Παλιά, όχι τόσο παλιά όμως, αποτελούσαν ένα σημαντικό κομμάτι του οδικού δικτύου της χώρας. Υστερα ήρθαν η αστικοποίηση, η ανάπτυξη, ο τουρισμός και ό,τι όλα αυτά συνεπάγονται.Παρ΄ όλα αυτά στη χώρα μας υπάρχουν ακόμα χιλιάδες χιλιόμετρα μονοπατιών,τα οποία δεν «κατάπιε» η άσφαλτοςούτε και εγκαταλείφθηκαν πλήρως ποτέ.Απλώς σήμερα οι επισκέπτες τους δεν είναι κτηνοτρόφοι,αλλά ταξιδιώτες. Κίνητρό τους δεν είναι η φροντίδα των ζώων τους ή η μεταφορά των προϊόντων τους, αλλά η αναψυχή και η περιπέτεια. Τα σημάδια στα δένδρα και η πυξίδα αντικαθίστανται επίσης. Τη θέση τους παίρνουν το GΡS και το Google maps και ο στόχος των πεζοπόρων, ειδικά των λιγότερο αφοσιωμένων,μπορεί να μην είναι η επόμενη πηγή νερού,αλλά μια απομακρυσμένη παραλία ή ακόμα και μία… ταβέρνα.Κάποιοι από αυτούςπάντωςέχουν κυριολεκτικά αφιερώσει τη ζωή τους στο… περπάτημα και στην ανακάλυψη των δρόμων του, σε μια δραστηριότηταη οποία όπως λένεπέρα από την ψυχαγωγία που προσφέρει αποτελεί ίσως την πιο υπαρκτή σήμερα δραστηριότητα του εναλλακτικού τουρισμού στην Ελλάδα. Η κυρία Καλλιόπη Δηλαβεράκη εδώ και δύο χρόνια είναι πρόεδρος του ΕΠΟΣ Φυλής, ενός από τους ενεργότερους ορειβατικούς και πεζοπορικούς συλλόγους στη χώρα με περίπου 1.300 μέλη από όλη την Αττική. « Τον τελευταίο καιρό δεχόμαστε όλο και περισσότερα καινούργια μέλη, ανθρώπους που έχουν μπουχτίσει από την πόλη ή τον τουρισμό της ξαπλώστρας-βέβαια πρόκειται κυρίως για νέους ανθρώπους. Απέχουμε ακόμα αρκετά από χώρες και νοοτροπίες, όπως λ.χ. οι ΗΠΑ, όπου ολόκληρες οικογένειες επιλέγουν να περάσουν τις διακοπές τους περπατώντας σε εθνικά πάρκα» επισημαίνει. « Αυτό που πρέπειπάντωςνα γνωρίζουν όλοι είναι ότι η πεζοπορία, ακόμα και η ορειβασία, δεν είναι extreme sport. Οποιοσδήποτε έχει μια απλά υποφερτή φυσική κατάσταση μπορεί να έρθει και να περπατήσει μαζί μας. Υπάρχουν διαδρομές εξίσου όμορφες σε όλα τα επίπεδα δυσκολίας».
Τον καθαρισμό των μονοπατιών από βλάστηση, ρίζες, χώματα και μπάζα- ώστε μετά να ασχοληθούν οι τεχνίτες με το στρώσιμο της πέτρας και του μαρμάρου- έχουν αναλάβει εθελοντικές ομάδες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μία από αυτούς, ηκυρία Ινγκεμποργκ Χόικα από την Ολλανδία, βρισκόταν μέχρι πριν λίγες ημέρες στην Κέα, στο πλαίσιο του προγράμματος της οργάνωσης Ελιξ, που εδώ και χρόνια οργανώνει εθελοντικούς καθαρισμούς μονοπατιών στις Κυκλάδες.
«Σ τη χώρα μου υπάρχουν περιπατητικές διαδρομές, αλλά το κυκλαδίτικο περιβάλλον ήταν κάτι το τελείως διαφορετικό σε σχέση με την επίπεδη Ολλανδία. Νομίζω ότι το να περπατάς στα μονοπάτια του νησιού σε κάνει να χάνεις για λίγο την ιδιότητα του τουρίστα και να αποκτάς εκείνη του περιηγητή» σχολιάζει.« Ο περιπατητικός τουρισμός είναι μια πραγματική ευκαιρία ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισμού για την Ελλάδα, ειδικά τους ανοιξιάτικους και φθινοπωρινούς μήνες » λέει ο κ. Αντώνης Καλογήρου, ο οποίος έχει γράψει δεκάδες πεζοπορικά βιβλία και οδηγούς και έχει καταγράψει 5.000 χιλιόμετρα μονοπατιών με το GΡS του.
Εδώ και πέντε χρόνια είναι διαχειριστής της ιστοσελίδας pezoporia. gr η οποία συγκεντρώνει πληροφορίες για πεζοπόρους και ορειβάτες κάθε επιπέδου και… υψομέτρου. Εγκατεστημένος από επιλογή ήδη από τη δεκαετία του 1980 στις Κυκλάδες, ο κ. Τάσος Αναστασίου είναι προϊστάμενος του τμήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Κυκλάδων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Εδώ και 15 χρόνια είναι η ψυχή του προγράμματος αποκατάστασης των μονοπατιών στα νησιά των Κυκλάδων. « Ως τώρα έχουμε καταγράψει 600 χλμ. μονοπατιών σε 21 νησιά, τα οποία έχει αποφασιστεί να διατηρηθούν.Από αυτά περί τα 200 χλμ., στα οποία περιλαμβάνονται διαδρομέςμε πολιτιστικό,αισθητικό και ιστορικό ενδιαφέρον, έχουν ήδη ανακατασκευαστεί και συντηρούνται» λέει ο κ. Αναστασίου.
«Εχει σημασία να τονιστεί ότι πλέον σε κάθε νησί υπάρχουν άνθρωποι που βοηθούν άδολα στη συντήρησή τους και στην προστασία τους. Οταν το πρόγραμμα ξεκίνησε δεν συνέβαινε το ίδιο.Είχαμε να αντιμετωπίσουμε συμφέροντα που συνδέονταν με τον μαζικό τουρισμό ή απλώς την αδιαφορία. Επιπλέον, μια άλλη παράμετρος- η οποία και την ολοκλήρωση των έργων καθυστερούσε και το κόστος ανέβαζε- ήταν η ανάθεση των αποκαταστάσεων με δημοπρατήσεις, σαν να επρόκειτο για δημόσια έργα οδοποιίας. Κατέληγαν να γίνονται από εργολάβους οδοποιίας άσχετους με το αντικείμενο. Εδώ και λίγα χρόνιαχρησιμοποιούνται ντόπιοι τεχνίτες στα νησιά οι οποίοι γνωρίζουν το αντικείμενο σε βάθος και τους ενδιαφέρει πραγματικά » σημειώνει.
Δεν είναι όλοι οι οδηγοί των πεζοπορικών διαδρομών γέννημα-θρέμμα της ελληνικής υπαίθρου. Αν κάποιος βρεθεί στην Ιθάκη και θελήσει να γνωρίσει τα μονοπάτια του νησιού από κάποιον που τα γνωρίζει καλά, πρέπει να απευθυνθεί σε μια…. ζωγράφο από την Ολλανδία. Η κυρίαΕστερ φαν Ζιούλεν, 60 ετών σήμερα, ήρθε για πρώτη φορά στη χώρα μας με τον σύζυγό της πριν από δέκα χρόνια για διακοπές.
«Ενθουσιαστήκαμε τόσο που αποφασίσαμε να μετακομίσουμε εδώ, κάτι που πραγματοποιήσαμε τρία χρόνια μετά. Η πρώτη μας επιλογή ήταν η Σκύρος, όμως όταν επισκεφθήκαμε την Ιθάκη πήραμε την απόφασή μας».
Στην Ολλανδία η κυρία Ζιούλεν εργαζόταν ως ζωγράφος και καθηγήτρια Καλλιτεχνικών, δουλειές που δεν ήταν εύκολο να συνεχίσει στο νησί του Ιονίου. «Μου άρεσε πάντα πολύ το περπάτημα και τα καλοκαίρια δούλευα ως ξεναγός στα αξιοθέατα της πόλης μου, του Αμερσφουρτ. Ετσι στην Ιθάκη αποφάσισα να συνδυάσω τις δύο ιδιότητες. Εκείνη την περίοδο με την πρωτοβουλία ενός Ελληνα που ζούσε στην Αυστραλία άρχισε ένας πιο συστηματικός καθαρισμός των μονοπατιών στον οποίο βοήθησαν διάφοροι εθελοντές. Παράλληλα άρχισα να διαβάζω οτιδήποτε υπήρχε σε σχέση με την ιστορία του νησιού και ιδιαίτερα με τον Οδυσσέα. Ετσι το 2004 κατέληξα να διοργανώνω πεζοπορικές εκδρομές στην Ιθάκη. Φυσικά αυτό δεν αρκεί για να ζήσει κανείς και έτσι ταυτόχρονα κάνω και άλλες δουλειές, όπως να ζωγραφίζω επιγραφές». Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που αποφασίζουν να γνωρίσουν… πεζή την Ιθάκη είναι τουρίστες από την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη. «Και κάποιοι Ελληνες του εξωτερικού. Στους ντόπιους φαίνεται τουλάχιστον περίεργο ότι κάποιος αποφασίζει να περάσει τον ελεύθερο χρόνο του περπατώντας».
Σύμφωνα με την κυρία Ζιούλεν, το μέλλον του περιπατητικού τουρισμού στο νησί του Ιονίου είναι μάλλον ασαφές. «Από τη μία ο δήμος δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για την ανάπτυξή του. Από την άλλη, κατά καιρούς έχουν υπάρξει διάφορες φήμες, ακόμη και ότι ο ΕΟΤ σκοπεύει να αξιοποιήσει τα μονοπάτια περιφράσσοντάς τα και βάζοντας εισιτήριο! Κάτι που θα ήταν βέβαια λάθος».
Η κυρία Αθηνά Θεοδωρίτου, δασκάλα, είχε επιχειρήσει στο παρελθόν κάποιες αποσπασματικές ορειβατικές προσπάθειες. Πέρυσι το φθινόπωρο βρέθηκε στην Πάρνηθα σε μια από τις εξορμήσεις που επιχειρεί ο Ελληνικός Πολιτιστικός Ορειβατικός Σύλλογος Φυλής. Από τότε αποφάσισε να κερδίσει ξανά τον χαμένο χρόνο της επαφής με τη φύση. « Δήλωσα συμμετοχή στην εκδρομή στην κορυφή του Ταϋγέτουπου είχε συνολικά περπάτημα 18 ωρών σε δύο ημέρες. Εφέτος πέρασα το καλοκαίρι μου στην Ανάφηόπου μαζί με άλλα μέλη του συλλόγουβοηθήσαμε στη συντήρηση των εκεί μονοπατιών » λέει η κυρία Θεοδωρίτου. « Ολη αυτή η επαφή με τη φύση με έχει αναζωογονήσει απίστευτα.Το λέω και στους γνωστούς μου,όμως είναι μάλλον δύσκολο να τους πείσεις να ξεκολλήσουν από την τηλεόρασή τους». Η κυρία Θεοδωρίτου ανήκει πια λόγω και έργω στην κατηγορία εκείνων που διαθέτουν ένα σημαντικό κομμάτι του ελεύθερου χρόνου τους απλώς στο να… περπατήσουν. Τάση η οποία σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι κοινός τόπος. Χαρακτηριστικό είναι το ότι οι μεγάλοι ταξιδιωτικοί οδηγοί, όπως εκείνοι του Lonely planet, πέρα από τις συμβουλές για διαμονή και διασκέδαση, φροντίζουν να ενημερώσουν τους αναγνώστες τους και για τις πεζοπορικές διαδρομές που προσφέρει κάθε χώρα.
Το κακό στην Ελλάδα είναι ότι, είτε κάποιος επιλέξει να περάσει τις διακοπές του στην ξαπλώστρα είτε περπατώντας στο βουνό, ορισμένα πράγματα είναι δύσκολο να τα αποφύγει. «Στις εκδρομές μας προσπαθούμε να κανονίσουμε να μείνουμε σε κάποιο καταφύγιο» λέει η κυρία Καλλιόπη Δηλαβεράκη. «Οποτε δεν γίνεται αυτό, είμαστε αναγκασμένοι να καταφύγουμε στους ιδιωτικούς ξενώνες.Οι ορεινοί ξενώνες στην Ελλάδαόμως έχουν τέτοιες τιμές που απευθύνονται σε αυτόν που πάει στο βουνό με το τζιπ του, όχι στον φυσιολάτρη ή στον πεζοπόρο. Καταλύματα που στην Ισπανία κοστίζουν 30-40 ευρώ τη βραδιά,στην Ελλάδα τα πληρώνουμε στη διπλάσια τιμή».
Οι μυημένοι λένε πάντως ότι η μεγαλύτερη διαφήμιση για την Ελλάδα της πεζοπορίας είναι η ίδια η ελληνική φύση και η ποικιλία της. «Εχω ανέβει στις Αλπεις, έχω πάει και στα Ιμαλάια περπατώντας δεκάδες χιλιόμετρα για πολλές ημέρες. Στο μυαλό μου έχει μείνει η εικόνα ενός συγκεκριμένου μοναδικού τοπίου» επισημαίνει ο κ. Αντώνης Καλογήρου. «Στην Ελλάδα θα δει κάποιος βουνό, θάλασσα, πλούσια βλάστηση, δάση και ξεροτόπια,το ένα δίπλα στο άλλο, περπατώντας ελάχιστα χιλιόμετρα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
