Βιβλία

DAVE GOLDBERG, JEFF BLOMQUIST
Οδηγός χρήσης του Σύμπαντος
Πώς να επιβιώσετε από τις μαύρες τρύπες,
τα χρονικά παράδοξα και την κβαντική απροσδιοριστία
Εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, 2013,
σελ. 328, τιμή 17,50 ευρώ

Είναι πασίγνωστο πως μόλις πατήσεις στο Γυμνάσιο… τα ξέρεις όλα! Εντάξει, αυτός ο ξενέρωτος φυσικός, και εκείνος ο κρύος μαθηματικός, άντε και η χημικού, πιθανόν ήξεραν και κάτι που δεν ξέρουμε, αλλά δεν θα το μάθουμε γιατί… τους βαριόμαστε.

Κάπως έτσι αρχίζει η «ζωή εν τάφω» του Γυμνασίου για πάμπολλους μαθητές και πιθανότατα καταλήγει ομοίως, με πολίτες που αγοράζουν υπολογιστή όπως αγόραζε ο παππούς τους φράκο: για φιγούρα. Ο καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Ντρέξελ, Ντέιβ Γκόλντμπεργκ, και ο μηχανικός της Boeing, Τζεφ Μπλόμκουιστ, αποφάσισαν ότι ο μόνος τρόπος για να στήσεις γεφύρι και να συστήσεις τη φυσική σε τέτοιους «τύπους» είναι να σπάσεις τον πάγο… σπάζοντας πλάκα.

Ετοιμαστείτε λοιπόν για κεφάλαια που ξεκινούν με σκίτσα, συνεχίζουν με ανέκδοτα και, ξαφνικά, πηδούν στο ζουμί του συζητούμενου. Τι συζητούν οι δύο συγγραφείς με τους «εξυπνάκηδες»; Την «ειδική σχετικότητα» στο πρώτο κεφάλαιο, την «κβαντική παραδοξότητα» στο δεύτερο, την «τυχαιότητα» στο τρίτο, το «καθιερωμένο μοντέλο της φυσικής» στο τέταρτο, το «ταξίδι στον χρόνο» στο πέμπτο, το «διαστελλόμενο Σύμπαν» στο έκτο, τη «Μεγάλη Εκρηξη» στο έβδομο, την ύπαρξη «εξωγήινων» στο όγδοο και τα όσα κρατούν ακόμη πολλά μυστικά από τη φυσική –όπως η σκοτεινή ύλη και τα νετρίνα –στο δέκατο. Η όλη παράθεση της ύλης γίνεται με ερωτήματα, όπως το «Τι υπάρχει στην άκρη του Σύμπαντος;». Ακολουθούν τρεις ως οκτώ σελίδες απάντησης για το κάθε ερώτημα, όπου τουλάχιστον το ένα τρίτο δίνεται με παραδείγματα και παραβολές.

Το βιβλίο διαφημίζεται ως «ιδιαίτερο και διασκεδαστικό», που θα «γίνει ο ξεναγός σας σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο Σύμπαν». Το λοιπόν… συμφωνώ απόλυτα, αλλά όσον αφορά τους γονείς και όχι το υποτιθέμενο αναγνωστικό κοινό-στόχο των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου. Τι εννοώ; Οτι και «μάγος» να ήταν η μεταφράστρια Αυγή Σαράφη δεν θα μπορούσε να κάνει το αμερικανικό χιούμορ των συγγραφέων απόλυτα αποδεκτό από τους παντογνώστες νεανίες μας, η δε ποιότητα των σκίτσων που έχουν ενθέσει… είναι για κλάματα. Διαβάζοντας λοιπόν το βιβλίο δεν βρήκα συνταγές που θα δελεάσουν πραγματικά τον τύπο του πίσω θρανίου που βαριέται αφόρητα τη φυσική. Ο δεύτερος λόγος που συνηγορεί σε αυτή μου την άποψη είναι ότι οι συγγραφείς δεν καταφέρνουν να κάνουν «εντελώς λιανά» τα περισσότερα θέματά τους: Απαιτούν νοημοσύνη, έφεση, εμβαδόν υποβάθρου και υπομονή που δεν διαθέτει η πλειονότητα των «τύπων».

Οπότε; Απέτυχε το βιβλίο; Καθόλου –λέω εγώ -, αν το διαβάσουν οι… γονείς: Η επεξήγηση των φαινομένων, με τον τρόπο που δίνεται, είναι σαφέστατα πιο προσιτή στον ενήλικο που δεν τον κυνηγούν οι ορμόνες της εφηβείας. Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο για να λύσεις απορίες που είχες και κανένας δεν σου τις εξηγούσε ικανοποιητικά. Αλλά αν το σκέφτεσαι για βιβλίο-δώρο στον γιο ή στην κόρη του κουμπάρου… ξέχνα το! Εκτός κι αν ο κουμπάρος είχε τις ίδιες απορίες.