Οι Κάννες του Γιώργου Παπανδρέου, η σπασμωδική αλλαγή πλεύσης του Αντώνη Σαμαρά και η «δονκιχωτική» πολιτική του Αλέξη Τσίπρα που έφερε την Ελλάδα στo χείλος του Grexit. Λίγο προτού εγκαταλείψει τις τραυματισμένες Βρυξέλλες, ο διακεκριμένος δημοσιογράφος των «Financial Times» Πίτερ Σπίγκελ μίλησε για τα παρασκήνια της ελληνικής κρίσης, τα λάθη των δανειστών και τις ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας. Ο κ. Σπίγκελ διατυπώνει την εκτίμηση ότι ο κ. Τσίπρας ίσως να έχασε σημαντική ευκαιρία για την ελάφρυνση χρέους στις αρχές του 2015 γιατί επέλεξε τη σύγκρουση σε μια εποχή που ακόμη και το Βερολίνο ήταν έτοιμο να το συζητήσει. Για την τρέχουσα διαπραγμάτευση εκτιμά ότι όσο το ΔΝΤ συνεχίζει να διαφωνεί υπάρχει ο κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να γίνουν ξανά δραματικές, παρά το Προσφυγικό. Ο άλλοτε πολεμικός ανταποκριτής μετακινείται σε λίγες ημέρες στο Λονδίνο σε διευθυντική θέση των «FT», αφήνοντας πίσω τις άγρυπνες νύχτες των Eurogroups και χιλιάδες «ακολούθους» στο Twitter οι οποίοι περίμεναν να μάθουν τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες των κρίσιμων συνεδριάσεων.
Εναν μήνα μετά το πρώτο Μνημόνιο αναλάβατε επικεφαλής του γραφείου των «Financial Times» στις Βρυξέλλες. Εξι χρόνια μετά είμαστε ακόμη σε Μνημόνιο ενώ όλες οι άλλες χώρες έχουν βγει. Τι πήγε στραβά;
«Είναι τόσο πολλά που είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις μόνο ένα. Οι ευθύνες θα μπορούσαν να αποδοθούν σε όλους σχεδόν τους εμπλεκομένους, στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο και στην Αθήνα. Το πρώτο Μνημόνιο δεν ήταν ρεαλιστικό και το λάθος μεγεθύνθηκε από το γεγονός ότι οι κορυφαίοι ηγέτες της ΕΕ μιλούσαν συνεχώς για Grexit και αναδιάρθρωση χρέους την ώρα που η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ προσπαθούσε να το εφαρμόσει. Για χρόνια το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες υποστήριζαν μέτρα λιτότητας που δεν ήταν βιώσιμα, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη, και απλώς τα διπλασίαζαν όταν δεν απέδιδαν. Αλλά και το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο ήταν εξίσου υπεύθυνο για τις αποτυχίες, όπως η απόφαση Παπανδρέου να εξαγγείλει δημοψήφισμα χωρίς διαβούλευση με τους συμμάχους του στην ευρωζώνη, για το γεγονός ότι ο Αντώνης Σαμαράς υπονόμευε το πρόγραμμα ως ηγέτης της αντιπολίτευσης για να το υιοθετήσει τελικά σπασμωδικά ως πρωθυπουργός ή για τη δονκιχωτική διαπραγμάτευση στα όρια από τον Αλέξη Τσίπρα που ρίσκαρε ένα Grexit».
Πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 οι αναγνώστες των άρθρων σας διέκριναν έναν τόνο αισιοδοξίας για το τι θα μπορούσε να πετύχει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ξανά, τι πήγε στραβά;
«Η αισιοδοξία που μετέδιδα μέσω των άρθρων μου ήταν το αποτέλεσμα της εντύπωσης που μου μετέφεραν ηγέτες της ευρωζώνης με τους οποίους συνομιλούσα εκείνη την εποχή και οι οποίοι θεωρούσαν τον κ. Τσίπρα έναν μετριοπαθή συνομιλητή. Πιστεύω ότι δεν υπολόγισαν σωστά το πόσο ριζοσπαστικό ήταν το όραμα του κ. Τσίπρα για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Οταν άρχισαν στα σοβαρά οι διαπραγματεύσεις, οι δύο πλευρές ήταν τόσο μακριά η μία από την άλλη ώστε έπρεπε να φτάσουμε κοντά στο Grexit για να βρεθούν στην ίδια σελίδα».
Εφόσον στην αρχή της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε καλή ατμόσφαιρα εκτιμάτε ότι χάθηκε ευκαιρία;
«Πιστεύω ότι ίσως ήταν μια χαμένη ευκαιρία. Υπήρχαν πολλοί αξιωματούχοι, και στη Γερμανία, οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να συζητήσουν την ελάφρυνση του χρέους και τη μείωση των δημοσιονομικών στόχων τον Ιανουάριο του 2015. Αλλά αντί για αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε να στήσει καβγά».
Γιατί ο κ. Βαρουφάκης αντιμετωπίστηκε στο τέλος με τέτοιον εκνευρισμό από τους παράγοντες των Βρυξελλών και σχεδόν από όλους τους συναδέλφους του στο Eurogroup;
«Διαφορετικοί άνθρωποι είχαν διαφορετικούς λόγους. Ορισμένοι από τους συναδέλφους του, υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, θεωρούσαν απλά ότι ήταν αλαζόνας και ότι τους έκανε διάλεξη. Αλλά στο επίπεδο των τεχνοκρατών υπήρχε η πεποίθηση ότι δεν αντιλαμβανόταν πόσο σοβαρό ήταν αυτό που κρινόταν και αρνούνταν να ασχοληθεί σοβαρά με ένα σχέδιο για την επίλυση του προβλήματος».
Τι πραγματικά συνέβη στη Ρίγα; Ηταν όντως τόσο άσχημα τα πράγματα ή μήπως οι διαρροές ήταν υπερβολικές;
«Ηταν πολύ άσχημα και κατά κάποιον τρόπο ήταν ένα σημείο καμπής που οδήγησε τον κ. Τσίπρα στον παραμερισμό του κ. Βαρουφάκη και της ομάδας του από το υπουργείο Οικονομικών. Δεν υπήρχαν προσωπικές επιθέσεις εναντίον του. Οι υπουργοί ήταν οργισμένοι και πίστευαν ότι τους παραπλανούσε όταν τους έλεγε πόσο καλά πήγαιναν οι διαπραγματεύσεις. Για πρώτη φορά συζήτησαν για ένα Plan B αν οι διαπραγματεύσεις πήγαιναν στραβά θέτοντας τις βάσεις για να έλθει μετά η συζήτηση για το Grexit. Αλλά δεν του απηύθυναν χαρακτηρισμούς ούτε τον προσέβαλαν. Δεν λειτουργεί έτσι το Eurogroup».

Ο ρόλος του Ταμείου
Δραματική αξιολόγηση όσο επιμένει το ΔΝΤ

Πιστεύετε ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στο Προσφυγικό οδηγεί στο κλείσιμο της αξιολόγησης χωρίς επιπλέον δράματα;

«Νομίζω ότι άλλαξε τον τόνο, αλλά δεν πιστεύω ότι στο τέλος θα βοηθήσει την Αθήνα. Το ΔΝΤ παραμένει εμφανώς ασυγκίνητο και οι περισσότεροι αξιωματούχοι της ευρωζώνης έχουν τονίσει ότι τα δύο πράγματα είναι ξεχωριστά. Αν δεν υπάρξει συμφωνία από το ΔΝΤ, η πρώτη αξιολόγηση θα γίνει όντως δραματική».
Αν η Ελλάδα ψηφίσει την ασφαλιστική και τη φορολογική μεταρρύθμιση, υπάρχει πιθανότητα ΕΕ και ΔΝΤ να κατεβάσουν τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2018 κάτω από το 3,5% του ΑΕΠ στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για το χρέος;
«Το ΔΝΤ θα ήθελε ο στόχος να κατέβει, αλλά το Eurogroup δεν μπορεί να το επιτρέψει… καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι θα έπρεπε να συμφωνήσουν σε μια σαρωτική ελάφρυνση του χρέους η οποία θα διατηρούσε τα επίπεδά του σε καθοδικό μονοπάτι. Αυτό είναι πολιτικά αδύνατο για τη Γερμανία αυτή τη στιγμή».

Από τον πόλεμο στην τρομοκρατία
Η Συρία και το μάθημα που ξέχασε η Ευρώπη

Ο αμερικανός δημοσιογράφος έχει ζήσει και τις δύο όψεις του δράματος: από την 11η Σεπτεμβρίου στην Ουάσιγκτον ως το Ιράκ και το Αφγανιστάν ως πολεμικός ανταποκριτής και τις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα.

Βρεθήκατε στις εμπόλεμες ζώνες ως ανταποκριτής στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Τι κρατάτε από αυτή την εμπειρία;
«Η βία γεννά βία. Παγκόσμιες δυνάμεις πρέπει να εργάζονται όσο πιο σκληρά μπορούν για να τερματίζουν ακόμη και τις πιο μικρές εμφύλιες συρράξεις διότι πάντοτε επιδεινώνονται και μετατρέπονται σε κάτι μεγαλύτερο. Στη Συρία ξεχάσαμε αυτό το μάθημα: ένας εμφύλιος πόλεμος έγινε περιφερειακός πόλεμος και στη συνέχεια ένας πόλεμος που αφορά όλη τη διεθνή κοινότητα, όταν έφτασε στους δρόμους του Παρισιού, στις 13 Νοεμβρίου».
Περιμένατε αυτό το χτύπημα της τρομοκρατίας στην καρδιά της Ευρώπης;
«Εχοντας ζήσει στην Ουάσιγκτον την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και στο Λονδίνο στις 7 Ιουλίου 2005, είμαι πια εξοικειωμένος με το πώς μπορούν φαινομενικά μακρινοί πόλεμοι να μετατραπούν σε πολέμους κοντά στο σπίτι σου. Ετσι λοιπόν θα έλεγα ότι δεν έχω εκπλαγεί. Συνέβη στο παρελθόν και θα συμβεί ξανά».

ΤΟ GREXIT
Πότε βρέθηκε η Ελλάδα πιο κοντά στο Grexit; Στις Κάννες το 2011 ή μετά το δημοψήφισμα τον Ιούλιο 2015;
«Δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα ήταν κοντά στο Grexit το 2011 στις Κάννες. Οι δύο στιγμές που η Ελλάδα βρέθηκε πιο κοντά ήταν το μεσοδιάστημα ανάμεσα στις εκλογές του 2012 και ο Ιούλιος του 2015. Και πιστεύω ότι το πράγμα έφτασε πιο κοντά πέρυσι. Ο κύριος λόγος είναι οι σκέψεις που επικρατούσαν στο Βερολίνο. Στα μέσα του 2012 η Ανγκελα Μέρκελ αποφάσισε ότι το Grexit ήταν τόσο απρόβλεπτο που δεν θα μπορούσε να επιτρέψει να συμβεί. Στα μέσα του 2015 όμως γερμανοί αξιωματούχοι πίστευαν ότι οι επιπτώσεις από ένα Grexit μπορούσαν να περιορισθούν και αυτός ήταν ο λόγος που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ένιωθε τόσο άνετα ώστε το πρότεινε στο Eurogroup».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ