Οι οικονομολόγοι που σήκωσαν κεφάλι στη Μέρκελ

Μέχρι πρότινος ήταν γνήσιοι «yesmen». Οι συντηρητικοί οικονομολόγοι της Γερμανίας έλεγαν αυτόματα «ναι» στην πολιτική της Μέρκελ για το ευρώ. Οι λίγες εξαιρέσεις επιβεβαίωναν τον κανόνα. Αυτό άλλαξε την περασμένη Πέμπτη. Μια ομάδα 172 διαπρεπών επιστημόνων, με επικεφαλής τον διευθυντή του Iνστιτούτου Oικονομικών Eρευνών Ifo του Μονάχου Χανς-Βερνερ Σιν και τον καθηγητή της Στατιστικής στο Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουντ Βάλτερ Κρέμερ υπέγραψαν μια εμπρηστική διακήρυξη που στρέφεται ευθέως κατά της στάσης της καγκελαρίου στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. «Της τα μαζεύαμε από καιρό» είπε ο κ. Κρέμερ. «Ωστόσο η ενδοτικότητά της στη Σύνοδο έκανε να ξεχειλίσει το ποτήρι». Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον ίδιο, θα είναι μοιραίο για τη Γερμανία, ιδίως αν μπει στην πράξη η σχεδιαζόμενη τραπεζική ένωση, η οποία θα επέτρεπε στις τράπεζες να δανείζονται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM). Κι αυτό επειδή οι υπερχρεωμένες χώρες του Νότου έχουν στην ευρωζώνη τη «στρατηγική πλειοψηφία» και θα μπορούν επομένως να αποφασίζουν κατά το δοκούν.

Οι έριδες και η διχόνοια, τονίζει η διακήρυξη, θα είναι έτσι προγραμματισμένες. Και από αυτό θα υποφέρουν όχι μόνον οι σημερινοί ευρωπαίοι πολίτες, αλλά «και τα παιδιά και τα εγγόνια μας». Για «εξέγερση των οικονομολόγων» εναντίον της καγκελαρίου έγραψε αμέσως μετά το περιοδικό «Der Spiegel», για ένα πολιτικό «big bang» η εφημερίδα «Süddeutsche Zeitung» που βάζει τέλος στον υπέροχο δεσμό της καγκελαρίου με τους επιστήμονες.

Η ίδια η κυρία Μέρκελ δεν φάνηκε να συγκινείται πολύ από την αντίδραση. Οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, απάντησε, «δεν αλλάζουν τίποτε για τη Γερμανία». Οποιος μελετήσει καλά το κείμενο των αποφάσεων θα διαπιστώσει ότι η σχεδιαζόμενη τραπεζική ένωση αποβλέπει στην καλύτερη εποπτεία, και «σε καμία περίπτωση στην ανάληψη πρόσθετης ευθύνης για τις τράπεζες». Μια τέτοια ευθύνη, πρόσθεσε, παραμένει «απαγορευμένη, τόσο για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όσο και για τα κράτη».

Ωστόσο ο εμφύλιος πόλεμος είχε ήδη ανάψει – κατ’ αρχάς στις γραμμές των οικονομολόγων. Μια αντίπαλη ομάδα, με επικεφαλής το μέλος του πενταμελούς συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης (των λεγόμενων και «σοφών») Πέτερ Μπόφινγκερ, κατηγόρησε την Παρασκευή τους κκ. Σιν και Κρέμερ για διασπορά ψευδών ειδήσεων και αναμόχλευση παθών. Η διακήρυξη «ακυρώνει τις απαιτήσεις που τίθενται σε έναν οικονομολόγο» σιγοντάρισε ο πρώην πρόεδρος των «σοφών» Μπερτ Ρούρουπ. «Οι συντάκτες της έχουν πέσει στο επίπεδο του Τσίπρα» πρόσθεσε η εφημερίδα «Financial Times Deutschland». «Πρόκειται για οικονομικά του καφενείου». Παρόμοιος καβγάς ξέσπασε και μεταξύ των οικονομικών παραγόντων. Ο Ομοσπονδιακός Σύνδεσμος Τραπεζών BvB τάχθηκε υπέρ της τραπεζικής ένωσης, ενώ αντίθετα ο Σύνδεσμος Γερμανών Βιομηχάνων BDI είναι κατηγορηματικά κατά.

Μόνο σε πολιτικό επίπεδο αποφεύχθηκε ως τώρα ο διχασμός. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης (Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι) τάχθηκαν επίσης υπέρ της τραπεζικής ένωσης, προσθέτοντας όμως ότι τα εύσημα γι’ αυτήν ανήκουν σε δύο πρωθυπουργούς του Νότου, τον Ιταλό Μάριο Μόντι και τον Ισπανό Μαριάνο Ραχόι, και όχι στην κυρία Μέρκελ, η οποία αρχικά προέβαλλε «λυσσαλέα» αντίσταση εναντίον της.

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί και εδώ το Die Linke, το κόμμα της Αριστεράς, το οποίο υποστηρίζει ότι τέτοια ένωση, που θα κοστίσει στους φορολογουμένους νέες εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, θα γίνει αιτία για την αναζωπύρωση της κρίσης.

Η κυρία Μέρκελ διατηρεί πάντως το πάνω χέρι. Κι αυτό, πρώτον, για οικονομικούς λόγους. «Η τραπεζική ένωση δεν πρόκειται να έρθει, παρά τις όποιες εξαγγελίες, σύντομα» λέει πηγή του Συνδέσμου Τραπεζών. «Και μόνο οι προετοιμασίες για τον συντονισμό της εποπτείας 1.000 και πλέον ευρωπαϊκών τραπεζών θα διαρκέσει τουλάχιστον 2-3 χρόνια – χώρια ο εναρμονισμός του τραπεζικού δικαίου σε δεκάδες χώρες και η επικύρωση της ένωσης από τα εθνικά κοινοβούλια». Η απόφαση για την ένωση έχει λοιπόν μάλλον συμβολική παρά πρακτική αξία.

Αλλά και πολιτικά, δεύτερον, δεν άλλαξαν πολλά. Η κυρία Μέρκελ βρέθηκε βέβαια απομονωμένη από το γαλλο-ιταλο-ισπανικό τρίο, αλλά οι υποχωρήσεις που αναγκάστηκε να κάνει – όπως αναγνώρισαν και οι συνήθως «τσιγκούνηδες» σε τέτοια θέματα κυβερνητικοί εταίροι της, οι Ελεύθεροι Δημοκράτες – ήταν στο πλαίσιο του ανεκτού. Η ήττα της περιορίστηκε λοιπόν κυρίως σε επίπεδο γοήτρου. Αλλά και αυτή δεν κράτησε πολύ. «Η Μέρκελ συρρικνώθηκε σε ανθρώπινο μέγεθος» έγραψε η «Süddeutsche Zeitung». Αυτό την έκανε πιο προσιτή, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, όσο ποτέ άλλοτε δημοφιλής στη Γερμανία. Και αυτό είναι πάλι η καλύτερη αφετηρία για μια επιτυχημένη επιστροφή της στην Ευρώπη.