Παζάρια για τις θέσεις-«κλειδιά»

Θα έβγαινε «λευκός καπνός» το βράδυ του Σαββάτου από το κονκλάβιο των Βρυξελλών, όπου οι «28» αναζητούσαν τον νέο πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τον επόμενο ύπατο εκπρόσωπο της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής; Ως και την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν ήταν γνωστό αν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων είχαν συμφωνήσει επί των διαδόχων του Χέρμαν βαν Ρομπάι και της Κάθριν Αστον. Σενάρια κυκλοφορούσαν πολλά τις τελευταίες ημέρες επί διαφόρων ονομάτων, χωρίς όμως κανείς να βάζει το… χέρι του στη φωτιά για τις τελικές επιλογές.

Οι διεργασίες των πρόσφατων εβδομάδων έδειξαν ότι ακόμη και να ήθελε ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να συνθέσει το παζλ της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα τέλη Αυγούστου, αυτό θα ήταν δύσκολο. Η μάχη, ιδιαίτερα για τη θέση της Κάθριν Αστον, υπήρξε πολύ σκληρή. Ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ενισχυμένος από το υψηλό ποσοστό που έλαβε στις πρόσφατες ευρωεκλογές, έχει επιμείνει εξαρχής ότι η «εκλεκτή» του, η σημερινή υπουργός Εξωτερικών Φεντερίκα Μογκερίνι, πρέπει να αναλάβει την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS).

Αυτή η στάση του προκάλεσε επιπλοκή, ίσως όμως ο Ρέντσι να δικαιωθεί, αν πιστέψει κανείς τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας στον διεθνή Τύπο κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που πέρασε. Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες, οι έντονες αντιδράσεις που είχαν εκφραστεί ιδιαίτερα από ανατολικοευρωπαϊκές χώρες για την υπερβολικά φιλορωσική στάση της κυρίας Μογκερίνι, καθώς και για την έλλειψη εμπειρίας της, μοιάζουν να έχουν υποχωρήσει.

Οι ισχυρότερες αντιρρήσεις είχαν εκφραστεί από τη Βαρσοβία, καθώς η πολωνική κυβέρνηση προωθούσε επίσης τον δικό της υποψήφιο και σήμερα υπουργό Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι για το ίδιο αξίωμα. Ωστόσο ορισμένες τελευταίες πληροφορίες ανέφεραν ότι η Πολωνία εξέταζε το ενδεχόμενο να υποστηρίξει τη Βουλγάρα Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα για ύπατη εκπρόσωπο και να επιδιώκει πλέον ένα οικονομικό χαρτοφυλάκιο. Εντονες αντιρρήσεις όσον αφορά το πρόσωπο της Μογκερίνι φέρεται να είχε εκφράσει και η Λιθουανία, διά στόματος της προέδρου της Ντάλια Γκρουμπουσκάιτε. Παράλληλα, με πολύ πιο διακριτικό τρόπο, ορισμένες επιφυλάξεις είχε διατυπώσει και το Παρίσι.

Φαίνεται ωστόσο ότι η σκλήρυνση της στάσης της ΕΕ, μέσω και των κυρώσεων, έναντι της Ρωσίας δεν θα επηρεάσει τις τύχες της Μογκερίνι –χωρίς και πάλι να θεωρείται τίποτε βέβαιο. Σύμφωνα πάντως με τους «Financial Times», η Ανγκελα Μέρκελ δεν θα ήθελε να αναλώσει δυνάμεις σε μια αντιπαράθεση με τον Ματέο Ρέντσι για την κυρία Μογκερίνι.

Η γερμανίδα καγκελάριος ενδιαφέρεται περισσότερο να μη διασαλευθεί το μοντέλο της σταθερής δημοσιονομικής πειθαρχίας στο οποίο είχε επιτεθεί ο ιταλός πρωθυπουργός. Αναμφίβολα η επιλογή του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ να εκκαθαρίσει την κυβέρνησή του από τα στελέχη της «αριστερής πτέρυγας» του Σοσιαλιστικού Κόμματος που αντιδρούσαν στην πολιτική λιτότητας πρέπει να άρεσε στο Βερολίνο. Επιπλέον η στήριξη Μέρκελ στον ισπανό υπουργό Οικονομικών Λουίς ντε Γκίντος για την προεδρία του Eurogroup της επιτρέπει να… διεμβολίσει το μέτωπο των Νοτίων. Αλλωστε η Μαδρίτη έχει ως σήμερα αποδειχθεί «ο καλύτερος μαθητής» της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Αν η Μογκερίνι αναδεικνυόταν χθες το βράδυ διάδοχος της Αστον, τότε ο διάδοχος του Χέρμαν βαν Ρομπάι (στον οποίο έχει ασκηθεί έντονη κριτική ότι δεν χειρίστηκε αποτελεσματικά τις διαπραγματεύσεις για τους επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της EEAS) θα έπρεπε να έχει συγκεκριμένα, πλην διαφορετικά, χαρακτηριστικά. Λογικά θα έπρεπε να είναι άνδρας, κάτι που σημαίνει ότι η πρωθυπουργός της Δανίας Χέλε Τόρνινγκ-Σμιτ χάνει έδαφος. Σημειωτέον ότι η Τόρνινγκ-Σμιτ προέρχεται από τους Σοσιαλιστές.

Από εκεί και πέρα ίσως θα έπρεπε να προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Τις τελευταίες ημέρες ακουγόταν πάλι έντονα το όνομα του πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, αν και ο ίδιος είχε εμφανιστεί αρνητικός σε προηγούμενες πιέσεις της Μέρκελ. Ωστόσο, εσχάτως φαίνεται να μην έχει αντίρρηση στο πρόσωπό του ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, ενώ και οι Πολωνοί κινούνται πολύ στο παρασκήνιο. Κατά ορισμένους πάντως ο Τουσκ έχει το μειονέκτημα ότι δεν μιλάει καλά ούτε αγγλικά ούτε γαλλικά. Πάντως, όπως προκύπτει και από δηλώσεις του εκπροσώπου του, ο ίδιος το σκέφτεται πλέον πολύ πιο σοβαρά, η κρίση στην Ουκρανία έχει προσθέσει πόντους στην υποψηφιότητά του, ενώ ακόμη και χώρες όπως η Γαλλία που είχαν αρχικά εκφράσει αντιρρήσεις στην τοποθέτηση ενός προσώπου εκτός ευρωζώνης τις έχουν πια άρει. Ορισμένοι επίσης εκτιμούν ότι η τοποθέτηση Τουσκ θα προλειάνει το έδαφος για ταχύτερη είσοδο της Πολωνίας στο ευρώ.

Υπάρχουν άλλα δύο ονόματα που όπως και ο Τουσκ προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ο πρώτος ήταν ο πρώην πρωθυπουργός της Λετονίας Βάλντις Ντομπρόφσκις. Κεντροδεξιός, ο κ. Ντομπρόφσκις πιστώνεται την έξοδο της Λετονίας από την κρίση και το Βερολίνο βλέπει θετικά την περίπτωσή του. Ο δεύτερος είναι ο Αντρους Ανσιπ, πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας. Ο Ανσιπ έχει ακόμη ένα πλεονέκτημα. Προέρχεται από τους Φιλελευθέρους και αυτό ίσως βοηθήσει την έγκριση της νέας Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπου η ψήφος των Φιλελευθέρων είναι πολύ κρίσιμη. Δεν θα έπρεπε επίσης κανείς να ξεγράψει τον Γίρκι Κατάινεν, πρώην πρωθυπουργό της Φινλανδίας, που έχει την έξωθεν καλή μαρτυρία στις Βρυξέλλες, ενώ ορισμένοι εξακολουθούσαν να διατηρούν στο τραπέζι το όνομα του πρωθυπουργού της Ιρλανδίας Εντα Κένι.

Η Κομισιόν και οι επίτροποι

Πάντως η σύνθεση της επόμενης Επιτροπής παραμένει δύσκολο εγχείρημα. Μία σειρά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Κατ’ αρχάς φαίνεται ότι δεν υπάρχουν αρκετές γυναίκες, καθώς προς το παρόν μόνο τέσσερις χώρες (Ιταλία, Σουηδία, Τσεχία, Σλοβενία και Βουλγαρία) έχουν προτείνει υποψηφίους από το «ασθενές φύλο» και ίσως πράξει αναλόγως και το Βέλγιο (ως την ώρα που γραφόταν το παρόν κείμενο ήταν η μόνη χώρα που δεν είχε προτείνει υποψήφιο).

Δεν είναι επίσης ακόμη σαφές τι θα γίνει με το θέμα των αντιπροέδρων της Κομισιόν. Στο τραπέζι έχουν πέσει ιδέες ακόμη και για αντιπροέδρους άνευ χαρτοφυλακίου που θα εποπτεύουν συγκεκριμένους τομείς δραστηριοτήτων (clusters). Σχετική πρόταση κατέθεσε πριν από λίγες ημέρες η γνωστή δεξαμενή σκέψης Lisbon Council, μιλώντας για πέντε εκ περιτροπής προέδρους. Αρκετές χώρες πάντως, κυρίως μικρότερες, φέρονται να αντιδρούν σε αυτά τα σχέδια.

Με ιδιαίτερο επίσης ενδιαφέρον αναμένεται το χαρτοφυλάκιο που θα αναλάβει η Γαλλία. Ο πρόεδρος Ολάντ είχε καταστήσει σαφές ότι θα ήθελε να δει τον άλλοτε υπουργό Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί στη θέση του επιτρόπου για Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις. Σε αυτή την προοπτική είχαν αντιδράσει οι Γερμανοί πολύ έντονα, λόγω της αδυναμίας της Γαλλίας να βάλει σε τάξη τα του οίκου της στο δημοσιονομικό επίπεδο. Στο παρασκήνιο κυκλοφορούν διάφορες πληροφορίες για σχέδια να διαχωριστεί το χαρτοφυλάκιο αυτό ή ακόμη και να δημιουργηθεί ένα νέο χαρτοφυλάκιο για έναν «τσάρο» των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, το οποίο ίσως αναλάμβαναν οι Γάλλοι. Ολα αυτά όμως δεν θα γίνουν γνωστά προτού οριστικοποιηθούν οι διάδοχοι των Βαν Ρομπάι και Αστον και προτού ο Γιούνκερ καταφέρει να καταθέσει τη λίστα με τα ονόματα που προτείνει για κάθε χαρτοφυλάκιο.