Πώς θα ζούμε αν γίνει πτώχευση εντός ευρώ

Πτώχευση εντός ευρώ θα συμβεί όταν η χώρα χάσει κάποια πληρωμή στο εξωτερικό, όπως π.χ. αν δεν πληρώσει μια δόση προς το ΔΝΤ. Στην περίπτωση αυτή, η Ελλάδα παραμένει στο ευρώ, χωρίς όμως χρηματοδότηση όσο δεν υπάρχει συμφωνία και νέο χρηματοδοτικό πακέτο από τους πιστωτές. Η ΕΚΤ με τη στάση της δείχνει ότι είναι διατεθειμένη να στηρίξει τις ελληνικές τράπεζες. Βεβαίως δεν θα είναι πολλά αυτά που θα κάνουν. «Κύριο μέλημα της ΕΚΤ θα είναι να κρατήσει ζωντανές τις τράπεζες για να προφυλάξει τις καταθέσεις» αναφέρει πηγή από τη Φρανκφούρτη. Επίσης θα φροντίσει να κινείται το συναλλακτικό χρήμα στη χώρα, ώστε να μην καταρρεύσει η αγορά.

Πιθανή μαζική εκροή καταθέσεων θα οδηγήσει σε περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Ορισμένοι θεωρούν ότι το ενδεχόμενο αυτό ίσως αποτελέσει σημαντικό μοχλό πίεσης στην κυβέρνηση από την κοινή γνώμη για να προχωρήσει σε υπογραφή συμφωνίας. «Με τους καταθέτες να μην έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στα χρήματά τους και εμπόδια στις καθημερινές συναλλαγές, το κλίμα θα αλλάξει» επισημαίνουν. Τα capital controls επιβάλλονται με απόφαση της κυβέρνησης ύστερα από εισήγηση της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το IOU

Για να αντεπεξέλθει στις εσωτερικές της υποχρεώσεις, η χώρα θα αναγκαστεί να καταφύγει σε εσωτερικό δανεισμό. Να πληρώσει προμηθευτές, δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους με τίτλους αντί για μετρητό. Δηλαδή με μια υποσχετική (IOU) ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα τους επιστρέψει τα χρήματα.

Δημοσίευμα του Reuters αναφέρει ότι η ΕΚΤ έχει επεξεργαστεί σενάριο σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα ξεμένει από χρήματα και ξεκινά να πληρώνει τους δημοσίους υπαλλήλους με IOU, δημιουργώντας ένα εικονικό δεύτερο νόμισμα εντός της ευρωζώνης.

Οι τίτλοι αυτοί θα είναι διαπραγματεύσιμοι αλλά όχι στην ονομαστική τους αξία. Η τιμή τους θα διαμορφώνεται ανάλογα με τις εκτιμήσεις για το αν το Δημόσιο θα ανταποκριθεί στην υποχρέωσή του. Δηλαδή, ένα ταμείο ή ένας φορέας που θα έχει ανάγκη μετρητών, θα μπορεί να πωλεί τον τίτλο ονομαστικής αξίας π.χ. 1.000 ευρώ έναντι 750 ή 600 ευρώ. Με άλλα λόγια, θα δημιουργηθεί μια αγορά η οποία θα τιμολογεί και θα προεξοφλεί τα IOU.

Αντίστοιχα, το ίδιο μπορεί να γίνει με μικρότερης αξίας τίτλους, όπως κουπόνια του ενός ευρώ. Τα κουπόνια θα γίνονται δεκτά για ισόποσες αγορές αγαθών και πληρωμές σε συγκεκριμένα καταστήματα, τα οποία θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν στην ονομαστική τους αξία για να πληρώνουν υποχρεώσεις προς το Δημόσιο (φόρους κ.λπ.). Επίσης, θα μπορούν να ανταλλάσσονται με ευρώ σε μια ισοτιμία που θα διαμορφώνεται ανάλογα με τις εξελίξεις. Αν π.χ. είμαστε κοντά σε συμφωνία, η τιμή τους θα ανεβαίνει και θα πλησιάζει την ονομαστική τους αξία. Αν πάλι η συμφωνία καθυστερεί, η τιμή τους θα πέφτει. Για παράδειγμα, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, τρία κουπόνια θα ανταλλάσσονται με ένα ευρώ, αν πάνε καλά θα χρειάζονται δύο κουπόνια για ένα ευρώ κ.ο.κ.

Ενα άλλο εργαλείο για τις συναλλαγές του Δημοσίου κυρίως με επιχειρήσεις είναι τα Τax Advance Notes (ΤΑΝ) ή έντοκα που συνδέονται με φορολογικές εκπτώσεις. Πρόκειται για τίτλους που πωλούνται σε τιμή χαμηλότερη της ονομαστικής τους και στη λήξη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή φορολογικών υποχρεώσεων πολλαπλάσιας αξίας. Για παράδειγμα, πωλούνται προς 800 ή 850 ευρώ και στη λήξη τους ύστερα π.χ. από έξι μήνες μπορεί να χρησιμοποιηθούν για πληρωμή ΦΠΑ ή φόρου αξίας 1.000 ευρώ. Μάλιστα, σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα των «Financial Times», το οποίο δεν έχει διαψευστεί, ο Γιάνης Βαρουφάκης έχει εξετάσει το ενδεχόμενο αυτό.

Εικονικό χρήμα

Στην ίδια λογική το Δημόσιο θα μπορούσε να πληρώνει με προπληρωμένες κάρτες μέρος του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων ή των συντάξεων. Για παράδειγμα, ένας δημόσιος υπάλληλος που αμείβεται με 1.200 ευρώ τον μήνα, θα παίρνει 1.000 ευρώ σε μετρητά και 200 ευρώ σε κάρτα. Μόνο που η κάρτα αυτή δεν θα έχει ευρώ αλλά credit points, τα οποία θα αντιστοιχούν σε 200 ευρώ. Με την κάρτα ο κάτοχός της θα πηγαίνει π.χ. στα σουπερμάρκετ και θα αγοράζει προϊόντα π.χ. 35 ευρώ δαπανώντας 35 credit points. Το σουπερμάρκετ θα μπορεί να τα εξαργυρώνει πληρώνοντας τις φορολογικές του ή άλλες υποχρεώσεις στο Δημόσιο.

Στην ουσία πρόκειται για εικονικό χρήμα (virtual money). Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, το θέμα έχει απασχολήσει την κυβέρνηση και συγκεκριμένα έχει συζητηθεί στην αντιπροεδρία της κυβέρνησης σε γνώση του Γιάννη Δραγασάκη.

Πάντως, ο υπουργός Εργασίας Πάνος Σκουρλέτης προχωρεί στην έκδοση προπληρωμένης κάρτας για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Πρόκειται για κάρτα αντίστοιχη των πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών με όριο τα 200 ευρώ, τα οποία ο δικαιούχος μπορεί να ξοδεύει μόνο σε καταστήματα τροφίμων. Συγκεκριμένα, η Γενική Γραμματεία Πρόνοιας απέστειλε την περασμένη Πέμπτη στις τράπεζες επιστολή σύμφωνα με την οποία τους ζητεί μέχρι αύριο Δευτέρα να καταθέσουν προτάσεις για τη δημιουργία μιας τέτοιας κάρτας μέσω της οποίας σχεδιάζει να διανείμει το κοινωνικό επίδομα σε 200.000 δικαιούχους.

Στην επιστολή περιγράφεται η κάρτα να έχει εθνικό σχήμα, χωρίς λογότυπα εταιρειών πιστωτικών καρτών, να χρησιμοποιείται μόνο σε καταστήματα τροφίμων και ο κάτοχός της να μπορεί να πληροφορείται μέσω ΑΤΜ το υπόλοιπό της. Σύμφωνα με πληροφορίες, η αρχική σκέψη του υπουργείου Εργασίας ήταν η διανομή κουπονιών, η οποία πάντως δεν έχει εγκαταλειφθεί.