».
Αρα ο ρεαλισμός μπορεί να αποτελέσει το νέο κίνημα, τη νέα τάση; «Για εμένα τάση, πέρα από αποχρώσεις και υλικά, θα πρέπει να αποτελέσει η σταδιακή απομάκρυνση των σχεδιαστών από την εμμονή του μοντερνισμού. Ο μοντερνισμός δίνει εφήμερες τάσεις και στυλ, αλλά δεν είναι μια σταθερή φιλοσοφία. Κάθε δημιουργός οφείλει να εξελίσσεται μέσα από την κουλτούρα των κεκτημένων του παρελθόντος».
Η φαντασία δεν είναι κομμάτι του σχεδιασμού; «Απόλυτα. Αλλά τη φαντασία που εγώ υπηρετώ τη συνθέτουν η έκπληξη, η καινοτομία και η χαρά, όχι το άπιαστο και το μη πραγματοποιήσιμο. Μέσα από τα αντικείμενά μου θέλω ο κόσμος να αλλάζει την εικόνα της καθημερινότητάς του, να ανακαλύπτει κάτι απρόσμενο. Η σφαίρα της φαντασίας στο ντιζάιν οφείλει να μπαίνει σε ρεαλιστική τροχιά. Αυτή είναι η μαγεία».
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
