ΤΕΛΙΚΑ τι «βγάζει» πολιτικό; Τα προσόντα του, τα στηρίγματά του ή οι διαφημιστές; Δεν είναι λίγοι εκείνοι που απορρίπτουν την πρώτη περίπτωση και στέκονται φανατικά στις άλλες δύο!
Οπως καθετί που έχει σχέση με τη διαφήμιση προέρχεται από τις ΗΠΑ, όπου δουλεύουν οι πλέον ευφάνταστοι άνθρωποι για να καθιερώσουν ή να γκρεμίσουν ό,τι τους αναθέσουν, έτσι και η πρωτοπορία στην καθιέρωση νέων μεθόδων δημοσιότητας στον πολιτικό στίβο ανήκει στις ΗΠΑ και ανάγεται στις αρχές του αιώνα μας.
Στις αμερικανικές εκλογές του 1952 οι εκστρατείες δημοσιότητας των δύο μεγάλων αμερικανικών κομμάτων ήταν τόσο έντονες που ο Well Staebler του Δημοκρατικού κόμματος είπε σε ειδική επιτροπή του Κογκρέσου πως ήταν τέτοια η συμβολή των επαγγελματιών συμβούλων ώστε να διερωτάται κανείς αν ο πολιτικός αγώνας διεξήγετο μεταξύ των υποψηφίων ή των εταιρειών που κατέστρωσαν την εκστρατεία δημοσιότητας!!
Στην Ελλάδα δεν άργησαν να φτάσουν τα μηνύματα για το τι γινόταν στον Νέο Κόσμο. Ο Γεράσιμος Αποστολάτος, που ο Τσακαλώτος τον είχε τοποθετήσει σύμβουλο Τύπου και Ραδιοφωνίας στο Γενικό Επιτελείο Στρατού, βρήκε στα αρχεία του ΓΕΣ αμερικανικά πρότυπα δημοσίων σχέσεων που άρχισε να τα εφαρμόζει στην υπηρεσία του με την οποία συνεργάζονταν μετέπειτα επιφανή ονόματα όπως ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός, ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης Νίκος Φώσκολος, ο διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Γεωργίου Παπανδρέου Ανδρέας Μοθωνιός κ.ά. Το 1952 ο νέος πρωθυπουργός Αλ. Παπάγος απέλυσε τον Αποστολάτο και εκείνος το 1953 ίδρυσε Γραφείο Δημοσίων Σχέσεων. Από τις πρώτες δουλειές που του ανετέθησαν ήταν η υποστήριξη του Αμβροσίου Πλυτά για τη διεκδίκηση της δημαρχίας της Αθήνας στις εκλογές του 1954. Ο γιος του Αμβροσίου Πλυτά, ο Γεώργιος Πλυτάς, ήταν εκείνος που συνέστησε τον πατέρα του στον Γ. Αποστολάτο. Η οργάνωση ήταν υποτυπώδης και περιορίζετο στη συγγραφή συνθημάτων, στην εκτύπωση υλικού, στην έξαρση προβολής τοπικών θεμάτων. Ο Αμβρόσιος Πλυτάς δεν εξελέγη, αλλά ο Αποστολάτος έμαθε τη δουλειά και για τις βουλευτικές εκλογές του 1958 και του 1961 ο καλύτερος πελάτης του γραφείου του ήταν ο επί σειρά ετών πρόεδρος της Βουλής Κ. Ροδόπουλος. Του υπέδειξε πώς να χειρίζεται αποτελεσματικά τοπικά θέματα, κατά τα ξένα πρότυπα, του έγραφε άρθρα και σχόλια, εφεύρισκε σλόγκαν για φέιγ βολάν, του τύπωσε 16σέλιδο έντυπο με τα έργα που είχαν γίνει στην έδρα του, στον νομό Λαρίσης.
Οι βιομήχανοι και οι επιχειρηματίες που είχαν επικοινωνία με το εξωτερικό σκέφθηκαν να περάσουν στην πολιτική τις σύγχρονες μεθόδους επικοινωνίας. Το 1957 η τότε κραταιά «Πειραϊκή Πατραϊκή» ήταν η πρώτη ελληνική επιχείρηση που είχε δημιουργήσει εσωτερική Υπηρεσία Δημοσίων Σχέσεων. Προΐστατο ο αποκαλούμενος «πατριάρχης» των Δημοσίων Σχέσεων Μάνος Παυλίδης. Το 1958 ο επικεφαλής της Πειραϊκής Πατραϊκής Χριστόφορος Στράτος του προτείνει να κάνει ένα πρόγραμμα Δημοσίων Σχέσεων για την πολιτική εκστρατεία του υποψηφίου βουλευτή των Φιλελευθέρων Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ο Μάνος Παυλίδης την συνέταξε αλλά δεν τον κάλεσαν ποτέ να την εκτελέσει. Μπορεί να δανείστηκαν στοιχεία, αλλά ο Παυλίδης δεν είχε καμία σχέση.
Νωρίτερα, το 1957, ο εφοπλιστής Γιάννης Θεοδωρακόπουλος γράφει από το Παλέρμο στον Μάνο Παυλίδη και τον παροτρύνει να επικοινωνήσει με τον γενικό διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, Πασχάλη Κόντα, προκειμένου να αναλάβει ένα πρόγραμμα προβολής του κυβερνητικού έργου. Η επικοινωνία Κόντα – Παυλίδη δεν επετεύχθη και το πρόγραμμα δεν εξετελέσθη.
Ο Κ. Καραμανλής επανήλθε στις μεθόδους Δημοσίων Σχέσεων μετά τη Μεταπολίτευση. Ενας νεαρός επαγγελματίας των Δημοσίων Σχέσεων, ο Θαλής Κουτούπης, είχε ασχοληθεί το 1974 με ένα πρόγραμμα προβολής του υποψηφίου τότε βουλευτή Γ. Φικιώρη. Ο Φικιώρης βγήκε βουλευτής και οι πρώτοι που συνεχάρησαν τον Κουτούπη ήταν συνυποψήφιοι από το ΠαΣοΚ! Το 1978 ο κ. Κουτούπης μιλούσε σε ένα τηλεοπτικό πάνελ στην εκπομπή της Ελλης Ευαγγελίδου «Σύγχρονη Εύα» για τις Δημόσιες Σχέσεις. Τον είδε ο Κ. Καραμανλής και έδωσε εντολή στον διευθυντή της ΥΕΝΕΔ Κώστα Σισμάνη να τον αναζητήσει. Η επαφή έγινε μέσω του διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του Καραμανλή Γ. Μισαηλίδη και ο Θαλής Κουτούπης ήταν ο πρώτος επαγγελματίας του χώρου που αναλάμβανε την πολιτική επικοινωνία ενός κόμματος, της Ν.Δ., αν και ιδεολογικά αντίθετος με αυτό (ήταν κεντρώος). Ο κ. Κουτούπης εργάστηκε για τις εκλογές του 1978 και για το κόμμα της Ν.Δ. ως τον Μάιο του 1979, οπότε και παραιτήθηκε. ΤΙ ΖΗΤΟΥΣΕ Ο Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ
Ο ΕΦΟΠΛΙΣΤΗΣ Γιάννης Θεοδωρακόπουλος, το 1957, γράφοντας στον Μάνο Παυλίδη για να τον προτρέψει να έλθει σε επαφή με τον Πασχάλη Κόντα, στο Πολιτικό Γραφείο του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή και να ασχοληθεί με την προβολή του, σημειώνει:
«Πρέπει να κάνης μάθημα προπαγάνδας και διαφημίσεως στον κ. Κ. ή και στον πρόεδρο. Αυτό που νομίζω πρέπει πολύ να προσέξεις είναι η τέλεια άγνοια στον λαό του έργου της κυβερνήσεως. Αυτό ενδιαφέρει και τον πρόεδρον περισσότερον, τόσα και τόσα έργα καθημερινώς γίνονται και ουδείς τα διαφημίζει. Πρέπει να ιδρυθεί υπηρεσία «λαϊκής διαφημίσεως» παρά τω πρωθυπουργώ. Τις βλακείες που κάνει ο Τσάτσος πρέπει να τις παρακάμψεις και να τις προσέξεις. Χρειάζεται καθημερινώς, διά του Τύπου, του ραδιοφώνου και μεγάλων επιγραφών στους δρόμους, εξήγηση των έργων.
Ο Γ. Θεοδωρακόπουλος για την προβολή του Κ. Καραμανλή προτείνει την ετοιμασία και σκίτσων και, όσον αφορά την πληρωμή τους, είναι σαφής: «Αν εγκριθούν, θα πληρωθούν»! Πώς ο Κ. Μητσοτάκης
θα γινόταν αρχηγός
ΟΤΑΝ ο Κ. Μητσοτάκης άρχισε να εκδηλώνει την φιλοδοξία του να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος των Φιλελευθέρων και εκλήθη ο κ. Μάνος Παυλίδης να βοηθήσει, ο ειδικός σε θέματα προβολής συνέταξε ένα πρόγραμμα δημοσιότητος του Κ.Μ. που αναφέρει ως δυσχέρειες για το εγχείρημα το ότι ο Κ.Μ. ήταν τότε (1958) ένας σχετικώς άγνωστος πολιτευτής μιας επαρχίας, ότι ήταν νέος σε ηλικία και ότι εναντίον του υπήρχε μια προπαγάνδα ψιθύρου στην οποία εχρησιμοποιούντο οι λέξεις αριβισμός, αγνωμοσύνη προς τον ευεργέτη του κλπ.
Αντ’ αυτών η εκστρατεία προβολής του θα έλεγε ότι ο Κ.Μ. έχει τόλμη, συνέπεια, είναι συνετός και δεν δημαγωγεί, είναι βαθύτατα δημοκρατικός.
Πώς θα διαδίδονταν αυτά;
Με διαφόρους τρόπους μεταξύ των οποίων και οι εξής: (Αντιγράφουμε επι λέξει από την εισήγηση του κ. Παυλίδη προς τον υποψήφιο πελάτη του):
Προπαγάνδα ψιθύρου: Είναι απαραίτητον να οργανωθούν πυρήνες φίλων του Κ.Μ. εντός διαφόρων οργανώσεων και σωματείων, επαγγελματικών ή μη. Η τακτική θα συνίσταται εις τον προσεταιρισμόν των υψηλά ισταμένων και ασκούντων επιρροήν ατόμων. Εν συνεχεία θα προχωρήσωμεν εις κατώτερα στελέχη και εις την μάζαν. Σκοπός μας είναι ν’ αποκτήσωμεν φίλους τους οποίους θα χρησιμοποιήσωμεν ως φορείς μιας προπαγάνδας ψιθύρου εντός των οργανώσεων. Η προπαγάνδα ψιθύρου θα είναι είτε θετική προβολή του Κ.Μ. είτε αρνητική ηθική μείωσις των αντιπάλων του. Το τελευταίον είναι ευχερέστερον.
Κινητοποίησις των μαζών με εντυπωσιακές πράξεις: Κουμπαριές, δωρεαί, επεισόδιο (π.χ. πρόσκλησις Γουντχάουζ σε μονομαχία από αγωνιστή της ΕΟΚ. Να κληθή μάρτυς ο Κ.Μ.).
Θέατρον: Νούμερον επιθεωρήσεως εις το οποίον ν’ αναφέρεται ο Κ.Μ.
Σάτιρα: Προσπάθεια να περιληφθή ο Κ.Μ. εις σχόλια, σκίτσα, ευθυμογραφήματα εφημερίδων της αντιπολιτεύσεως ή συμπολιτεύσεως.
Επαρχιακός Τύπος: Πρέπει να ερευνηθή κατά πόσον υπάρχουν φιλικαί προς τον Κ.Μ. εφημερίδες των επαρχιών. Να ερευνηθή κατά πόσον υπάρχει δυνατότης εξαγοράς. Αι εφημερίδες αυταί θα αναδημοσιεύουν πρωτότυπα άρθρα του Κ.Μ. εις την «Ελευθερίαν» ή θα δημοσιεύουν πρωτότυπα άρθρα του ιδίου. Περί τας απόψεις που εκφράζουν τα άρθρα αυτά πρέπει να δημιουργηθή θόρυβος, να σταλούν επιστολαί εις τας εφημερίδας είτε φιλικαί, είτε μη. Εκαστον άρθρον πρέπει να γίνη αντικείμενον συζητήσεων επίμαχον και αντιλεγόμενον.
Πολιτική Λέσχη «Ελευθέριος Βενιζέλος»: Να συσταθή εις τας Αθήνας Πολιτική Λέσχη με την προσωνυμία «Ελευθέριος Βενιζέλος» της οποίας τα ιδρυτικά μέλη θα είναι φίλοι του Κ.Μ. Η Λέσχη θα έχη «ουδέτερον» χαρακτήρα και εκεί θα διενεργήται προπαγάνδα επί υψηλού επιπέδου υπέρ του Κ.Μ. Θα δίδωνται διαλέξεις από σημαίνουσας προσωπικότητας και θα αναλύεται το έργον και το μέλλον του κόμματος των Φ. από την σκοπιάν του Κ.Μ.
Τι θα κόστιζαν αυτά;
Ο προϋπολογισμός μεταξύ άλλων προέβλεπε 5.000 δραχμές για τον δημοσιογράφο Βουλής, 30.000 δρχ. για νούμερο επιθεωρήσεως, σκίτσα, σάτιρα κλπ., 20.000 δρχ. για κάρτες εορτών, 30.000 δρχ. για κουμπαριές, 50.000 δρχ. για κινητοποιήσεις λαού, επιστολές απλών ανθρώπων, προπαγάνδα ψιθύρου.
Και όπως κατέληγε η σχετική μελέτη, τότε: «Η ριζική αλλαγή των μεθόδων πολιτικής προπαγάνδας είναι ένα πραγματικόν γεγονός και δεν θα αργήση και εις την χώραν μας να εκδηλωθή. Είναι φυσικόν συνεπώς ότι θα ωφεληθή οπωσδήποτε ο πολιτικός ανήρ ο οποίος εις τον πολιτικόν συναγωνισμόν θα χρησιμοποιήση συγχρόνους μεθόδους «τοποθετήσεως» εις την πολιτικήν «αγοράν» του μηνύματος και του εαυτού του».
