Βιβλία

Daniel Tammed
Γεννήθηκα μια γαλάζια μέρα
Μέσα στο ασυνήθιστο μυαλό ενός αυτιστικού «σοφού»
Εκδόσεις Εκκρεμές, 2013,
σελ. 246, τιμή 16,10 ευρώ

«Το νηπιαγωγείο είχε στη γωνία ένα κουτί με διάφορα πράγματα για να παίζουμε. Το αγαπημένο μου ήταν κάτι χρωματιστές χάντρες που βρήκα. Tις κρατούσα στο χέρι μου και τις κουνούσα για να βλέπω πώς κινούνταν γύγω γύρω μέσα στις παλάμες μου… Αν έβρισκα κάποιο δοχείο ή βαζάκι, έριχνα μέσα τις χάντρες και μετά το άδειαζα και ξεκινούσα πάλι απ’ την αρχή… Δεν θυμάμαι να αισθάνομαι μοναξιά στο νηπιαγωγείο, ίσως επειδη ήμουν απορροφημένος στα βιβλία, τις χάντρες και τους κύκλους μου… Δεν είχα καμιά επιθυμία να έχω φίλους. Ημουν μια χαρά παίζοντας με τον εαυτό μου… Οταν ερχόταν η ώρα του ομαδικού παιχνιδιού, όπως οι μουσικές καρέκλες, αρνιόμουν να συμμετάσχω. Ετρεμα στην ιδέα ότι τα άλλα παιδιά θα με άγγιζαν καθώς έσπρωχναν το ένα το άλλο για να καθήσουν στις καρέκλες που περίσσευαν».

Τα παραπάνω αποσπάσματα από το βιβλίο του βρετανού συγγραφέα Ντάνιελ Τάμετ (Daniel Tammet) θα ήταν ίσως αρκετά για να αντιληφθεί ένας ειδικός ότι περιγράφουν ένα ιδιαίτερο παιδί. Στην προκειμένη περίπτωση, το παιδί είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, ο οποίος με την αυτοβιογραφία του «Γεννήθηκα μια γαλάζια μέρα» μας επιτρέπει να μπούμε στη ζωή ενός αυτιστικού σοφού. Ακόμη περισσότερο: να δούμε πώς δουλεύει ο εγκέφαλός του. Ο Τάμετ, ο οποίος γεννήθηκε πριν από 34 χρόνια στο Λονδίνο, πάσχει από το σύνδρομο Asperger, το οποίο χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στις κοινωνικές επαφές και τη μη λεκτική επικοινωνία, μειωμένο εύρος ενδιαφερόντων, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και προβλήματα συντονισμού των κινήσεων. Ο συγγραφέας πάσχει επίσης από το σύνδρομο του σοφού (savant syndrome). Το σύνδρομο αυτό αφορά άτομα με διανοητικές δυσλειτουργίες και χαρακτηρίζεται από ικανότητες οι οποίες υπερβαίνουν αυτό που χαρακτηρίζουμε κανονικό. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελούν αυτιστικά παιδιά με ιδιαίτερα αυξημένες μαθηματικές ικανότητες ή ικανότητες απομνημόνευσης.

Ετσι ο Τάμετ γνωρίζει σήμερα 10 γλώσσες. (Εμαθε τη λιθουανική και την ισλανδική σε διάστημα ημερών! Στην πραγματικότητα, αυτό που μπορεί να κάνει ο δικός του εγκέφαλος και δεν μπορεί ο δικός μας είναι να αποκωδικοποιήσει την αρχιτεκτονική των γλωσσών.) Επίσης έχει καταφέρει σε διάστημα τριών μηνών να απομνημονεύσει 22.517 ψηφία του αριθμού π. Ναι, ναι, πρόκειται για τον αριθμό που εμείς οι κοινοί θνητοί χρησιμοποιούμε βοηθήματα όπως το «αεί ο Θεός ο μέγας γεωμετρεί» προκειμένου να θυμηθούμε τα έξι πρώτα ψηφία του (3,14159).

Σε σχέση με άλλες περιπτώσεις ιδιαίτερων παιδιών ο Τάμετ υπήρξε πολύ τυχερός καθώς δεν χρειάζεται βοήθεια για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Οπως περιγράφει στο βιβλίο του, το ταξίδι του στη Λιθουανία για εθελοντική εργασία τού επιβεβαίωσε την ικανότητά του για αυτονομία. Σήμερα το χαρισματικό αυτό πλάσμα ζει με τον γάλλο σύντροφό του στη Γαλλία και έχει ήδη εκδώσει το τρίτο βιβλίο του. (Το «Γεννήθηκα μια γαλάζια μέρα», το οποίο εκδόθηκε το 2006 στην αγγλική, ήταν το πρώτο του.)

Το αυτοβιογραφικό πόνημα του Τάμετ αξίζει να διαβαστεί από όλους μας ακριβώς επειδή είναι αυτοβιογραφικό: αν και υπάρχουν πολλά παιδιά με αυτισμό που επιδεικνύουν ιδιαίτερες ικανότητες, ο Τάμετ είναι επίσης ικανός να περιγράψει και μάλιστα με λογοτεχνική δεινότητα τα τεκταινόμενα στη ζωή και στον εγκέφαλό του. Τέλος, υπάρχει ακόμη ένας πολύ σοβαρός λόγος για να διαβαστεί αυτό το βιβλίο από όλους τους γονείς. Οι εκτενείς αναφορές στον τρόπο που χειρίστηκαν οι χωρίς μόρφωση αλλά με τεράστια αποθέματα αγάπης και υπομονής γονείς του την περίπτωση αυτού του «δύσκολου», όπως συχνά-πυκνά επεσήμανε ο περίγυρος, παιδιού είναι ένα μάθημα ζωής.