Λίγο πριν από την οµιλία του κ. Γ. Παπανδρέου, το περασµένο Σάββατο στη Θεσσαλονίκη, ένας συνεργάτης του διέσχισε γοργά την κεντρική αίθουσα του Βελλίδειου, κατευθύνθηκε στην πρώτη σειρά των καθισµάτων και ψιθύρισε κάτι στο αφτί του κ. Γ. Προβόπουλου. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος τινάχτηκε από τη θέση του και, αγνοώντας όποιον προσπαθούσε να τον χαιρετήσει, ανέβηκε τρέχοντας τα σκαλιά προς τον πρώτο όροφο. Εκεί βρίσκονταν ήδη οι κκ. Γ. Παπανδρέου, Ευ. Βενιζέλος και Γ. Ζαννιάς. Λίγοι πρόσεξαν αυτόν τον συναγερµό και ακόµη λιγότεροι γνώριζαν για το τελεσίγραφο που είχε δώσει λίγες ώρες νωρίτερα η Κοµισιόν προς την ελληνική κυβέρνηση. Το µήνυµα που µεταδόθηκε από τις Βρυξέλλες προς το Μέγαρο Μαξίµου και την αντιπροεδρία ήταν στα όρια του εκβιασµού. «Αν δεν πάρετε άµεσα µέτρα για να καλυφθεί το έλλειµµα των 1,1 δισ. ευρώ, η τρόικα δεν επιστρέφει στην Αθήνα!». Αυτό σήµαινε ένα πράγµα: Η έκτη δόση ήταν στον αέρα και το ενδεχόµενο της εσωτερικής παύσης πληρωµών ήταν ορατό στον ορίζοντα του επόµενου δεκαπενθηµέρου. Το τελεσίγραφο της Κοµισιόν σκόρπισε πανικό στην κυβέρνηση. Μόλις τρεις ηµέρες νωρίτερα, σε ένα δραµατικό Υπουργικό Συµβούλιο, είχε εγκριθεί ένα νέο επώδυνο πακέτο µέτρων. Ο κ. Βενιζέλος ανακοίνωσε σε πανελλήνια µετάδοση µέτρα που δεν είχε τολµήσει να πάρει καµία κυβέρνηση, όπως η εκτεταµένη εργασιακή εφεδρεία στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα ή το ενιαίο µισθολόγιο µε δραστικές περικοπές στους µισθούς των δηµοσίων υπαλλήλων. Αυτά όµως είτε δεν φάνηκαν επαρκή στην τρόικα είτε δεν πίστεψαν οι δανειστές µας ότι η κυβέρνηση θα τα υλοποιήσει στην ώρα τους. Ζήτησαν λοιπόν να ληφθούν µέτρα άµεσης απόδοσης.
Με τον Πρωθυπουργό να βρίσκεται ήδη στη Θεσσαλονίκη και τους υπουργούς στον δρόµο για τη ∆ΕΘ, οι συνεννοήσεις δεν ήταν εύκολες. Γι’ αυτό διαχειρίστηκε την κρίση ένας στενός κύκλος προσώπων, ο οποίος αναζητούσε εναγωνίως ένα µέτρο άµεσης απόδοσης αρκετό για να καλύψει τη δηµοσιονοµική «µαύρη τρύπα». Στο τραπέζι έπεσαν δύο προτάσεις. Η µία ήταν η παλαιότερη πρόταση του κ. Χ. Καστανίδη , για την επιβολή ειδικού τέλους στα ακίνητα. Η δεύτερη αφορούσε την επιβολή φόρου στις χρηµατοπιστωτικές συναλλαγές στην Ελλάδα, µε στόχο να αντληθούν περί τα 700 εκατ. ευρώ και να είναι πιο χαµηλό το τέλος στα ακίνητα.
Την περασµένη Κυριακή το πρωί οι υπουργοί έτρωγαν βιαστικά το πρωινό τους στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Μακεδονία» όπου διέµενε ολόκληρη η κυβερνητική αποστολή. Ωστόσο η ώρα περνούσε, το Υπουργικό Συµβούλιο δεν ξεκινούσε και οι φήµες για την επιβολή νέων µέτρων, για ελεγχόµενη χρεοκοπία της χώρας, ακόµη και για αναγκαστική συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και Ν∆, αναστάτωναν τα µέλη της κυβέρνησης. Η καθυστέρηση οφειλόταν στη µακρά συζήτηση που είχε εκείνη την ίδια ώρα ο κ. Βενιζέλος µε τον κ. Ολι Ρεν. Ο επίτροπος Οικονοµικών και Νοµισµατικών Υποθέσεων άκουσε τις προτάσεις της κυβέρνησης, αποδέχθηκε την πρώτη από αυτές αλλά για τη δεύτερη συνέστησε στην ελληνική κυβέρνηση να µη βιαστεί και να περιµένει να εφαρµοστεί ο φόρος επί των χρηµατοπιστωτικών συναλλαγών σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο κ. Βενιζέλος ενηµέρωσε τον κ. Παπανδρέου για το αποτέλεσµα της συζήτησης και εκείνος τηλεφώνησε για να µεταφέρει τα µαντάτα στον πρόεδρο της Ν∆ κ. Αντ. Σαµαρά.
Το προηγούµενο διάστηµα είχε µεταδοθεί από το γραφείο του Πρωθυπουργού η εντολή να παραστούν στη ∆ΕΘ µόνο οι υπουργοί µε αναπτυξιακό χαρτοφυλάκιο.
Ξαφνικά όµως από την Παρασκευή το βράδυ όλοι οι υπουργοί άρχισαν να λαµβάνουν SMS από το πρωθυπουργικό γραφείο, τα οποία τους έβαλαν άρον-άρον στα αεροπλάνα για τη Θεσσαλονίκη. «Παρακαλείσθε να παρακολουθήσετε την οµιλία του Πρωθυπουργού στη ∆ΕΘ» πληροφορήθηκαν την Παρασκευή το απόγευµα. Και το Σάββατο το µεσηµέρι: «Η παρουσία σας κρίνεται αναγκαία στη συνέντευξη Τύπου του Πρωθυπουργού». Σχεδόν µία ώρα µετά το τέλος της οµιλίας του κ. Παπανδρέου, την ώρα του βραδινού φαγητού, είχαν ειδοποιηθεί όλοι για το έκτακτο Υπουργικό Συµβούλιο που συγκλήθηκε την Κυριακή το πρωί. Το κλίµα στη συνεδρίαση ήταν αφόρητο, καθώς το Σαββατοκύριακο είχαν φουντώσει οι φήµες, εξαιτίας δηµοσιευµάτων του περιοδικού «Der Sπegel», ότι το επιτελείο του γερµανού υπουργού Οικονοµικών Βόλφγκανγκ Σόιµπλε επεξεργάζεται plan B για την Ελλάδα, είτε για ελεγχόµενη χρεοκοπία εντός της ευρωζώνης είτε για έξοδο της χώρας µας από το ευρώ. Στην έναρξη της συνεδρίασης ο κ. Βενιζέλος ανέλυσε την κατάσταση στην ευρωζώνη: Ο πρόεδρος του Eurogroup και γνωστός για τα φιλελληνικά του αισθήµατα Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είναι παραγκωνισµένος. Oι επικεφαλής της ΕΕ κκ. Χέρµαν βαν Ροµπάι και Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο δεν έχουν τη δυνατότητα να παρέµβουν αποτελεσµατικά. Οι Γάλλοι έχουν εσωτερικά προβλήµατα. Και οι Γερµανοί προσπαθούν να φτιάξουν ένα άτυπο διευθυντήριο στο Eurogroup υπό τον κ. Σόιµπλε. Ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονοµικών διηγήθηκε ότι σε κάποιο Eurogroup ο κ. Σόιµπλε του είπε ότι όταν ήταν υπουργός Εσωτερικών είχε ετοιµάσει ένα plan B για την Ανατολική Γερµανία έτσι για να υπάρχει. Η σύνδεση µε την ενδεχόµενη ύπαρξη εναλλακτικών σχεδίων για την Ελλάδα ήταν προφανής, αλλά ελάχιστοι υπουργοί έδωσαν σηµασία στο περιστατικό.
Τηλεφωνικές επαφές είχε και ο κ. Βενιζέλος τόσο µε τον κ. Σόιµπλε όσο και µε τον γάλλο οµόλογό του Φρανσουά Μπαρουάν. Από την ελληνική πλευρά έγιναν γνωστές ελάχιστες τυπικές πληροφορίες για τις συνοµιλίες αυτές, πάντως στόχο είχαν να ενηµερωθούν οι υπουργοί Οικονοµικών των δύο χωρών για τα µέτρα της κυβέρνησης ώστε να διευκολυνθούν οι διαδικασίες για την υλοποίηση της συµφωνίας της 21ης Ιουλίου.
Ασφαλείς πηγές στο Βερολίνο είναι πιο διαφωτιστικές από τις ελληνικές σχετικά µε όσα διηµείφθησαν. Ο κ. Βενιζέλος, σύµφωνα µε αυτές τις πηγές, έθεσε στον γερµανό υπουργό Οικονοµικών το θέµα του κινδύνου κοινωνικής ανάφλεξης και αναταραχής εξαιτίας των συνεχών εισπρακτικών µέτρων.
«Και λοιπόν;» φέρεται να του απάντησε µε το γνωστό παγερό ύφος του ο κ. Σόιµπλε. «Και εµείς έχουµε 25 βουλευτές που δεν θέλουν να ψηφίσουν το δεύτερο πακέτο βοήθειας για την Ελλάδα και κινδυνεύουµε να πέσουµε από την κυβέρνηση εξαιτίας σας. Βάζουµε όµως το ευρωπαϊκό συµφέρον πάνω από το κοµµατικό». «∆εν σας καταλαβαίνω, κύριε υπουργέ!» πρόσθεσε.
Η συνοµιλία Βενιζέλου – Σόιµπλε δεν ήταν παρά το προοίµιο για την τηλεδιάσκεψη που είχε την Τετάρτη το βράδυ ο κ. Παπανδρέου µε τη γερµανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και τον γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Στην αίθουσα µε τον Πρωθυπουργό βρίσκονταν και οι κκ. Ευ. Βενιζέλος, Γ. Ζαννιάς, Ηλ. Μόσιαλος και ο διπλωµατικός σύµβουλος του Πρωθυπουργού ∆. Παρασκευόπουλος. Η συζήτηση, σύµφωνα µε πληροφορίες, ξεκίνησε σε ένα κλίµα που, όπως έλεγαν έπειτα κάποιοι από τους παρισταµένους, «µας σηκώθηκαν οι τρίχες!». Τα πρώτα βιτριολικά σχόλια προήλθαν από τον κ. Σαρκοζί, αλλά και η κυρία Μέρκελ κράτησε το ίδιο τέµπο. Το µήνυµα που πέρασαν οι δύο ηγέτες µε κάθε τρόπο ήταν µε δυο λόγια: Τέρµα οι απόπειρες πολιτικής διαπραγµάτευσης ή αποφυγής εφαρµογής των δεσµεύσεων που ανέλαβε η κυβέρνηση. «Αν δεν πετύχετε τους στόχους σας και δώσετε προσχήµατα σε όσους δυσανασχετούν µε τα πακέτα βοήθειας που δίδονται στην Ελλάδα, όλα τα ενδεχόµενα είναι ανοιχτά για εσάς. Ή πετυχαίνετε ή είσαστε χαµένοι» φέρονται να είπαν, επιβεβαιώνοντας µε έµµεσο τρόπο ότι πράγµατι συζητούνται εναλλακτικά σενάρια για την τύχη της χώρας µας. Μέρκελ και Σαρκοζί µαλάκωσαν κάπως όταν ο έλληνας Πρωθυπουργός τούς παρουσίασε αναλυτικά τα µέτρα, τις διαρθρωτικές αλλαγές και το δηµοσιονοµικό όφελος που προσδοκά η κυβέρνηση απ’ όλα όσα προωθεί.
Η αξιοπιστία που έχτιζε µε πόνο και κόπο επί ενάµιση χρόνο η κυβέρνηση κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα µέσα στον Αύγουστο. Επειτα από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσµου Προγράµµατος στη Βουλή και τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 21ης Ιουλίου, οι ρυθµοί της κυβέρνησης έπεσαν.
Τις δύο εβδοµάδες πριν και µετά τον ∆εκαπενταύγουστο ισοπεδώθηκαν, καθώς η Βουλή ήταν κλειστή και οι υπουργοί στις παραλίες. Συνολικά χάθη καν περίπου δύο µήνες. Την ίδια περίοδο το κύµα δυσαρέσκειας για την Ελλάδα φούσκωνε στην Ευρώπη. Η διακοπή των συνοµιλιών της κυβέρνησης µε την τρόικα ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Προσυµφωνηµένη ή όχι, η αναχώρηση της τρόικας δηµιούργησε την εντύπωση ότι η Ελλάδα δεν είναι πρόθυµη να κάνει αυτά που πρέπει για να βγει από την κρίση ή ότι η κυβέρνηση δεν διαθέτει το πολιτικό κεφάλαιο για να επιβάλει δύσκολες αποφάσεις στον λαό και έτσι η αξιοπιστία της έπεσε στο ναδίρ. Ενδεικτική του κλίµατος ήταν η φράση που ακούστηκε από ανώτατο αξιωµατούχο της ΕΕ σε κλειστή σύσκεψη την περασµένη εβδοµάδα: «Η Ελλάδα δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της και δεν εφαρµόζει το πρόγραµµα λιτότητας, παρ’ ότι το Σαββατοκύριακο πήρε επιπρόσθετα µέτρα έπειτα από πίεση της Επιτροπής. Μένω έκπληκτος πώς η κυβέρνηση µπόρεσε να κάνει διακοπές εν µέσω τέτοιας κρίσης!».
Η εµπλοκή µε την τρόικα απασχολεί έντονα τις τελευταίες εβδοµάδες τα κυβερνητικά στελέχη. Αρκετοί πιστεύουν ότι η ρίζα του κακού βρίσκεται στη συνάντηση του κ. Βενιζέλου µε τον κ. Αντ. Σαµαρά λίγες ηµέρες πριν από την έλευση των τριών επικεφαλής του κλιµακίου της τρόικας.
Λέγεται ότι σε αυτήν ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονοµικών διερεύνησε τις διαθέσεις του προέδρου της Ν∆ για το ενδεχόµενο µιας πολιτικής διαπραγµάτευσης και ότι ο κ. Σαµαράς, παρ’ ότι εµφανίστηκε φειδωλός σε λόγια, δεν ήταν αρνητικός απέναντι σε αυτή την προοπτική. Σύµφωνα µε αυτή την εκτίµηση ο κ. Βενιζέλος µπήκε στη διαδικασία θεωρώντας ότι έχει ευρύτερη κάλυψη. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, εξηγεί και την αµήχανη στάση της Ν∆ έπειτα από την αναχώρηση της τρόικας.
Σε τέτοιες στιγµές καλείται να δώσει χείρα βοηθείας ένα µόνο πρόσωπο, ο κ. Λουκάς Παπαδήµος. Ο πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι σύµβουλος του κ. Παπανδρέου, γνώστης ειδικών και απόρρητων θεµάτων, συνοµιλητής αξιωµατούχων στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και κατέχει στην εντέλεια την ψυχοσύνθεση της γερµανικής νοµενκλατούρας.
Πρόκειται ίσως για τον µόνο Ελληνα ο οποίος απολαµβάνει ταυτόχρονα την εµπιστοσύνη των δανειστών µας αλλά και της κυβέρνησης. Την περασµένη Τρίτη, πριν από τη συνάντηση του κ. Παπανδρέου µε τον κ. Βενιζέλο και τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας (κκ. Β. Ράπανο και Απ. Ταµβα κάκη), είχε από την Φραγκφούρτη όπου βρισκόταν τηλεφωνική συνοµιλία διάρκειας µισής ώρας µε τον Πρωθυπουργό. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθούσε να διερευνήσει τις διαθέσεις των εταίρων έπειτα και από τα πρόσθετα µέτρα που έλαβε την περασµένη Κυριακή, τα οποία υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις της τρόικας. Ο κ. Παπαδήµος από την αρχή της κρίσης ανέλαβε έναν διπλό ρόλο: Αποτελούσε έναν δίαυλο µεταφοράς κρίσιµων µηνυµάτων από τους εταίρους προς την Αθήνα. Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, τον αξιοποίησε πότε ως αγγελιαφόρο και πότε ως ιχνηλάτη στους ευρωπαϊκούς πολιτικούς και οικονοµικούς δαιδάλους.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
